Blog
IÞÝD’in Tarihi Eser Kaçakçýlýðýnda Türkiye Durað
IÞÝD’in Tarihi Eser Kaçakçýlýðýnda Türkiye Duraðý...
Suriye’deki tarihi eserler, artýk Irak Þam Ýslam Devleti (IÞÝD) için önemli bir gelir kaynaðý. BBC, IÞÝD’in yaðmaladýðý eserlerin Suriye’den kaçýrýlýp Türkiye ve Lübnan üzerinden Avrupa’ya nasýl götürüldüðünün izini sürdü.
Eserleri Türkiye’den geçiren aracýlardan birinin adý Ahmed. Yaðmalanmýþ eserleri satabilmek için onun gibi bir aracýya ihtiyaç var. Ahmed aslýnda Suriye’nin doðusundan. Þu anda ise Türkiye’nin güneyinde bir kentte. Polis yerini öðrenmesin diye, hangi kentte olduðunu söylemiyor. Aracýlýk edenler Türkçe konuþtuðu için, yerel tacirlere eþya satýp satamayacaðýný soran Suriyeli kaçakçýlarla içli dýþlý.
Video konferans yazýlýmý Skype üzerinden BBC’ye konuþan Ahmed, içi tarihi eser dolu bir battaniyeyi gösteriyor. Hayvan heykelleri, insan figürleri, bardaklar, vazolar, paralar. Sadece son bir kaç ay içinde topraktan gün yüzüne çýkarýlmýþlar.Ahmed eserleri göstererek “Suriye’nin doðusundan, Rakka’dan, IÞÝD tarafýndan kontrol edilen alanlardan geliyorlar” diyor. IÞÝD’in ticareti kontrol etmede etkin bir rolü olduðunu da ifade ediyor.
Eserleri ülkeden çýkarmak için kazý yapmak isteyen herkesin IÞÝD müfettiþlerinden izin almasý gerek. IÞÝD bulgularý denetliyor, putperestlik olarak gördükleri insan figürlerini yok ediyor.Ahmed’in gösterdikleri denetimde gözden kaçanlar. IÞÝD bunlardan yüzde 20 ‘vergi’ kesiyor. Ahmed “Vergi her þey” diyor.
Petrol ve insan kaçakçýlýðýnýn yaný sýra, IÞÝD’in gelir kaynaklarýndan birisi de tarihi eser kaçakçýlýðý haline gelmiþ durumda. Birleþmiþ Milletler geçen hafta Suriye’den tarihi eser ticaretini tamamen yasaklayan bir karar açýkladý ve IÞÝD’i “terörist saldýrý” kapasitesini güçlendirmek için tarihi mirasý yaðmalakla suçladý.
’1,1 milyon dolara’ tek parça
Ticaretin ana gövdesini taþlar, heykeller ve altýn oluþturuyor; bu ticaret hayli karlý olabiliyor. Ahmed “Bir parçanýn 1,1 milyon dolara satýlabildiðini gördüm” diyor ve ekliyor: “Milattan önce 8500 yýlýna aitti.” Yakýndan görülebilsinler diye her bir parçayý nazikçe kaldýrýp bilgisayarýnýn kamerasýna yaklaþtýrýyor. Bu parçalarý alabilmek için kaçakçýlara hayli büyük bir miktar ödemek zorunda kalmýþ ve hiçbir parçayý kaybetmek istemiyor.
Ahmed eserlerin son duraðýnýn Batý Avrupa olduðunu söylüyor. Ahmed, “Türk tüccarlar bunlarý Avrupa’daki tüccarlara satýyor. Alýcýlarý arayýp eserlerin fotoðraflarýný gönderiyorlar… Avrupa’dan insanlar gelip eserleri kontrol ediyor ve alýp götürüyor” diyerek devam ediyor.
Sýnýrdan geçirenler: Kaçakçýlar
Burada adýný Muhammed olarak vereceðimiz adama ulaþmamýz için birçok telefon görüþmesi yapmamýz ve çok dil dökmemiz gerekti. Muhammed aslen Þamlý ama þu anda ticaretini Suriye Lübnan sýnýrýndaki Bekaa vadisinde sürdürüyor. Muhammed 21 yaþýnda ama, üzerindeki tiþört, dar kot pantolon ve siyah süet ayakkabýlarla çok daha genç görünüyor.
Beyrut'un merkezinde bir apartmanda oturduðumuzda, alçak sesle konuþan bu genç adamý duyabilmek için eðilmemiz gerekti. Muhammed yaðmalanan eserleri Suriye'den nasýl çýkardýklarýný anlattý.
"Halep'te ticaret yaptýðýmýz üç arkadaþýmýz var. Bu adamlar Halep'ten sýnýra buraya kadar tüm yolu geliyor ve eserleri içeri sokabilmek için bir taksi sürücüsüne para ödüyor."
Muhammed taþýmasý kolay küçük parçalara odaklanmýþ. Ama bunun bile çok riskli hale geldiðini anlatýyor. "Deðeri en yüksek olan, küpe, yüzük, heykeller, taþtan büstler gibi parçalarý getirmek için elimizden geleni yapýyoruz." Muhammed'in kârý yüksek, ancak daha iyi baðlantýlarý olan büyük oyuncularýn "bazý parçalarý 500 bine, hatta 1 milyona" sattýðýný söylüyor.
Suriye'deki ticareti kimin kontrol ettiðini sorduðumda ise Muhammed'in sesi sertleþiyor: "IÞÝD bunu yapan esas örgüt. Ticareti onlar kontrol ediyor, özellikle Halep'teki müzelerden çalýyorlar." "Bu militanlarýn denizaþýrý baðlantýlarý olduðunu biliyorum. Telefon görüþmelerini önceden yapýyorlar ve yurt dýþýndaki baðlantýlarýný kullanarak parçalarý yolluyorlar." Muhammed hala sýnýr ötesi ticaret yapýyor, ama artýk tarihi eserlerle deðil. "Yakalanýnca cezasý çok aðýr. Sizi IÞÝD üyesi olmakla suçluyorlar."
Ticareti yapanlar: Satýcýlar
Beyrut'un merkezinde herhangi bir turistik eþya dükkaný. Cam vitrinlerin içinde antika gaz lambalarý, yüzükler, cam eþyalar. Kýrklý yaþlarýnýn sonlarýndaki dükkan sahibi az ve öz konuþan bir adam, deðiþik bir satýþ taktiði var. Dükkandaki eþyalarýn sahte olduðunu açýklýkla söylüyor. Ama bana, elinde Hellenistik ve Bizans dönemlerine ait olan yaklaþýk 1000 yaþýnda orjinal parçalarýn da olduðu konusunda garanti veriyor.
Baþka neler getirebileceðini merak edip soruyorum, örneðin mozaikler? Arkeologlar bana mozaiklerin yaðmalandýðý bilgisini vermiþti. Bana hangi tür mozaik istediðimi soruyor. Suretler, hayvanlar, geometrik desenler? "Eðer alýcý iseniz, ciddi bir pazarlýk yapabiliriz... her zaman bir yol vardýr" diyor. Bunun yasal olup olmadýðýný sorduðumda, gülümsüyor ve bana bu parçalarý legal bir þekilde yurt dýþýnda çýkarmanýn tek yolunun müzeden alýnmýþ resmi belgeler olduðunu söylüyor. Eðer sadece küçük bir parça mozaik istiyorsam, þansýmý deneyebileceðimi, ama bunun yakalanma riski nedeni ile ciddi bir karar olduðunu söylüyor. Ücret karþýlýðýnda onlarý benim için ÝNgiltere'ye yollayabileceðini söylüyor ama bunun maliyetinin binlerce sterlin olacaðýný söylüyor. Ayrýlýrken el sýkýþýyoruz ve bana kartýný veriyor. Kaçak tarihi eserleri satýn almam için teklif sunulmasý sadece 10 dakika içinde gerçekleþti.
Yakalayanlar: Polis
Nicholas Saad, Lübnan'ýn uluslararasý hýrsýzlýk bürosu þefi. Ofisini FBI'dan ve Scotland Yard'dan alýnan sertifikalar süslüyor. Saad Lübnan'da yeni yapýlan bir baskýnda ele geçirdikleri Roma büstlerinin fotoðraflarýný gösteriyor.Karakol binasýnýn çatýsýna çýkýyoruz, daðlarýn arkasý Suriye sýnýrý. Saad'in ekibi yüzlerce çalýntý eser ele geçirmiþ. Arkeologlarý milattan önce döneme dayanan Roma, Yunan dönemlerinden kalma çok deðerli eserler olduðunu söylemiþ. AMa bu eserlerin piyasasý Lübnan deðil. "Lübnan bir geçiþ istasyonu, Avrupa'ya açýlan bir kapý. Esas para Avrupa'da yapýlýyor" diyor.
Piyasa: Eserleri alanlar
Þam'daki antika eserler bölümünün baþýndaki Dr. Mamun Abdülkerim'e ulaþmak günler alýyor. Ulaþtýðýmda ise Abdülkerim'in öfkeli olduðunu görüyorum. "IÞÝD'in kontrolündeki alanlarda felaket yaþanýyor, birçok sorun var. IÞÝD sadece para için birçok þeye saldýrýyor. Yaðmayý durdurmak imkansýz ama Abdülkerim ticareti durdurmak konusunda kararlý. "Birçok kaynak aracýlýðý ile birçok nesnenin Suriye'den Avrupa'ya, Ýsviçre'ye, Almanya'ya, Ýngiltere'ye ve Dubai ve Katar gibi Körfez ülkelerine gittiðinden eminiz" diyor. Herkes ana pazarýn Avrupa olduðunu söylüyor. Ýngiltere'de konu hakkýnda bir soruþturma ya da bir gözaltý yaþanmýþ deðil. Emniyet'in sanat ve antika birimini 10 yýldan fazla süredir yönetmiþ olan Vernon Rapley ise "Bu tür eserlerin alýndýðýna dair þüphem yok" diyor. Rapley halen eski birimi ile irtibat halinde ve Suriye'den gelen eserlerin burada satýldýðýndan da emin. Bu tür eserlerin ticaretinin "sosyal olarak kabul edilemez" hale gelmesini istiyor ki gelecekte "insanlarýn evlerini bu eserlerle dekore etmeye çalýþan dekoratörlerle karþýlaþmayalým."
Kaynak: http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2015/02/150217_isid_tarihi_eser?ocid=socialflow_twitter
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >