Blog
Karadeniz Halk kültürü Envanteri tamamlandý
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumKaradeniz Halk kültürü Envanteri tamamlandý
Karadeniz'in halk kültürü araþtýrýlarak ortaya çýkarýldý. Artvin, Giresun, Gümüþhane, Ordu, Rize, Trabzon ve Samsun'daki insanlarýn geçmiþten bugüne yaþayýþ tarzý, giyimi, halk oyunlarý, halk müzikleri, enstrümanlarý, yemekleri gibi bir çok kültürel faktör iki yýlý aþkýn süre boyunca araþtýrýldý.
Artvin, Giresun, Gümüþhane, Ordu, Rize, Trabzon ve Samsun'daki insanlarýn geçmiþten bugüne yaþayýþ tarzý, giyimi, halk oyunlarý, halk müzikleri, enstrümanlarý, yemekleri gibi birçok kültürel faktör iki yýlý aþkýn süre araþtýrýldý.
Doðu Karadeniz Projesi (DOKAP) Bölge Kalkýnma Ýdaresi Baþkanlýðýnca yürütülen "Karadeniz Kültür Envanteri Projesi" kapsamýnda her ilde tespit edilen kültürel faktörler kültür envanterine eklenerek kitap ve internet ortamýna aktarýldý. karadeniz.gov.tr web adresinde bu illerin her birinin kültürel deðerlerine ulaþýlabiliyor.
DOKAP Bölge Kalkýnma Ýdaresi Baþkaný Yusuf Mengi, AA muhabirine yaptýðý açýklamada, kültürün bir bölgenin dokusunu oluþturan ana unsur olduðunu söyledi.
Halk kültürü üzerinde mevcut ve yeni ortaya çýkarýlan verileri düzenleyerek kapsamlý bir çalýþma yaptýklarýný ifade eden Mengi, "Bölgenin dinamikleri arasýnda var olan zanaat ve kültür dokusunu ortaya çýkarmayý hedefledik. Karadeniz'i Karadeniz yapan deðerleri ihmal etmemiþ olduk ve kültür envanteri projesine ekledik." dedi.
Mengi, projenin kapsamýnda köy köy, dað tepe gezerek insanlarla birebir iliþkiler kurduklarýný anlatarak, þöyle devam etti:
"Karadeniz çok zengin kültürel dokusu olan, zengin içeriðe sahip olan bir bölge. Bu bölgenin her ilinde, her ilçesinde ayrý bir kültürel doku söz konusu. Çalýþmayla Karadeniz imajýný oluþturan, lokal olmakla birlikte genel kültürel doku ortaya konuldu. Teknik düzeyde yaptýðýmýz çalýþmalarla ortaya çýkarmýþ olduðumuz bu halk kültürü çalýþmasý bilimsel bir temele oturmuþ oldu. Ayrýca projede ilgili uzman kiþilerle çalýþtýk."
Bölgede tespit edilen bazý kültürel unsurlar þöyle anlatýldý:
Trabzon
Yörede kullanýlan giysiler arasýnda çarýk, kara lastik, potin, entari, peþtamal, kuþak, mes ve lastik ayakkabý yer alýr. Bunlar arasýnda en dikkati çekici ise köy kadýnlarýnýn entarilerinin üzerine, bellerine baðladýklarý, genellikle beyaz, kýrmýzý, enlice çizgili veya kareli peþtemallerdir.
Yöre müziðinin baþlýca enstrümaný kemençedir.
Yöresel yemekleri arasýnda ünü tüm Türkiye'yi saran Akçaabat köftesi, Hamsiköy sütlacý, Vakfýkebir ekmeðinin yaný sýra kara lahana çorbasý, hamsili pilav, kuymak, muhlama, turþu kavurmasý, mýsýr ekmeði yer alýyor.
Rize
Rize yöresinin geleneksel giyim kuþamýnda en belirgin ayýrt edici özellik Rize bezi, feretiko ve keten dokumalardýr. Rize'de gömleklik olarak dokunan kumaþlara "feretiko," bu kumaþla dokunmuþ gömleklere ise "feretiko gömlek" deniliyor.
Rize ve çevresinde oynanan halk oyunlarýnýn hemen tümüne horon denir.
Giresun
Geçmiþte kadýnlarýn baþlarýna ve bellerine baðladýklarý peþtamallar yöresel kýyafetler arasýnda ilk önce dikkati çeken unsurlardýr. Erkekler arasýnda ise pantolon yerine dar, dikiþ yerleri siyah ibriþimle iþlenmiþ siyah veya lacivert çuhadan yapýlmýþ zýpka, bunun üzerine yelek, ceket olarak iþlenmiþ bir aba, baþlýk, yemeni biçimli çizmeler tercih edilen giysiler arasýnda yer alýyor.
Giresun'da horon havalarý, sallama, kol havasý, karþýlama ve metelik yaygýn þekilde oynanan oyunlardýr.
Doðu Karadeniz genelinde olduðu gibi kara lahana, mýsýr, fasulye, kabak, bezelye gibi sebzeleri yoðun olarak tüketilir.
Artvin
Geleneksel giyim-kuþam kültürünün izlerini yaþlý nüfusta görmek mümkün. Yaþlý erkeklerin genellikle pantolon, gömlek ve ceketten oluþan giysileri çoðunlukla yünlü kalýn kumaþlardan yapýlmýþ ve koyu renklidir.
Yöre halk oyunlarý çevre illerdekiler ve Kafkas halklarýnýn figürleriyle benzer özellikler göstermektedir. Atabarý, halk oyunlarýnda Artvin'in simgesi olan bir oyundur. Bunu yaný sýra Koççari, Cilveloy, Acara horonu da önemli yer alýr.
Yörede yaygýn yemek çeþitlerinden bazýlarý tutmaç çorbasý, kara lahana çorbasý, silor, kara lahana sarmasý, kuymak, mýsýr gevreðidir.
Bayburt
Bayburt'un geleneksel erkek kýyafetleri arasýnda baþa takýlan keçe külah, fes, gövdeye giyilen köynek, gezeki, göngörmez yer alýyor. Kadýn kýyafetleri arasýnda ise baþa giyilen tepelik, çýrnakça, gövdeye giyilen köynek, üç etek, þalvar dikkati çekiyor.
Bayburt'ta oynanan halk oyunlarýna bar denilir. Halk oyunlarý genel olarak düz ve yarým daire þeklinde oynanýr.
Bayburt'ta tandýrýn çok önemli bir yeri vardýr. Soðan, salça, tereyaðý ve sývý yað ile yapýlan pazý turþu kavurmasý, tereyaðý, yumurta, kuru soðan, kavurma ve sýcak su ile yapýlan çýlbýra, pide, civil peyniri, tereyaðý ve su ile yapýlan papara gibi çok sayýda yemek bulunuyor.
Gümüþhane
Gümüþhane'nin kuzey kesimlerinde yaþayan insanlarýn geleneksel giyim tarzýnda daha çok keten kullanýlýr. Doðu ve güney kesimlerini oluþturan Kelkit, Köse, Þiran ve merkez ilçenin yukarý kýsmýnda Doðu ve Ýç Anadolu etkisi hissedilir.
Geçmiþte Gümüþhane'de erkeklerin Güneydoðu Anadolu'dakinden farklý þekilde bir þalvar giydiði biliniyor. Patiskadan ya da bezden yapýlan gömlekler de giyim tarzýnda yer almýþ. Kadýnlarýn kýyafetleri arasýnda siyah zemin üzerine beyaz puanlý çarþaf, çeþitli renklerde olan bezden büzgülü ipek çarþaflar, entari, fistan, çarýk, geçmiþteki giyim unsurlarýndan.
Gümüþhane halk oyunu kültüründe ise horon, bar, halay ve karþýlama yer alýyor.
Yemek kültüründe çorba olarak gendime, katýklý çorba, ezeltere tuzlamasý, fasulye bulgurlusu, ayvalý et, çirmiþ usulü sulu köfte, yer alýyor.
Ordu
Yörede geçmiþte erkek kýyafetleri bazý kesimlerde þal ismi verilen kumaþlardan imal edilmiþ, el dokumasý bu kumaþlar yine yörenin kýyafet tercihlerinde kullanýlmaktadýr.
Kadýn kýyafetleri ise çember, keþen peþtamal, entari, havlu, oya, etek, mintan, basma, kadife elbise, yelek, þalvar, ayakta, çarýk gibi unsurlardan oluþuyor.
Ordu'da yaþayan insanlarýn genel karakterini horon ve karþýlama yansýtýyor.
Samsun
Kentin kýyý kesimlerinde kadýnlar peþtamal, kefiye, çatma gibi üst giysiler; erkekler çapula, yemeni gibi ayakkabý türleri, Ýngiliz külotu denen pantolonu yöresel kýyafet olarak kullanmýþ.
Samsun'da davul, zurna ve kemençe ile oynanan oyunlar yaygýn. Bunlarýn yaný sýra Balkan ve Kafkas göçmenlerin olduðu yerleþimlerde geleneksel oyunlarýn yaný sýra Rumeli ve Kafkas oyunlarý da oynanýyor.
Samsun mutfaðý, Karadeniz, Anadolu, Balkan ve Kafkas izlerini taþýyor.
www.arkeolojikhaber.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >