Blog
Kasým Ayý Neden Dokuzuncu Deðil On Birinci Ay?
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumKasým Ayý Neden Dokuzuncu Deðil On Birinci Ay?
Yýlýn on birinci ayý Kasým (November), adýný Latince “dokuz” anlamýna gelen kelimeden alýyor. Peki neden on birinci ay? Bu konuda iki teori var, ama daha çok Romalý bürokratlarýn unutkanlýðýndan dem vuruluyor.
Yýlýn on birinci ayý Kasým (November), adýný Latince “dokuz” anlamýna gelen kelimeden alýyor. Eylül, Ekim ve Aralýk (September, October ve December) aylarý da benzer bir þekilde yedi, sekiz ve on sayýlarýndan geliyor. Temmuz ve Aðustos (July ve August), Julius Caesar ve varisi Augustus’un adlarý ile özdeþleþmeden önce, beþinci ve altýncý ay anlamýna gelen “Quintilis” ve “Sextilis” olarak adlandýrýlýyordu. Peki bu düzeni neden iki ay bozuyor?
Bunun nedeni hakkýnda iki teori var. Ýlkine göre, Roma takviminde eskiden yalnýzca 10 ay bulunuyordu. Bir noktada, bunu 12 aya çýkarýnca, Romalýlar ocak ve þubat aylarýný yýlýn baþýna ekleyerek diðer 10 ayýn sýralama ve isimlerinin deðiþmesine sebep oldular. Ýkinci teoriye göre, Roma takviminde her zaman 12 ay vardý, ama Yeni Yýl eskiden 1 Mart’tý ve yýlýn son ayý þubat ayýydý. Ancak yüzyýllar geçtikçe, bürokratik ve politik deðiþimler sonucunda, Yeni Yýl tatili, takvimlerde 1 Ocak’a kadar geriledi.
Polytechnic University of Turin’den fizikçi Amelia Carolina Sparavigna, antik Roma takvimlerinin ay döngülerinin kesin bir tablosunu oluþturmak için arkeo-astronomik çalýþmalar yürüttü. Ýlginç bir þekilde, 10 ay teorisinde, aylarýn daha uzun olmadýðýný belirtti. Romalýlar, bugün ocak ve þubat adýný verdiðimiz aylarý, bu aylarda tarým yapýlmamasý ve o dönemde takvimlerin en çok çiftçiler için geliþtirilmesi nedeniyle tanýmlamamýþlar bile. “Kýþ mevsimindeki bir boþluktan sonra, yýl “Martius” (Mart) ayý ile yeniden baþlýyordu.”
Ancak, Romalýlar organize olmalarýyla bilinirken, neden takvime iki yeni ay ekleyerek diðer aylarýn isimlerinin anlamsýzlaþmasýna sebep oldular? Bunun cevabý, adlandýrma sürecinin o günlerde politik bir çýkmaz olmasý olabilir. Ýktidar sahibi pek çok kiþi, kendi kökenlerini yüceltmek için aylarý yeniden adlandýrmaya çalýþýyordu. Örneðin, Sparavigna’ya göre, Ýmparator Caligula, babasýný onurlandýrmak için eylül ayýný “Germanicus” olarak deðiþtirmek istedi. Ýmparator Domitian da ekim ayýný “Domitianus” olarak deðiþtirmek istedi.
Ancak bunlardan hiçbiri, oldukça muhafazakar ve deðiþimi iyi karþýlamayan Roma halkýnýn hoþuna gitmedi. “Bu isim deðiþiklikleri çok kýsa sürüyordu.” diyor Sparavigna. Deðiþime karþý bu isteksizlik aslýnda mantýklý; sonuçta pek çoðumuz hala bir þeyleri nasýl ölçtüðümüzle ilgili deðiþimi reddediyoruz. Ölçü sistemlerimiz, evrensel olmaktan oldukça uzak. Bu da, ocak ve þubat aylarý ortaya atýldýðýnda yetkililerin isimlendirme sistemini neden deðiþtirmediðini bir nebze açýklýyor.
Ancak herkes bu görüþte deðil.
“Þahsen ben, en baþta iki ayý dýþarda býrakan ve kimsenin isimlendirmeye tenezzül etmediði bir boþluðu olan bir takvim oluþturmanýn garip olduðunu düþünüyorum.” diyor Durham Üniversitesi’nden tarih profesörü Peter Heslin.
10 ay teorisi, aslýnda ilk olarak kendi mantýksýz takvim düzenleri üzerine kafa yoran geç dönem Romalý düþünürler tarafýndan ortaya atýlmýþ. “Bazý modern akademisyenler bu teoriye katýlýyor ve Romalýlar öyle dediði için öyle olduðunu söylüyor. Baþkalarý ise daha þüpheci çünkü bu biraz garip bir teori.” diyor Heslin.
Bunun yerine, Heslin, muhtemelen Roma takviminde 12 ayýn hep var olduðunu söylüyor. Yeni Yýl, mart ayýnda kutlanýyor olsa da, Roma Ýmparatorluðu’nun bürokratik kurumlarý yýlýn baþlangýcý olarak ocak ayýný esas alýyordu. Günümüzde dahi, ABD gibi pek çok ülkede, vergilendirme takvimi, olaðan takvimlerden farklý. “Örneðin, MÖ 153’de, Roma konsoloslarýnýn göreve 1 Ocak’ta baþlamasýna karar verilmiþti. Mart ayý halk için yýlýn baþlangýcý olarak kabul edilse de, politik yýl ocak ayýnda baþlýyordu. Bu durum netleþene kadar biraz karmaþýktý.” diyor. “Tüm bunlar spekülasyon, ama bence mart ayýnda kutlanan Yeni Yýl’ýn geriye alýnmasýnda yavaþ yavaþ artan deðiþiklikler etkili oldu.”
Heslin’in tahminine göre, deðiþim yavaþ yavaþ olduðu için, kimse o dönemde buna fazla dikkat etmedi. Yüzyýllar sonra, Romalý düþünürler aylarýn isimlerinin neden anlamsýz olduðunu açýklamaya çalýþtýlar ve hatalý olarak, baþlangýçta takvimde 10 ay olduðu sonucuna vardýlar.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >