Blog
Katil Balinalar Alınlarına Ölü Somon Balığı Koyuyor
Yıllar boyunca arada sırada “somon şapkası” görüldüğüne dair raporlar olsa da, bu görüntü özellikle Pasola’nın fotoğrafı sayesinde internette büyük ilgi gördü.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
İlk kez 1980’lerde Washington eyaleti açıklarında alınlarında ölü somonlarla yüzen katil balinaların bu modası devam ediyor.
Arşiv görüntüsünde, Washington eyaletinin güneyinde yaşayan popülasyondan bir orkanın kafasında somon balığı görülüyor. C: Ocean Wise (DFO Marine Mammal License, MML18)
İlk kez 1980’lerde gözlemlenen, Washington Eyaleti açıklarında ölü somonları alınlarına yerleştirerek yüzen katil balinaların (orka) bu alışılmadık davranışı unutulmuş gibiydi—ta ki şimdiye kadar.
Yıl 1987’ydi. Beverly Hills Cop II gişede zirvedeydi, Bangles’ın “Walk Like An Egyptian” şarkısı listelerin başındaydı. Ve Washington Eyaleti’nin Puget Sound kıyılarında, orkalar alınlarına ölü somonlar yerleştirerek yüzüyordu.
“Bu davranış, nüfusun birçok farklı üyesine yayılmış gibiydi” diyor Washington Üniversitesi’ne bağlı Friday Harbor Laboratuvarları’ndan biyolog Deborah Giles.
Davranış K-Pod adlı gruptaki bir dişiyle başlamıştı; ancak birkaç ay içinde “somon şapkası” adı verilen bu çılgınlık, J-Pod ve L-Pod’a da yayıldı ve sonunda güney yerli orka olarak bilinen 71 bireylik klanın tamamında görülmeye başladı. Bu klan, yalnızca somon balığıyla besleniyor.
Ancak sonra bu şapka modası bir anda ortadan kayboldu—ta ki 25 Ekim 2024’te, fotoğrafçı Jim Pasola, “J27 Blackberry” adlı orkanın başının üzerinde parlak, gümüş renkli bir balıkla görüntüsünü yakalayana kadar.
Yıllar boyunca arada sırada “somon şapkası” görüldüğüne dair raporlar olsa da, bu görüntü özellikle Pasola’nın fotoğrafı sayesinde internette büyük ilgi gördü.
32 yaşındaki Blackberry, orijinal “somon şapkası” dönemine tanık olamayacak kadar gençti; ancak bu davranışı, 1987’de hayatta olan J-Pod üyelerinden öğrenmiş olabilir.
“Bunlar inanılmaz derecede zeki hayvanlar” diyor Giles. “Beyinlerinin paralimbik bölgesi, hatta insanlardan bile daha gelişmiş; bu da hafıza, duygular ve dil gibi işlevlerle ilişkili”
Yemeğini Neden Başına Takıyorlar?
Ancak orkaların neden yemeğini başına taktığı konusu hâlâ bilinmiyor.
Bir iletişim biçimi mi? Eş etkilemek için bir gösteri mi? Yoksa sadece zeki bir deniz memelisinin şakalaşması mı?
“Hepsi spekülasyon” diyor Giles. “Bilmiyoruz.”
25 Ekim’de, Puget Sound’da, başında ölü bir somon taşıyan bir balina görüldü. C: Jim Pasola/Orca Network
Güney yerli orkalar, belirli bir yaşam alanına uyum sağlamış bir ekotip. Bu Kuzeybatı Pasifik orkaları yalnızca balık yerken, dünyanın başka bölgelerindeki bazı orka ekotipleri köpekbalığı avlamada uzmanlaştı.
Aşırı avlanma, baraj inşaatı ve diğer nedenlerle somon türlerinin sayısında yaşanan düşüş, güney yerli orka ekotipini ABD’nin nesli tükenme tehlikesi altındaki türler listesine soktu.
Ancak bu sonbaharda, Puget Sound’da alışılmadık derecede bol chum somonu (köpekbalığı somonu) vardı. Dolayısıyla, bu orkaların sonunda biraz rahatlayıp eğlenmeye başlaması—örneğin yemekleriyle oynaması—olası görünüyor, diyor Giles. Giles, aynı zamanda sivil toplum kuruluşu Wild Orca’nın bilim ve araştırma direktörü.
Nitekim Pasola’nın fotoğrafı çektiği hafta, bölgede üst üste 10 gün boyunca J-Pod orkalarının görülmesi nadir rastlanan bir olaydı.
Giles’a göre bu fikir, tehdit altındaki popülasyonda gözlenen genel bir kalıpla da uyumlu: Yemek azaldığında, orkalar daha fazla zamanlarını yiyecek aramaya, daha azını ise dinlenmeye ve sosyalleşmeye ayırıyor.
Somon Şapkaları, Orkaların Tek Modası Değil
İnsanlar gibi orkaların da bazı “oyuncaklara” tutkusu var.
“Somon şapkaları, yıllar içinde ortaya çıkıp kaybolan birçok orka modasından sadece biri” diyor Washington’daki Orca Behavior Institute’un direktörü Monika Wieland Shields.
“Bir dönem ölü somonları göğüs yüzgeçlerine asıp ‘spy-hopping’ (başını sudan çıkarıp etrafa bakma) yapıyorlardı, başka bir zaman ise yosunları su altına çekip bırakıyorlardı ki suyun üstüne doğru fırlasın.”
Cebelitarık Boğazı’nda son yıllarda yaşanan orka saldırılarının da, bir tür oyun veya sosyal öğrenme biçimi olabileceği düşünülüyor.
Her durumda, bu davranışlar genellikle bir sezon boyunca trend olup sonra ortadan kayboluyor, diyor Shields. Ancak Shields, somon şapkasının gerçekten geri döndüğüne ikna olmuş değil.
“Bana kalırsa bunun bir somon şapkası olduğunu söylemek bile abartılı; sadece tek bir fotoğrafa bakarak modanın geri döndüğünü iddia etmek daha da abartılı olur” diyor.
Giles da uyarıyor: “Bu davranış çok eski zamanlardan beri onların davranış repertuvarının bir parçası olabilir; biz insanların bunu 1980’lerde fark etmiş olmamız onun yeni olduğu anlamına gelmiyor.”
Sebebi ne olursa olsun, Giles somon şapkalarının bu nadir canlılar için olumlu bir gelişme olabileceğini düşünüyor.
“Eğer gerçekten şu anda iyi beslendikleri için bu davranışı sergiliyorlarsa, bunu ulaşılması gereken bir hedef olarak görmek istiyorum.”
National Geographic. 9 Aralık 2024.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >