Alaska Fairbanks Üniversitesi ve Manchester Üniversitesi’nden profesörlerin yer aldýðý bir grup bilim insaný, Dr. Kara Hoover önderliðinde, koku duyumuzun nasýl evrimleþtiðini ve uzun zaman önce soyu tükenen atalarýmýzýn koku duyularýný nasýl geliþtirdiklerini araþtýrdý.

Koku alma duyusu, yiyeceklerin tadýný alabilme ve hoþ olan ile olmayan maddeleri tanýmlayabilme yetisi ile baðlantýlý olduðundan insan topluluklarý için çok önemli bir rol oynuyor.

Burnumuzda yaklaþýk 4 milyon koku hücresi var ve bu hücrelerin 400 farklý çeþidi bulunuyor. Popülasyonlar içerisinde ve arasýnda kokularý tanýmlayabilen muazzam bir genetik çeþitlilik söz konusu. Her bir koku hücresi, bir çeþit alýcý veya “kilit” taþýyor. Kokular, havada yayýlýrken bu kilitlere takýlarak koku hücresini aktifleþtiriyorlar.

Çoðu alýcý birden fazla kokuyu algýlarken, OR7D4 dediðimiz bir alýcý, yalnýzca androstenone dediðimiz, domuz tarafýndan üretilen ve yaban domuzu etinde bulunan spesifik bir kokuyu alabilmemizi saðlýyor. OR7D4 alýcýsýný üreten gende farklý DNA dizilimine sahip insanlarýn, bu kokuya farklý þekilde yanýt verdiði görülüyor – bazý insanlar kokunun tatlý, bazýlarý ise kötü olduðunu söylerken, bazýlarýnýn kokuyu dahi alamadýðý görülüyor. Ýnsanlarýn andrestenone kokusuna tepkisi, ancak OR7D4 DNA dizilimleri incelerek tahmin edilebiliyor veya ayný þekilde, insanlarýn kokuya verdikleri tepkiye bakýlarak DNA dizilimleri tahmin edilebiliyor.

Manchester Üniversitesi, Yaþam Bilimleri Fakültesi Profesörü Cobb ve beraberindeki araþtýrmacýlar, birçoðu yerel gruplardan oluþan 43 popülasyondan 2,200’ü aþkýn insanýn OR7D4 alýcýsýný kodlayan DNA’yý incelediler. Araþtýrma sonucunda; farklý popülasyonlarýn birbirinden farklý gen dizilimlerine sahip olma eðiliminde olduklarý ve dolayýsýyla bu bileþimin kokusunu alma yetilerinin de birbirinden farklýlaþtýðý görüldü.

Örneðin, Afrika’daki popülasyonlarýn bu kokuyu alabildikleri görülürken, kuzey yarýmküreden katýlýmcýlarýn kokuyu alamadýklarý görüldü. Böylece, ilk kez Afrika’da evrimleþmeye baþlayan atalarýmýzýn bu kokuyu alabildiðini öðrenmiþ olduk.

OR7D4 geninin farklý formlarýna dair frekanslarýn istatistiksel analizleri gösterdi ki, bu genin farklý formlarý doðal seçilime maruz kalmýþ olabilir. Buna göre, androstenone kokusunu algýlayamama, atalarýmýzýn domuzlarý evcilleþtirmesi ile baðlantýlandýrýlabilir. Böylece, domuzlarýn ilk kez evcilleþtirildiði Asya’da, andrestenone kokusuna hassasiyeti azaltan genlerin frekansýnýn arttýðý söylenebilir.

OR7D4 genini araþtýran ekip, ayný zamanda, onbinlerce yýl birbirinden ayrý yaþamýþ, fakat kalýntýlarý Sibirya’da ayný bölgede bulunan Neandertaller ve Denisovalýlar gibi soyu tükenen iki popülasyonu da inceledi.

Ekip, Neandertaller’in OR7D4 DNA’sýnýn týpký bizimki gibi olduðunu ve muhtemelen androstenone kokusunu alabildiklerini ortaya koydu. Elimizde onlara ait yalnýzca bir diþ ve bir kemik kalýntýsý olan Denisovalýlar ise görünüþleri hakkýnda bilgi sahibi olamadýðýmýz ve soyu tükenmiþ gizemli atalarýmýz olarak kalmaya devam ediyorlar. Ancak, araþtýrmalarda DNA’larýnýn OR7D4 alýcýsýnýn yapýsýný deðiþtiren benzersiz bir mutasyon geçirdiði görüldü. Bu mutasyon insanlarda ya da Neandertallerde ise görülmüyor.

Ekip üyelerinden, Duke Üniversitesi Araþtýrmacýsý Hiroaki Matsunami, Denisovalýlar’ýn OR7D4 alýcýsýný yeniden yapýlandýrdý ve bu çalýþma sayesinde uzun süre önce soyu tükenmiþ olan burnun ufak bir parçasýnýn andrestenone kokusuna tepki verdiði görüldü. Anlaþýlan þu ki, geçirdiði mutasyona raðmen, Denisovalý burnu da týpký bizimki gibi iþlev görüyordu. Bu iki yakýn akrabamýz da, týpký ilk atalarýmýz gibi bu garip kokuyu alabiliyordu.

Bu araþtýrma, koku alma yetimizin tat alma duyumuzu nasýl etkilediðiyle ilgili bilgi saðlamakla beraber, evrimsel geçmiþimizin derinlerine bakabilmenin ve uzak atalarýmýzýn duyu dünyalarýnýn yeniden oluþturulabilmesinin mümkün olduðunu gösteriyor.-heritagedaily-Arkeofili.com