Blog
Mitolojik Hikayeler: Zeus ve Çapkýnlýklarý
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorum
Fakat “Zeus’un çapkýnlýklarý” aslýnda anlatýldýðý kadar sýð hikayeler deðildir. Aksine sembolik bir sürü anlamý beraberinde taþýyan ve birçok dönüþüm olayýný gördüðümüz mitlerdir.
Çaðatay Çeliktaþ - artnokta.com
Antik Yunan Mitolojisi ve mitolojik hikayeler düþünüldüðünde, akla ilk gelen karakter elbette ki tanrýlarýn kralý Zeus’tur. Aslýnda din tarihi için son derece önemli bir külte sahip olan Zeus, popüler kültürde daha çok yaptýðý çapkýnlýklarla bilinir. Fakat “Zeus’un çapkýnlýklarý” aslýnda anlatýldýðý kadar sýð hikayeler deðildir. Aksine sembolik bir sürü anlamý beraberinde taþýyan ve birçok dönüþüm olayýný gördüðümüz mitlerdir. Konu mitoloji olunca olayýn öyküsel veya magazinsel yönleri bir kenara býrakýlýp anlatýlmak istenen alt metine odaklanmak gerekir. Böylece yüzyýllar önce yaþamýþ olan toplumlarýn bilinçdýþlarýnda neler olduðunu ve aktarmak istedikleri mesajlarý anlayabiliriz.
Hera’nýn Aldatýlmasýnýn Mitolojik Hikayelere Yansýmasý
Elbette hikayelerin temelinde sürekli aldatýlan bir kadýn olan Hera’yý da görmekteyiz. Birçok temsilinin yanýnda, “Kadýnýn önemini” de temsil eden böyle bir tanrýçanýn defalarca aldatýldýðý mitolojik hikayelere rastlamak oldukça ironiktir. Ve açýkca ‘ideal kadýn’ olan bir tanrýçanýn bile, erk ve istekleri karþýsýnda çaresiz kalacaðý mesajý gün gibi ortadadýr. Tabii Hera bu olanlarla hiçbir zaman tam anlamýyla boyun eðmemiþ, kendi “kadýnca” yöntemleriyle bu aldatýlmalarýnýn üstesinden gelmeye çalýþmýþtýr.
Fakat bu “kabul etmeme” ve “boyun eðmeme” tutumu, onu nedense antipatik, zalim, kýskanç, huysuz ve entrikacý bir imaj içerisine sokmuþtur(!). Yine de bütün bunlar sanki kadýn olmanýn bir parçasýymýþ gibi kabullenilerek, Hera’ya hep saygý duyulmuþtur. Burada çok katmanlý ideal “kadýnlýk” ve “erkeklik” rolleri aktarýlmaya çalýþýldýðý açýktýr. Fakat bizim bugünkü konunumuz “Zeus’un çapkýnlýkarý ve girdiði kýlýklar”dýr. Bunu baþka bir yazýmýzda daha derinlemesine ele alma sözü vererek hikayelerimize geçelim.
Mitolojik hikayeler ve Zeus’un girdiði kýlýklar
Zeus aslýnda bakýlýrsa sadece flört etmek için deðil, kahramanlara yardým etmek için yada birilerini cezalandýrmak gibi bir çok farklý sebepten dolayý sýk sýk þekil deðiþtirip, kýlýktan kýlýða girer.
Bu kýlýklar da týpký flört etmekte olduðu gibi çeþitlilik gösterir. Örneðin bu bir insan, hayvan, karýþýk yaratýk ya da bir eþya formunda olabilir. Genelde onu en sýk kartal ve yaþlý bir adam formunda görürüz. Fakat yine de girdiði kýlýklar oldukça çeþitlidir. Bunu bazen Hera’ya yakalanmamak, bazen de þartlar dolayýsýyla sürdürmüþtür.
Bu yazýmýzda sizi mitolojik hikayelere boðup sýkmak istemediðimiz için genel olarak hikayelerden çok altmetinlere odaklanacaðýz. Zaten hikayeleri merak edenleriniz konuyla ilgili çokça yayýmlanmýþ kitaplardan kolaylýkla öðrenebilir. Gelin biz bu flörtlerden benzerlikler taþýyan 3 tanesini biraz daha detaylý inceleyelim.
Hera için guguk kuþu kýlýðýnda
Hera baþta Zeus’a çok da yüz vermemektedir. Zeus “resmi” olarak evli olduðu eþi Hera’yý ,evlilikleri öncesinde baþtan çýkarmak için oldukça uzun bir uðraþ vermiþtir. Hikayeden özetle bahsetmek gerekirse; önce þimþekli bir fýrtýna çýkarýp, guguk kuþu kýlýðýna girerek Hera’nýn penceresinin önüne konmuþtur. Kuþun soðuktan titreyen, savunmasýz haline üzülen Hera; ölmemesi için onu içeri alýp, ýsýtmak için elbisesinin içine sokmuþtur. Orada tekrar yarý insan haline dönüþen Zeus , Hera’yý baþtan çýkarabilmiþtir. Yukarýda bahsettiðimiz üzere mitin magazinsel boyutunu býrakýp, alt metnine odaklanýrsak; burada Zeus’un açýkca merhamet ve þefkat duygularýný kullandýðýný görmekteyiz. Aslýnda çok da erdemli bir davranýþ sayýlamayacak bu hareket , konu iktidar olduðunda “her yol mübah” tavrýný destekler niteliktedir. Fakat Zeus’un burada flört etmek için girdiði kuþ kýlýðý, ne ilk ne de son olacaktýr.
Leda için kuðu kýlýðýnda
Zeus, Sparta prensesi Leda’yý baþtan çýkartmak için kuðu kýlýðýna girmiþtir. Yaygýn olan anlatýya göre; sözde saldýrgan bir kartaldan kaçan kuðuyu gören prenses onu korumak ister ve güvenliðini saðlamak için kucaðýný açar. Bu gerçekleþir gerçekleþmez, aslýnda Zeus olan kuðu prensese orada sahip olur (!).
Burada da Hera’da olduðu gibi þevkat ve merhamet duygularýnýn istekler doðrultusunda kullanýldýðý bir resim görüyoruz. Zeus bundan çok daha sinsi ve hilekâr vukuatlar da iþlemiþtir. Özellikle bunu seçmemizin sebebi burada da yine savunmasýz bir kuþ rolü içerisinde olmasýdýr. Toplumun, baþ tanrýsý olarak gördüðü bir karakteri buna benzer hikayeler içerisinde hayal etmesi, geliþigüzel bir durum deðildir. Ve elbette bu da ele aldýðýmýz son kuþ hikayesi deðildir.
Semele için kartal kýlýðýnda
Zeus bu sefer Thebai prensesi Semele için “savunmasýz kuþ” imajýný bir kenara býrakýp güçlü bir kartal formunda kýzý ziyaret edip, onu baþtan çýkartmýþtýr. Bu mitte olduðu gibi Zeus’un kýlýk deðiþtirme numaralarý hep iþe yaramaz.
Burada Hera durumu farkedip hemen duruma müdahale eder. Çevirdiði entrikalarla Semele’nin Zeus karþýsýnda yanarak ölmesini saðlar.
Genelde bu hikayedeki suçlu Hera olarak görülür. “Masum” bir kýzý öldürmüþ ve bu iliþkiden doðacak olan Tanrý Dionysos’u öksüz býrakmýþtýr. Fakat bu olayýn suçlusu acaba gerçekten Hera mýdýr? Yukarýda da bahsettiðimiz üzere; Hera’nýn bu kabul etmeme ve boyun eðmeme tutumu; onu zalim, kýskanç ve entrikacý bir hal içerisine sokmuþtur. Kadýn olmasýyla da tüm bunlarý yapabilecek potansiyeli normalleþtirilmiþtir. Bununla birlikte Zeus ve aldatmalarý, çapkýnlýk hikayeleri hiçbir zaman onu suçlu konuma düþürmemiþtir. Platon’un söylediði gibi “Ýnsanlar Zeus’u tanrýlarýn en iyisi ve en adili olarak görmüyor mu?” sorusunda bunu net bir þekilde görüyoruz.
Dönemin kadýndan beklentisi ve toplumdaki kadýnýn konumunu buradaki ipuçlarýndan bir kez daha çýkartmak mümkün. Bunlarla beraber kadýn- erkek iliþkilerinin dinamiklerini de sezinleyebiliyoruz. Çünkü hep söylediðimiz gibi mitolojik hikayeler toplumun bilinçdýþýný da beraberinde taþýr.
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >