Blog
Neandertaller, Afrika’dan Taþýdýðýmýz Hastalýklar Yüzünden Yok Oldu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumNeandertaller, Afrika’dan Taþýdýðýmýz Hastalýklar Yüzünden Yok Oldu
Karmaþýk hastalýk bulaþtýrma aktarýmý, atalarýmýzýn ilk temastan sonra Avrasya’daki Neandertallerin yerini almasýnýn neden on binlerce yýl sürdüðünü açýklayabilir.
Neandertal bir kadýnýn canlandýrmasý.
Yapýlan çalýþmada araþtýrmacýlar, karmaþýk hastalýk bulaþtýrma aktarýmýný sadece modern insanlarýn birkaç bin yýlda Avrupa ve Asya’daki Neandertalleri nasýl silebildiklerini deðil, ayný zamanda bu yok oluþun neden daha erken gelmediðini de açýklayabilir.
Araþtýrmanýn baþ yazarý Greenbaum, “Araþtýrmamýz, Neandertallerin neslinin tükenmesinde hastalýklarýn önceden düþünülenden daha önemli bir rol oynadýðýný gösteriyor. Modern insanlarýn þu anda gezegende kalan tek insan grubu olmasýnýn ana nedeni bile olabilir.” diyor.
Yavaþ yavaþ öldürme
Arkeolojik kanýtlar, Avrasya’daki Neandertaller ile yakýn zamanda Afrika’dan çýkan yeni insan türleri (biz) arasýnda ilk karþýlaþmanýn, Levant olarak bilinen bir bölgede Doðu Akdeniz’de 130.000 yýldan daha önce gerçekleþtiðini gösteriyor.
Ancak Neandertallerin kaybolmaya baþlamasý için on binlerce yýl geçecek ve modern insanlar Levant’ýn dýþýna geniþleyecekti. Peki bu neden bu kadar uzun sürdü?
Hastalýk iletimi ve gen akýþýnýn matematiksel modellerini kullanan Greenbaum ve ekibi, Neandertaller ve modern insanlar tarafýndan barýndýrýlan eþsiz hastalýklarýn, düþman topraklarýný kirleten görünmez bir hastalýk engeli yarattýðýný gösterdi. Ýlk temasýn gerçekleþtiði Levant’ta bulunan bu dar temas bölgesinde Neandertaller ve modern insanlar onlarca bin yýl süren huzursuz bir dengede bir arada yaþadýlar.
Ýronik olarak, bu çýkmazý kýran ve nihayetinde atalarýmýzýn Neandertallerin yerini almasýna izin veren þey, iki türün melezlenme yoluyla bir araya gelmesiydi. Bu birleþmelerden doðan melez insanlar, modern insan ve Neandertal popülasyonlarýna yavaþça yayýlmýþ olan her iki türden de baðýþýklýk ile ilgili genleri taþýyor olmalýydý.
Bu koruyucu genler yayýldýkça, iki grup içindeki hastalýk yükü veya enfeksiyonun etkileri yavaþ yavaþ yükseldi. Sonunda, modern insanlar Levant’ýn ötesine gidebilecekleri ve birkaç saðlýk sorunuyla Neandertal bölgesine daha derine girebilecekleri bir baðýþýklýk kazandýklar.
Bu noktada, modern insanlarýn, ölümcül silahlar veya daha karmaþýk sosyal yapýlar gibi Neandertallere göre sahip olabileceði diðer avantajlar daha büyük önem kazanmýþ olabilir. Greenbaum, “Belli bir eþik geçildikten sonra hastalýk yükü artýk bir rol oynamýyor ve diðer faktörler devreye girebilir.” diyor.
Neden biz?
Modern insanlarýn neden Neandertallerin yerini aldýklarýný ve neden tersi olmadýðýný anlamak için araþtýrmacýlar, atalarýmýzýn barýndýrdýðý tropikal hastalýklar paketinin, Neandertallerin taþýdýklarýndan daha ölümcül veya daha fazla olsaydý ne olacaðýný modellediler.
Çalýþmanýn ortak yazarlarýndan Nüfus Genetiði ve Toplum Profesörü Noah Rosenberg, “Hipotez, tropiklerin hastalýk yükünün ýlýman bölgelerde hastalýk yükünden daha büyük olduðu yönündedir. Temas bölgesindeki hastalýk yükünün asimetrisi, oraya tropik bölgelerden gelen modern insanlarý desteklemiþ olabilir.” diyor.
Modellemeye göre, baþlangýçta iki grup arasýndaki hastalýk yükündeki küçük farklýlýklar bile zamanla büyüyecek ve sonunda atalarýmýza avantaj saðlayacaktý. Greenbaum, “Modern insanlarýn Neandertal hastalýklarýnýn getirdiði yükten neredeyse tamamen kurtulduðu zaman, Neandertaller hala modern insan hastalýklarýna karþý çok savunmasýzdý.” diyor.
“Dahasý, modern insanlar Avrasya’da daha da yayýldýkça, melezlenme yoluyla koruyucu genleri almayan Neandertal popülasyonlarý ile karþýlaþacaklardý.”
Araþtýrmacýlar önerdikleri senaryonun, Avrupalýlarýn 15. ve 16. yüzyýllarda Amerika’ya geldiklerinde ve daha güçlü hastalýklarýyla yerli popülasyonlarý kýrdýklarýnda yaþananlara benzer olduðunu belirtiyor.
Neandertallerin ölümüyle ilgili bu yeni teori doðruysa, arkeolojik kayýtlarda destekleyici kanýtlar bulunabilir.
Greenbaum, “Örneðin, birlikte yaþadýklarý süre boyunca Levant’taki Neandertal ve modern insan nüfusu yoðunluklarýnýn, daha önce olduklarýna ve diðer bölgelere göre daha düþük olacaðýný tahmin ediyoruz.” diyor.
Science Daily. 7 Kasým 2019.
Makale: Greenbaum, G., Getz, W. M., Rosenberg, N. A., Feldman, M. W., Hovers, E., & Kolodny, O. (2019). Disease transmission and introgression can explain the long-lasting contact zone of modern humans and Neanderthals. Nature Communications, 10(1), 1-12.
Arkeofili
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >