Blog
Neandertaller Ne Kadar Yaşıyordu?
DNA metilasyonu, gen dizisini değiştirmeden DNA’nın ifadesini etkileyen epigenetik bir değişikliktir ve yaşlanma ile ilişkili olduğu düşünülür.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Bugün DNA’larını hâlâ içimizde taşıdığımız Neandertallerin ortalama yaşam süresi, gelişen genom bilimi sayesinde ilk kez hesaplandı.
Bir Neandertal canlandırması. C: Wikimedia Commons
DNA’larının kalıntıları hâlâ içimizde yaşamaya devam ederken, Neandertallerin (Homo neanderthalensis) ile modern insanların (Homo sapiens) yaşamları ayrılmaz bir şekilde iç içe geçmiş durumda. Peki yok olmuş bu akrabalarımızın ömürleri tam olarak ne kadardı? Sonuçta 40.000 yıl önce doğum ve ölüm belgeleri tutulmuyordu. O halde bunu nasıl anlayabiliriz?
Avustralya’nın ulusal bilim kurumu CSIRO’daki araştırmacılar tarafından 2019’da yayımlanan bir çalışmaya göre, bu sorunun yanıtı genom biliminin gücüyle bulunabiliyor. Çalışmanın yazarı Dr. Ben Mayne, “Bir türün genom dizilimini biliyorsak, özel bir DNA değişimi türü olan DNA metilasyonu üzerinden yaşam süresini tahmin edebiliriz” diyor.
DNA metilasyonu, gen dizisini değiştirmeden DNA’nın ifadesini etkileyen epigenetik bir değişikliktir ve yaşlanma ile ilişkili olduğu düşünülür. Bu değişiklikler, özellikle CpG bölgeleri olarak bilinen DNA bölgelerinde meydana gelir ve Mayne ve ekibinin analizlerinde keşfettikleri üzere, genomun belirli bölgelerindeki bu parçaların yoğunluğu, memelilerin yaşam süresiyle bağlantılı.
Ekip, bu tahmin yöntemine “yaşam süresi saati” adını verdi. Peki bu saat Neandertal genomu üzerinde denendiğinde ne oldu?
Ekip, Neandertallerin beklenen yaşam süresini 37,8 yıl olarak tahmin etti. Aynı durum bir başka soyu tükenmiş insan türü olan Denisovalılar (Homo denisova) için de geçerliydi. Bu kulağa çok uzun gelmeyebilir, ama erken Homo sapiens bireyleriyle çiftleşmek için yeterince uzun bir süreydi.
Konuyu modern insanlara getirecek olursak, bu yaşam süresi saati bizim için de pek iç açıcı görünmüyor: Modern insanın yaşam süresi yalnızca 38 yıl olarak tahmin edildi — yani soyu tükenmiş akrabalarımızdan sadece çok az daha uzun. Eğer şu anda bu yazıyı 39 yaşında okuyorsanız ve hâlâ hayatta olduğunuz için şaşkınsanız, şunu belirtmekte fayda var: Yaşam süremizi belirleyen tek şey genetik değil. Araştırmanın yazarlarının da açıkladığı gibi, insan ömrü son 200 yılda modern tıp ve yaşam biçimindeki değişiklikler sayesinde büyük oranda uzadı.
Mayne ve çalışma arkadaşları ise sonuçlarının Neandertallerin (ve Denisovalıların) erken dönem modern insanlarla benzer yaşam sürelerine sahip olduklarını gösterdiğini öne sürüyor.
Kısacası, bu saatin ötesine geçebileceğimizi biliyoruz. Hatta insan ömrü günümüzde tarihin en yüksek seviyelerine ulaşmış durumda. Örneğin ABD’de, 100 yaş ve üzeri bireylerin sayısının önümüzdeki 30 yıl içinde dört katına çıkacağı tahmin ediliyor.
IFL Science. 6 Haziran 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >