Blog
Orangutanlar da Maskülen Erkek Yüzlerine Daha Çok Bakıyor
Orangutanlara yan yana iki fotoğraf gösterildiğinde – biri yüzünün iki yanında büyük pedleri olan baskın “flanşlı” bir erkek, diğeri ise flanşsız bir erkek – daha fazla zamanı flanşlı erkeğe bakarak geçirdiler.
www.arkeofili.com
Orangutanların flanşlı erkeklere daha uzun süre bakması, insanların maskülen yüzlere odaklanma eğiliminin evrimsel köklerine işaret ediyor.
Flanşsız (solda) ve flanşlı bir erkek. C: Utrecht Üniversitesi
Orangutanlara yan yana iki fotoğraf gösterildiğinde – biri yüzünün iki yanında büyük pedleri olan baskın “flanşlı” bir erkek, diğeri ise flanşsız bir erkek – daha fazla zamanı flanşlı erkeğe bakarak geçirdiler.
Araştırmacılar bu bulguyu Annals of the New York Academy of Sciences dergisinde rapor ediyor. Önceki araştırmalar, insanların da kendi türlerinde daha maskülen yüzlere sahip bireylere daha çok dikkat ettiğini öne sürüyordu.
Utrecht Üniversitesi’nden davranış biyoloğu Tom Roth, “Bu durum, dikkat sistemimizin derin evrimsel köklere sahip olduğunu gösteriyor” diyor.
Flanşlı ve flanşsız erkekler
Yetişkin erkek orangutanların iki tipi var. Bazıları dişilere oldukça benzer görünürken, diğerleri daha iri, ağır ve başlarının iki yanında flanş denilen belirgin pedlere sahip. Bu iri erkeklerde ayrıca çağrı yapmaya yarayan bir gırtlak torbası bulunur ve daha uzun tüylere sahipler.
“Flanşlara sahip büyük bir erkeğe dönüşmek çok enerji ister ve bu süreç birkaç yıl sürebilir” diyor Roth.
Ancak eş seçimi söz konusu olduğunda bu iri flanşlı erkekler açık bir avantaja sahip; dişi orangutanlar onları küçük erkeklere tercih ediyor.
“Peki bu erkekleri daha çekici kılan şey tam olarak ne?” diye soruyor Roth. “Dişiler seçimlerini neye göre yapıyor? Örneğin, flanşlı erkeklere daha mı çok bakıyorlar?”
Göz takibi ile cevap arayışı
Roth, bu sorulara cevap arayarak hayvanat bahçelerinde üreme programları için hayvanların daha uygun şekilde eşleştirilmesine katkı sağlamayı umuyor. “Şu anda ana odak genetik uyumlulukta” diyor.
“Ama tıpkı insanlar gibi, bundan fazlası gerekiyor. Hayvanların da birbirleriyle partner olarak ilgilenmeleri gerekir.”
Soruları araştırmak için Roth ve meslektaşları göz takibi teknolojisini kullandı. Özel bir kamera ile her bir orangutanın tam olarak nereye baktığını izleyebildiler. Hayvanlara aynı anda iki fotoğraf gösterildi: biri flanşlı bir erkeğin başı, diğeri flanşsız bir erkeğin başı. Fotoğraflara dört saniye boyunca bakmaları sağlandı.
“Orangutanlar zamanın yaklaşık yüzde 55 ila 60’ında flanşlı erkeğe, yüzde 40 ila 45’inde flanşsız erkeğe baktı. Bu tür bir çalışma için oldukça büyük bir fark” diyor Roth.
Limonata ödülü
Test sırasında orangutanların başlarını tam doğru pozisyonda sabit tutmaları gerekiyordu. Peki araştırmacılar bunu nasıl başardı?
“Hayvanlar her zaman teste katılıp katılmamaya kendileri karar verir” diye açıklıyor Roth. “Eğer katılırlarsa, her test sırasında sıvı memesinden az miktarda sulandırılmış limonata alırlar. Dudaklarını memeye dayadıklarında başlarını bizim ölçüm alabilmemiz için mükemmel şekilde konumlandırmış olurlar.”
Bu yöntemle araştırmacılar üç dişi ve bir erkek olmak üzere dört orangutanı test etti. İlginç bir şekilde erkek orangutan da flanşlı başa daha uzun süre baktı.
“Bu çalışma, flanşların türdeşler için önemli bilgi sağladığını gösteriyor. Ancak hayvanları flanşlı erkeklere odaklanmaya iten şeyin tam olarak ne olduğunu henüz kesin olarak söyleyemeyiz. Gerçekten eş seçimiyle mi ilgili, yoksa başka bir şey mi devrede? Örneğin, flanşsız erkekler birbirlerine tahammül ederken, flanşlı erkekler diğer erkekler üzerinde baskın. Yani flanşlı erkek aynı zamanda bir tehdit de olabilir.”
Daha geniş bir eğilimin parçası
Bu çalışma, daha geniş bir eğilimin parçası olarak görülüyor. Artan kanıtlar, insanların ve diğer hayvanların dikkatinin potansiyel eşler, rakipler veya tehditlerle ilgili evrimsel açıdan önemli ipuçlarına otomatik olarak yöneldiğini gösteriyor.
“Bu süreçlerin çoğu çok fazla bilinçli düşünce olmadan gerçekleşir” diyor Roth. “En iyi bilinen örnek yırtıcılara olan dikkat. İnsanlar hâlâ yılan ve örümcek fotoğraflarına karşı güçlü bir dikkat eğilimi gösteriyor. Bu iyi bir şey, çünkü farkına varıp dikkat edene kadar çok geç olabilir.”
Roth daha önce insanlar üzerinde de dikkat araştırmaları yapmıştı. “İnsanlardan diğer insanların fotoğraflarını çekicilik açısından değerlendirmelerini istedik. Sonra bu fotoğrafları bir göz takip deneyinde kullandık.
“Sonuçlar, insanların çekici buldukları yüzlere çok daha fazla odaklandığını gösterdi. Diğer araştırmacıların deneyleri de hem erkeklerin hem de kadınların, küçük gözlü, kalın kaşlı, geniş burunlu ve güçlü çeneli erkek yüzlerine daha çok dikkat ettiklerini öne sürüyor. Çoğu insan bunu yaptığının farkında bile değil.”
Utrecht University. 4 Eylül 2025.
Makale: Roth, T. S., van Berlo, E., Perea-García, J. O., & Kret, M. E. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >