Blog
Roma’da Seks, Cinsellik, Köleler ve Lex Scantinia
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumRoma’da Seks, Cinsellik, Köleler ve Lex Scantinia
Antik Roma döneminde, Latince’de kiþinin cinsel doðasýný tanýmlamada homoseksüellik veya heteroseksüellik kavramlarýnýn bir karþýlýðý yoktu. O dönemdeki eþcinsellik anlayýþý günümüz algýsýndan oldukça farklýydý.
Kiþinin cinsel yönelimi daha ziyade maskülenlik veya pasiflik gibi davranýþsal özelliklerle tanýmlanmaktaydý. Roma toplumu, erkeðin cinsiyet rolünün, hâkimiyet, güç ve itibarýn bir öncülü olarak “aktif” maskülenlikle vurgulanan en temel otorite olduðu ataerkil bir yapýya sahipti.
Roma’nýn özgür kadýnlarýný tanýmlamak içinse kimi durumlarda, güçlü ve örnek davranýþlar sergileyen kadýnlarý niteleyen Latince sözcük “virago” kimi durumlardaysa “sürtünen” anlamýna gelen tribas fricatrix” ifadeleri kullanýlýyordu.
Roma dini cinselliði, kiþinin erkeðin üreme kabiliyetiyle sahip olduðu gücü belirlemenin yaný sýra erotik yaþam tarzýný geliþtirmeye yönelik dini uygulamalarýn bir yönü olarak da destekliyordu. Bu tür uygulama ve gelenekler aktif maskülenliðin bir belirtisiydi, ancak eþcinsel eylemlerin dini hoþgörüyle karþýlanýp karþýlanmadýðý belirsizliðini koruyor.
Erkekler diðer erkeklerle cinsel iliþki kurmada özgürdü, ancak böylesi eylemler genellikle yalnýzca, özgür Roma vatandaþýnýn maskülenliðinin Lex Scantinia yasalarýna konu olmadýðý durumlarda kabul ediliyordu. Aksi halde kiþi kendisinin ve ailesinin itibarýný iki paralýk etmiþ ve infamia (yasal ve sosyal saygýnlýðýn kaybý) statüsüne düþmüþ oluyordu. 
Lex Scantinia, tarihçilere göre pasif cinsel davranýþ sergilemede istekli davranmýþ yüksek sýnýftan herhangi bir erkek vatandaþýn cezalandýrýlmasý için oluþturulmuþ bir Roma yasasýydý. Sosyal bir perspektiften bakýldýðýnda, “pasif” veya “edilgen” olmak erkekliðin doðasýna karþý bir tehditti. Kadýnsý özellikler, itaatkârlýk ve pasif tavýrlar alt sýnýflarýn ve kölelerin iþi olarak görülüyordu.
Öte yandan, fahiþelerle veya kölelerle eþcinsel iliþkide bulunmak kabul edilebilirdi, ne de olsa özgür vatandaþ, penetrasyonda aktif bir rol oynadýðý sürece erkekliðinden bir þey kaybetmiyordu. Bazý nadir durumlarda, özgür vatandaþlar kendi anal açýklýklarýný veya “scultima”larýný karþýdakine bahþedebiliyordu. Böylesi kiþilere argoda “Scultimidonus” deniyordu.
Lejyonlarda, askerler arasýndaki eþcinsel eylemler askeri disiplinin bir ihlali sayýlýyor, bu tür eylemlere dâhil olanlar sert cezalara çarptýrýlýyordu. Yunan tarihçi Polybius (MÖ 200-118 dolaylarý) yazýlarýnda askerler arasýndaki eþcinsel davranýþlarýn “fustuarium”la (öldürene kadar sopalamak) cezalandýrýldýðýný bildiriyor. 
Sivil vatandaþlarda olduðu gibi askerler de köleler, fahiþeler ve esirlerle cinsel otoritelerinin ve aktif erkekliklerinin bir simgesi olarak eþcinsel iliþkide bulunmakta özgürdü. Plutarhos’un Marius biyografisinde aktardýðý bir olayda, askerlerin cinsel bozulmamýþlýklarýný sürdürme haklarý vurgulanýyor. Söz konusu olayda, Trebonius adýndaki bir lejyoner üstü Gaius Luscius tarafýndan cinsel tacize maruz kalýyor. Luscius’u öldürmekten mahkemeye çýkarýlan Trebonius daha sonra, erkekliðini ve saflýðýný korumada gösterdiði cesaret sayesinde aklanýp ödüllendiriliyor.
Ordu içinde eþcinselliðe dair diðer bir vaka ise çokça tartýþýlsa da Jül Sezar tarafýndan yazýldýðýna inanýlan “De Bello Hispaniensi” adlý kitaptan geliyor. Kitapta, Sezar’ýn Ýber Yarýmadasý’na düzenlediði seferlerden ve bir Roma askerinin erkek sevgilisiyle yaþadýðý cinsel eylemlerden bahsediliyor.
Lex Scantinia ve yasalarýn uygulanmasýndan Gaius Scantinius Capitolinus’un MÖ 227’de Marcus Claudius Marcellus’un oðlunu cinsel tacizden yargýlandýðý dava kayýtlarý gibi birtakým antik kaynaklarda bahsedilse de yasalarýn kanuni geçerliði ve hükümleri hala belirsizliðini koruyor. Lex Scantinia’nýn eþcinselliðe doðrudan bir saldýrý olduðu veya antik Roma içerisinde bu tür eylemleri suç sayýp cezalandýrdýðý hiçbir zaman kanýtlanmadý. Bu yasalar bütünü temelde, özgür vatandaþlara cinsel eylemleri sýrasýnda “üst” veya “aktif” bir rol oynamayý dayatarak Roma vatandaþlarýnýn maskülen doðasýný kontrol altýna almayý amaçlamýþtý.
Hemcinse tecavüz ve kölelik
Lex Scantinia özgür erkekleri tecavüz veya pasif iliþkiye zorlama durumunda infamia ve yargýlanmaktan muaf tutuyordu. Hukukçu Pomponius’a göre “Erkeklerden her kim hýrsýzlarýn zoruyla veya savaþ zamanýnda düþman tarafýndan tecavüze uðrarsa, bunun þerefine bir lekesi yoktu.”
Ancak, özgür bir vatandaþýn özgür bir diðer vatandaþa tecavüz etmesi ölümle cezalandýrýlacak bir suç olarak görülüyordu. Ergin olmayanlara tecavüzün önlenmesi için oðlan çocuklarý, “dokunulmazlýk”larýný iþaret eden toga praetexta giyiyor ve erkeklerin üzerilerinde dolaþan meraklý gözlerini defetmek için “bulla”lar takýyordu.
Bir Roma vatandaþý emri altýndaki kölelerden, yaþlarý ve doðum koþullarý fark etmeksizin cinsel olarak faydalanmakta özgürdü. Özgür bir Romalý yargýlanmak veya cezalandýrýlmaksýzýn kölesine taciz, tecavüz ve hatta iþkence edebiliyordu. Köle vücudunu konu alan herhangi bir sivil korunma veya idare altýnda deðildi; özünde bir kölenin vücudu “Dominus”unun (sahibinin) cinsel arzularýný tatmin etmek için vardý.
Ýngiltere, Northumberland’daki Hadrian Duvarý’ný inþa ettiren Ýmparator Hadrian’ýn (117-138) Antinous adýndaki Bitinyalý gençle eþcinsel bir iliþkisi olduðu kayýtlardan biliniyor. 
Anlatýya göre yaptýklarý talihsiz bir seyahat sýrasýnda Antinous, Nil Nehri’nde boðulur. Bazý tarihçilere göre ölümünün ardýndaki sebep Antinous’un yaþlý olan Hadrian’ýn ömrünü uzatmak için kendini feda etmesidir. Hadrian ölümünün ardýndan sevgilisinin anýsýna Mýsýr’daki Antinopolis kentini kurar ve Antinous ismini tanrýlaþtýrarak adýna heykeller ve tapýnaklar diktirir. Araþtýrmacýlara göre böylesi bir onurlandýrma normal þartlarda hükümdar ailesi dýþýnda herhangi birine bahþedilmiyordu.
Antinous’un aksine, köle doðmuþ veya sonradan köle olmuþ, savaþ ganimeti olarak alýnmýþ oðlan çocuklarýyla azad edilen köleler sýklýkla taciz ve tecavüz ediliyordu. Gerçekte, üst sýnýftan yaþlý Roma erkeklerinin genç erkek köleleri taciz etmesi toplumsal olarak kabul edilebilir bir durumdu.
Tatlý, sevimli anlamlarýna gelen Puer delicatus veya deliciae terimi cinsel tatmin ve arkadaþlýk için tercih edilen çocuk köleleri ifade etmede kullanýlýyordu. MS 1. yüzyýl Julio-Claudian Hanedanlýðý döneminden gümüþ Roma bardaðý Warren Cup’ta bu uygulamanýn tüm açýklýðýyla resmedildiði görülüyor.
Eþcinsel eylemleri betimleyen kabartmalarla süslenmiþ kabýn bir yüzünde genç yetiþkin bir erkek köle bir oðlan çocuðuyla (veya “puer delicatus”la) iliþki halinde resmedilmiþ.
Bazý ekstrem durumlarda, puer delicatus hadým ediliyor ve kadýn kýyafetleri giyiyordu. Bu, çocuk ve genç erkeklerdeki feminen ve pasif çekiciliði devam ettirmeye ayrýca gençliðin verdiði güzelliði korumaya gösterilen özel ve kötü niyetli bir çabaydý.
Cinsel tatmin amacýyla yapýlan köle ticaretindeki artýþ, özellikle de imparatorluðun erken dönemlerinde hadým kölelerin ve puer delicatuslarýn alýnýp satýlmasý, senatonun nihayetinde kölenin kendi iradesi dýþýnda hadým edilmesini yasaklayan bir kanun çýkarmasýna yol açtý.
Ancak, bu tür eylemler dönemde öylesine yaygýndý ki meþhur Ýmparator Nero’nun (MS 54-68) bile Sporus adýnda bir puer delicatusu vardý. Nero’nun hadým ettirip yalnýzca Roma imparatoriçeleri için dikilen geleneksel kýyafetleri giydirdiði Sporus’un belirgin bir kadýnsýlýðý vardý öyle ki kaynaklara göre Nero, karýsý Poppaea Sabina’nýn ölümünden sonra Sporus’la evlenmiþti.
Hemcinsle evlilik
Roma yasasý hemcins bireyler arasýnda evliliði hiçbir zaman resmi olarak kabul etmemiþti, ancak imparatorluðun erken dönemlerinde hemcins evlilikleri yaygýndý.
Marcus Valerius Martialis erkekler arasýndaki evlilikten “onaylanmasa da seyrek olmayan bir durum” olarak bahseder. Hemcinsle evlilikte herhangi bir yasal bað olmasa da, bu durum ne özgür Romalýlarý ne de imparatorlarý hemcinsleriyle evlenmek için yemin etmekten alýkoyamamýþtýr.
Bu tür bir olay MS 3. yüzyýlýn baþlarýnda yaþanmýþtý. Augustus dönemi tarihinde, Ýmparator Elagabalus’un (Marcus Aurelius Antoninus Augustus: MS 218- 222) son derece eksantrik ve þýmarýk olduðu, hatta Zoticus adýnda bir atletle Roma’da düzenlenen halka açýk bir törenle evlendiðinden bahsediliyor.
Zaman içinde, imparatorluðun dini kimliði gibi eþcinsel eylemlere karþý tavýr da deðiþmeye baþladý. Jüpiter ve Mars gibi pagan tanrýlarý yerlerini tek tanrýlý din Hristiyanlýða býraktý ve bu yeni dinin etkisi tüm klasik dünyaya yayýldý.
MS 4. yüzyýla gelindiðinde, eþcinsel evliliðe karþý kanuni yasaklar Hristiyan imparatorlar tarafýndan Codex Theodosianus’un (Theodosius Kanunlarý) bir parçasý olarak daha da ciddileþtirildi. 390 yýlýnda, üç Hristiyan imparator, II. Valentinian, I. Theodosius ve Arcadius tüm imparatorluk boyunca özgür Romalýlara eþcinselliði yasaklayarak, ilgili eylemlere yakýlarak idam edilme cezasý getirdi.
Bizans Ýmparatorluðu altýnda, imparator I. Justinianus (MS 527-565), ne þekilde olursa olsun eþcinsel davranýþýn “doðaya aykýrý” olduðunu ve tüm imparatorluk boyunca yasaklandýðýný duyurdu. Bu noktada, Hristiyanlýðýn etkisi Bizans Ýmparatorluðu’nun, ideallerinin ve umumi hukukunun baskýn inancý haline gelmiþti.
Heritage Daily. Markus Milligan. 9 Ocak 2018.
Arkeofili
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >