Blog
Sagalassos’ta Ay Tanrısı Men ve Hermes Heykeli Bulundu
2024 yılında Gymnasium’un batı portikosunda ön restitüsyon çalışmaları tamamlandı; Sokak Çeşmesi’nde ise kazılar ilerletilerek çökmüş mimari parçaların belgelenmesi yapıldı.
www.arkeofili.com
Burdur’un Ağlasun ilçesindeki Sagalassos Antik Kenti’nde, Sfenks-tanrı Tutu tasviri, Ay tanrısı Men ve Hermes heykeli bulundu.
2024 yılından itibaren Koç, Bilkent, KU Leuven ve Brüksel Vrije üniversitelerinin oluşturduğu uluslararası konsorsiyumla yürütülen projede, Agora Gymnasiumu ve Güneydoğu Caddesi ile Sokak Çeşmesi restorasyon çalışmaları devam ediyor.
Aygaz, 2005 yılından bu yana ana sponsorluğunu üstlendiği Sagalassos Arkeolojik Araştırma Projesi’ne 20 yıldır katkı vermeye devam ediyor. Türkiye’nin en iyi korunmuş antik kentlerinden biri olan Sagalassos’taki kazılar, 2024-2029 yılları boyunca Koç, Bilkent, KU Leuven ve Brüksel Vrije üniversitelerinin yer aldığı uluslararası bir konsorsiyum tarafından yürütülecek. İlgili konsorsiyum Bilkent Üniversitesi’nin Türk Kazı Başkanlığıyla birlikte çalışacak.
Son kazılarda sfenks Tanrı Tutu figürü ve biri ay tanrısı Men’e, diğeri Hermes’e ait olmak üzere iki adet gerçek boyutlu mermer heykel bulundu. Sagalassos’un 2029’a kadar planlanan kazı çalışmaları programı kapsamında, Agora Gymnasiumu’nun restorasyonu ile Güneydoğu Caddesi ve caddenin sınırında bulunan Sokak Çeşmesi’nin anastilosis çalışmaları hedefleniyor.
2024 yılında Gymnasium’un batı portikosunda ön restitüsyon çalışmaları tamamlandı; Sokak Çeşmesi’nde ise kazılar ilerletilerek çökmüş mimari parçaların belgelenmesi yapıldı. Bu çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte ziyaretçiler, artık antik kentin özgün yollarını kullanarak Yukarı Agora’ya ulaşma deneyimi yaşayacak.
Sfenks-tanrı Tutu tasviri
Sagalassos’taki son çalışmalarda birçok yeni buluntuya ulaşıldı. Bunlardan biri, 2004 yılında Hamam-Gymnasion’un kuzey frigidariumunda (soğuk mekân) bulunan kabartma bezemeli mermer levhaların yeniden incelenmesiyle ortaya çıktı. Bu parçalar, ince mermer kaplamalar üzerine kazıma tekniğiyle işlenmiş daha geniş kapsamlı bir Mısırlılaştırılmış duvar dekorasyon programının parçasını oluşturuyor.
Sahnede, üslup verilmiş bir kapının lento taşının üzerinde duran sfenks-tanrı Tutu hâkim. Kapının iki yanında Yukarı ve Aşağı Mısır’ın taçlarını giyen figürler yer alıyor; bu, Tutu’nun her iki ülke üzerindeki koruyucu gücünü simgeliyor. Sfenksin üzerinde şahin tanrı Horus betimlenirken, sol tarafta timsah tanrı Sobek görülüyor. Bu bütünün ikonografisi, ilahi krallık ve koruyucu güçler temasını vurguluyor. Tutu bir muhafız tanrı olarak, Horus kraliyet otoritesinin cisimleşmiş hâli olarak ve Sobek Nil’in gücünün bir tezahürü ve Tutu’nun bir müttefiki olarak yer alıyor.
Böyle bir ikonografinin Mısır dışındaki örnekleri bilinmediğinden, bu sahne Nil Ülkesi dışında Mısır tanrılarına adanmış kutsal mekânlardaki dekorasyon programına benzersiz bir ışık tutuyor.
Ay tanrısı Men ve Hermes heykeli
Bir diğer önemli keşif ise, Güneydoğu Caddesi’nin Yukarı Agora’ya ulaştığı kavşakta yer alan bir çeşmenin yakın zamanda yapılan kazılarından geldi. Burada biri ay tanrısı Men’e, diğeri Hermes’e ait olmak üzere iki adet gerçek boyutlu mermer heykel bulundu.
Çeşmenin önünde bulunan Men heykeli, omuzlarının arkasındaki hilal ve tunik, pantolon, pelerin ile Frig başlığı gibi doğulu kıyafetleriyle tanınan Anadolu’nun ay tanrısını betimliyor. Stil analizi, bu eseri MS. 2. yüzyılın ortalarına veya sonlarına tarihliyor ve Sagalassos Men’ini bu tanrının günümüze ulaşmış en eski tam boy mermer tasviri yapıyor. Yüksek nitelikli bir Dokimeion atölyesinde üretilmiş olması ve şehrin önemli bir çeşmesinde sergilenmesi, heykelin dini, estetik ve kamusal önemini vurguluyor.
Atletlerin ve gençlerin koruyucusu olan Hermes ise çeşmenin hemen arkasında yer alan Gymnasion’da – yani kentin eğitim merkezinde – bulundu. Çeşmenin yakınındaki Hermes heykeli sol koluna ve omzuna atılmış bir chlamys dışında çıplak olarak betimleniyor. Yüzeyinde Hıristiyanlık döneminde yapılmış değişiklikler görülse de duruşu, oranları ve draperisi heykeli MS. 2. yüzyılın ortalarına veya sonlarına tarihliyor ve Perge, Korinthos, Side ve Baiae’deki tipolojik paralellere bağlıyor.
Men ve Hermes heykelleri birlikte hem yerel kült geleneklerini hem de daha geniş Greko-Roma heykel tiplerinin Sagalassos’un kentsel ve dini dokusuna nasıl entegre edildiğini yansıtıyor.
“Akdeniz’in en iyi korunmuş yerleşimlerinden”
Sagalassos Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Peter Talloen, “Sagalassos Kazı Başkanı olarak, antik kentimizin Akdeniz’in en iyi korunmuş yerleşimlerinden biri olduğunu ve yüzyıllar boyunca süregelen kentsel yaşam, kültür ve dayanıklılığa dair eşsiz bir pencere sunduğunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim” diyor.
“Olağanüstü korunmuş yapısı, Sagalassos’u yalnızca bilimsel keşiflerin yapıldığı bir alan değil, aynı zamanda evrensel değere sahip bir kültürel hazine haline getirmektedir. Bu süreçte Aygaz’ın desteği büyük önem taşımaktadır. Aygaz’ın katkıları sayesinde Sagalassos’un zengin mirasını görünür kılıyor, anıtlarını sürdürülebilir bir şekilde koruyup sunuyor ve bu olağanüstü mirasın hem yerel toplumda gurur kaynağı olmasını hem de dünya çapında ilham verici, eğitici ve etkileyici bir değer olarak yaşamasını sağlıyoruz”
Aygaz 20 yıldır Sagalassos’un Sponsoru
Aygaz Genel Müdürü Melih Poyraz, Anadolu’nun kültürel mirasının gelecek nesillere ulaştırılmasında oynadıkları rolden gurur duyduklarını belirtiyor.
“Sagalassos’taki çalışmalarda tam 20 yıldır, antik kentin, tarihin derinliklerinden adeta iğneyle kuyu kazılarak, bin bir emekle ortaya çıkarılmasına tanık olmanın heyecanını yaşıyoruz. Bu süre zarfında Antoninler Çeşmesi’nden Yukarı Agora’ya kadar pek çok anıt, Aygaz’ın katkılarıyla yeniden hayat buldu. Antoninler Çeşmesi’nin restorasyonu, Aygaz’ın desteğinin en somut simgelerinden biri oldu. 2010 yılında çeşmenin suyla kavuşması o dönemde hem arkeoloji dünyası hem de kurumumuz için unutulmaz bir kilometre taşıydı. Yukarı Agora’yı Akdeniz’deki en iyi korunmuş ve restore edilmiş, geniş halk kitleleri tarafından tanınan ve ziyaretçilerine özel bir deneyim sunan antik meydanlardan birine dönüştürdük. 2026’da 65. yılını kutlamaya hazırlanan şirketimiz, enerji sektöründeki öncü rolünün yanı sıra, toplumsal sorumluluk anlayışıyla kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması yönündeki çalışmalarını da sürdürüyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Sagalassos’a önümüzdeki yıllarda da katkı sunmaya devam edeceğiz”.
Agora Gymnasium’u, Güneydoğu Caddesi ve Sokak Çeşmesi restore edilecek
Aygaz’ın 2024’te başlayan 4. dönem desteği ile beş sene sürecek koruma ve anastilosis programı kapsamında Yukarı Agora ve meydana erişim sağlayan yollar da dahil olmak üzere Sokak Çeşmesi’nin etrafındaki kentsel alanda bulunan yapıların araştırılması, belgelenmesi ve halka açılması çalışmaları devam ediyor. Bu program sonucunda Agora Gymnasium’unun restorasyonu ve Güneydoğu Caddesi ve Sokak Çeşmesi’nin restorasyonu hedefleniyor.
Bu kapsamda 2025’te, Sokak Çeşmesi’nin ve yeni keşfedilen sütunlu caddenin doğu tarafında kalan son kısmında bir kazı çalışması yürütülüyor. Bu çalışma Doğu kısmına ait in situ haldeki çökmüş mimari parçaların belgelenmesine, Güneydoğu Agora Caddesi’nin bir başka bölümünün açığa çıkarılmasına olanak sağlayacak. Yapının mimari özellikleri, heykel süslemeleri ve epigrafik programı hakkında ek bilgiler edinilirken kemerli kapıların anastilosis potansiyelini değerlendirmek için yıkılan tüm mimari elemanlar yıkıldıkları yerde belgeleniyor ve daha detaylı analiz için taş platformlar üzerine yerleştiriliyor.
Öte yandan, restore edilen yukarı Sagalassos kentine gelen ziyaretçiler için MS 6. yüzyıla ait döşemenin, otantik bir giriş yolu olarak kullanılması adına çalışmalar sürüyor. Böylelikle aşağı şehirden gelen ziyaretçiler, Sokak Çeşmesi’nden Agora’ya geçmeden önce keyifli bir dinlenme noktası buluyor. Ayrıca, Sokak Çeşmesi’ne yeniden su kazandırma çalışmalarıyla bu alanın özgün işlevine kavuşturulması da hedefleniyor.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >