Blog
Vikingler Hamile Kadınlara Nasıl Bakıyordu?
Araştırmacılar işe, Eski İskandinav yazılarda hamileliğin nasıl betimlendiğine bakarak başladı. Vikingler – yaklaşık 800 ile 1.050 yılları arasında Avrupa’da yayılan İskandinav savaşçıları – yazılı kayıt bırakmadı.
Zeynep Şoray - www.arkeofili.com
Araştırmacılar, Viking Çağı’nda kadınların hamilelik deneyimlerini anlamak için Eski İskandinav edebiyatını ve arkeolojik bulguları inceledi.
Aska figürini, Viking Çağı’na ait bilinen tek hamilelik tasviri. C: Ola Myrin / Historiska Museet
“Karın dolusu” “Işığa çıkmamış” “Yalnız yürümeyen bir kadın.” Bunlar, Viking Çağı’nda hamileliği tanımlamak için kullanılan ifadelerden sadece birkaçı. Viking tarihinin uzun süredir ihmal edilen bir konusu olan hamileliğe, nihayet daha yakından bakılıyor.
Cambridge Archaeological Journal’da yayımlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar arkeolojik bulgulara ve tarihsel edebiyata başvurarak Viking kadınlarının hamilelik deneyimlerine ışık tutuyor.
“Hamilelik, insanlık tarihinde merkezi bir rol oynamasına rağmen, arkeolojide sıklıkla göz ardı ediliyor; çünkü maddi izleri çok az” diyor çalışmanın başyazarı Marianne Hem Eriksen. “‘Yaşam ne zaman başlar’ gibi soruların hiç de doğal ya da özel olmadığını, geçmişte olduğu gibi bugün de önemli politik meseleler olduğunu savunuyoruz”
Araştırmacılar işe, Eski İskandinav yazılarda hamileliğin nasıl betimlendiğine bakarak başladı. Vikingler – yaklaşık 800 ile 1.050 yılları arasında Avrupa’da yayılan İskandinav savaşçıları – yazılı kayıt bırakmadı. Bu nedenle araştırmacılar, birkaç yüzyıl sonra Vikinglerin torunları tarafından derlenen ve “muhtemelen daha erken döneme dayanan” metinleri inceledi.
Aska figürininin miğferi olabilecek şeyin yakın çekimi. C: Ola Myrin / Historiska Museet
Bu metinlerde Viking dönemindeki hamilelik için “şişmiş,” “karın dolusu” ve “ışığa çıkmamış” gibi sözcüklerin kullanıldığı tespit edildi. “Yalnız yürümeyen bir kadın” ifadesi ise fetüsün ayrı bir birey olarak görüldüğüne işaret ediyor olabilir. Ayrıca, bir hukuk metninde, hamile bir kölenin satışı sırasında bu durumun “kusur” olarak değerlendirildiği belirtiliyor.
“Bir sagada, annesinin rahmindeki bir fetüsün, babasının intikamını almakla kaderinin yazıldığı anlatılıyor; daha doğmadan akrabalık, kan davası ve şiddet içeren karmaşık sosyal ve siyasi dinamiklerin içine yerleştirilmiş” diyor Olley. “Başka bir sagada ise, Freydís adlı bir kadının doğuma yakın dönemde bir saldırı sırasında kaçamadığı, ancak yılmadan bir kılıç aldığı, göğsünü açıp kılıcı göğsüne vurduğu ve böylece saldırganları korkutup kaçırdığı anlatılıyor.”
Bu anlatı, çalışmada analiz edilen bir eserle de ilişkilendiriliyor: Kollarını karnının etrafına dolamış hamile bir kadını tasvir eden bir figürin. Olley’in belirttiğine göre, bu figürin “burun korumalı bir miğfer” takıyor gibi görünüyor. İsveç’teki Aska kasabasında, 10. yüzyıla ait bir kadın mezarında bulunan bu nesne, “Viking Çağı’ndan kalma hamileliğe dair tek ikna edici tasvir” olarak değerlendiriliyor. Eriksen’in dediğine göre, Freydís’in hikayesi ve Aska figürini, “silahlı bir hamile kadının, dönem izleyicileri için düşünülemez bir figür olmadığını” gösteriyor.
“Elbette biz ‘hamile savaşçı kadın’ gibi basite indirgenmiş anlatılardan kaçınıyoruz” diyor Olley, “ancak en azından sanat ve edebiyatta, hamile figürlerin savaşla ilişkilendirildiğine dair dolaşımda fikirler olduğu inkâr edilemez. Bunlar edilgen ya da pasif bedenler değildi”
Bazı olası anne-fetüs Viking cenazeleri. C: Kopparsvik / Toplak / Matt Hitchcock
Son olarak, araştırmacılar bebekleriyle birlikte gömülmüş Viking kadınlarına ait mezarları inceledi. Ancak binlerce bilinen mezar arasında sadece 14 anne-bebek mezarı tespit edildi. Eriksen, bu sayının şaşırtıcı derecede düşük olduğuna dikkat çekiyor. Bazı kadınlar, muhtemelen doğum sırasında hayatını kaybederek bebekleriyle birlikte gömülmüş olsa da, bazı yenidoğanlar yetişkin erkekler ya da yaşlı kadınlarla birlikte gömülmüş olarak bulundu.
“Gerçekten de, Viking Çağı mezar kayıtlarında bebekler genel olarak az temsil ediliyor” diyor Eriksen. “Bazı bebekler evlerin içinde karşımıza çıkıyor, ama onun dışında bebeklere ne olduğuna ya da yetişkinlerle aynı şekilde gömülüp gömülmediklerine dair çok az şey biliyoruz.”
Yine de, Viking döneminden günümüze ulaşan hamilelik tasvirleri çok az sayıda olsa da, hamilelik “görünmez ya da tamamen özel” bir olgu değildi, diyor Eriksen. Aksine, bu dönem toplumlarının “hayatı, toplumsal kimlikleri ve iktidarı” nasıl kavradıkları açısından belirleyici bir rol oynuyordu.
Smithsonian Magazine. 28 Mayıs 2025.
Makale: Eriksen, M. H., Olley, K. M., Marshall, B., & Tollefsen, E. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >