Blog
Yeni Bir Çalışma, Avrupa'nın İlk Alet Üreticilerinin Taklitçi Değil Yenilikçi Olduğunu Ortaya Koyuyor
"Yüzeysel olarak araçlar benzer görünüyor," dedi Kuhn. "Ancak bunların ardındaki teknolojik mantık tamamen farklı."
www.arkeonews.com
Avrupa'nın ilk alet üreticileri, 42.000 yıl önce kendi taş teknolojilerini geliştirdiler. Bu erken yeniliğin Yakın Doğu'dan ithal edildiği fikrine meydan okuyan yeni bir araştırmaya göre,
Tübingen ve Arizona Üniversiteleri'nden araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma, Avrupa'nın en eski modern insan kültürlerinden birinin Yakın Doğu'dan ithal edildiği yönündeki uzun süredir devam eden inancı sorguluyor. Oysa Avrupa'nın ilk alet üreticileri, başlı başına birer teknoloji öncüsüydü.
Arkeologlar, yaklaşık 42.000 yıl öncesine tarihlenen Proto-Aurignacian kültürünün, Levant'tan göç eden modern insan dalgasının bir parçası olarak Avrupa'ya geldiğini uzun zamandır varsayıyorlardı . Ancak İtalya ve Lübnan'dan binlerce taş aletin karşılaştırmalı analizi bunun aksini gösteriyor: Bu aletlerin yapımında kullanılan yöntemler her iki bölgede de bağımsız olarak evrimleşmiş.
Tübingen Üniversitesi'nden Dr. Armando Falcucci ve Arizona Üniversitesi'nden Prof. Steven L. Kuhn tarafından yürütülen ve İnsan Evrimi Dergisi'nde yayınlanan çalışma, ilk Avrupalıların taş şekillendirme ve kullanma biçiminde taklitçi değil, yenilikçi olduklarını savunuyor.
Sadece Yüzeysel Benzerlikler Değil, Nicel Kanıtlar
Arkeologlar, onlarca yıldır Güney Avrupa'nın Proto-Aurignacian'ını Yakın Doğu'nun Ahmarian'ıyla ilişkilendiriyorlardı çünkü aletleri birbirine benziyordu: taş çekirdeklerden yapılmış ince bıçaklar ve küçük bıçaklar. Ancak, hiç kimse bu benzerliği niceliksel olarak test etmemişti.
Falcucci ve Kuhn bu boşluğu doldurdular. Levant'taki en önemli Ahmarian yerleşimlerinden biri olan Beyrut yakınlarındaki Ksar Akil'den elde edilen taş buluntu topluluklarını, Avrupa'daki en eski Proto-Aurignacian yerleşimlerinden üçü olan İtalya'daki Grotta di Fumane, Riparo Bombrini ve Grotta di Castelcivita'dan elde edilen malzemelerle karşılaştırdılar.
Araştırmacılar, teknolojik özelliklerin çoklu uyum analizi de dahil olmak üzere çok değişkenli istatistikleri kullanarak alet yapım sürecinin her aşamasını incelediler: taş çekirdeklerinin nasıl şekillendirildiği, yongaların ve bıçakların nasıl çıkarıldığı ve aletlerin nasıl rötuşlandığı.
Bulguları netti.
"Yüzeysel olarak araçlar benzer görünüyor," dedi Kuhn. "Ancak bunların ardındaki teknolojik mantık tamamen farklı."
Levant'taki Ahmarlı alet üreticileri çift yönlü çekirdek indirgeme yöntemiyle büyük bıçaklar üretirken, Avrupalı ??çağdaşları kompozit av silahlarında kullanılan küçük bıçakçıkların tek yönlü üretimine odaklanmıştı. Her iki grup da zamanla aletlerini minyatürleştirdi, ancak bunu farklı teknolojik yollarla yaptılar.
İthalat Değil, Yenilik
Çalışma, Avrupa'nın Proto-Aurignacian teknolojisinin daha önce varsayıldığı gibi Yakın Doğu'da ortaya çıkmadığı sonucuna varıyor. Aksine, benzer işlevsel ihtiyaçlardan kaynaklanan bağımsız inovasyon, bu örüntüyü daha iyi açıklıyor.
Her iki bölgede de alet üreticileri, erken Homo sapiens'te hareketlilik ve hassas avcılığın yükselişini yansıtan karmaşık mermi sistemleri geliştiriyorlardı. Araştırmacılar, bu tür bir yakınlaşmanın otomatik olarak kültürel aktarım olarak görülmemesi gerektiğini savunuyor.
Falcucci, "Doğu Akdeniz ve Avrupa'daki teknolojik yörüngeler birbirinden farklı," dedi. "Veriler, Avrupalı ??avcı-toplayıcı grupların Yakın Doğu göçmenlerinden benimsemek yerine kendi mermi teknolojilerini geliştirdiklerini gösteriyor."
Bu durum, Avrupa'yı yalnızca Afrika ve Yakın Doğu'dan gelen yeniliğin batıdaki son noktası olarak gören yayılmacı modellere meydan okuyor. Bunun yerine, bulgular Üst Paleolitik dönemde daha çok merkezli bir kültürel evrim sürecini vurguluyor .
Çalışmada analiz edilen alanların coğrafi konumlarını ve yaklaşık 42.000 yıl önceki yeniden oluşturulmuş deniz seviyesini gösteren Akdeniz haritası. Kaynak: Tübingen Üniversitesi
Modern İnsanların Avrasya'ya Nasıl Yayıldığını Yeniden Düşünmek
Proto-Aurignacian dönemi, Avrupa'da modern insan kültürünün doğuşunu işaret ediyor. Şimdiye kadar bilim insanları, yeni teknolojilerin Avrupa'da, uzun süredir Afrika'dan insan yayılımının "biyocoğrafik koridoru" olarak görülen Levant bölgesinden gelen göç dalgaları aracılığıyla ortaya çıktığını varsayıyordu.
Ancak artan fosil ve genetik kanıtlar, Homo sapiens'in en az 60.000 yıl önce Avrasya'ya yayılmaya başladığını, Neandertaller ve Deniovallarla etkileşime girdiğini ve melezleştiğini gösteriyor . Bu bağlamda, Falcucci ve Kuhn, bölgeler arasındaki teknolojik benzerliklerin otomatik olarak doğrudan atalarla eş tutulmaması gerektiğini savunuyor.
Nicel analizleri, erken modern insan kültürünün Avrupa'da ortaya çıkışının karmaşık, doğrusal olmayan ve bölgesel olarak çeşitlendirilmiş olduğu görüşünü desteklemektedir.
Falcucci, "Sonuçlarımız, kültürel değişimin yalnızca göçle sınırlı olamayacağı fikrini destekliyor," dedi. "Yerel halklar içindeki yenilik ve uyum, ilerlemenin eşit derecede güçlü motorlarıydı."
Keşfin Arkasındaki Yerler
Ksar Akil (Lübnan): Beyrut yakınlarında, Orta Paleolitik'ten Epipaleolitik'e kadar uzanan 30'dan fazla kültürel katmanı barındıran 22 metre derinliğindeki kaya sığınağı. Levant'taki en eski modern insan fosillerinden bazılarını, sekiz yaşındaki Homo sapiens "Egbert" de dahil olmak üzere, burada buldu.
Grotta di Fumane (Verona, İtalya): 41.200 ila 40.400 yıl öncesine tarihlenen, süs eşyaları ve dilgicikler açısından zengin Proto-Aurignacian katmanları içerir.
Riparo Bombrini (Liguria, İtalya): 40.700-35.600 yıl öncesine tarihlenen, sınırlı yerel hammaddelere rağmen yoğun alet üretiminin varlığını gösteren bir çalışma.
Grotta di Castelcivita (Kampanya, İtalya): Kampaniyen İgnimbrit patlamasından (39.850 ± 140 yıl önce) kaynaklanan volkanik külle kapatılmış olup, mükemmel bir kronolojik dayanak noktası sağlamaktadır.
Araştırmacılar bu alanlarda bıçaklar, çekirdekler ve rötuşlanmış aletler de dahil olmak üzere yaklaşık 10.000 taş eseri inceledi.
Daha Geniş Etkiler
Benzer ekolojik ve işlevsel baskılar altında teknolojik yakınsamanın bağımsız olarak ortaya çıkabileceğini göstererek, çalışma insanlık tarihine ilişkin anlayışımıza nüans katıyor.
Bu durum, erken modern insanların tek bir kültürel özellik "paketinin" pasif taşıyıcıları olarak değil, yeni ortamlara yaratıcı bir şekilde yanıt verebilen aktif yenilikçiler olarak görülmesi gerektiği yönündeki argümanı da güçlendiriyor.
Kuhn, " Avrupa'nın Paleolitik devrimlerinin Yakın Doğu'dan ithal edildiği varsayımı yeniden değerlendirilmelidir," dedi. "Çalışmamız, inovasyonun bölgeler arasında paralel olarak gerçekleştiğini gösteriyor."
Tübingen Üniversitesi Rektörü Profesör Dr. Karla Pollmann ise çalışmayı övdü:
"Bilim insanları atalarımızın hikâyesini adım adım bir araya getiriyor. Tübingen'deki araştırmacıların bu hikâyeye yeni boyutlar katmaya devam ettiğini görmek heyecan verici."
Tübingen Üniversitesi
Falcucci, A. ve Kuhn, SL (2025). Ex Oriente Lux? Kuzey Ahmarian ve Protoaurignacian arasında nicel bir karşılaştırma. İnsan Evrimi Dergisi. Önceden çevrimiçi yayın.
Kapak Görseli Kaynağı: Ksar Akil'deki Ahmarian katmanlarından (a, b) ve Grotta di Fumane (c) ile Grotta di Castelcivita'daki (d) Proto-Aurignacian katmanlarından taş eserlere örnekler. Tamamlanmış aletler benzer görünse de, Falcucci ve Kuhn, bunları üretmek için kullanılan teknolojik yöntemlerin belirgin şekilde farklı olduğunu tespit etti. A ve b panelleri Tübingen Üniversitesi'nin taş eserleri koleksiyonundan; c paneli Falcucci ve ark. (2022) ve d paneli Falcucci ve ark. (2024) tarafından uyarlanmıştır.
Leman Altuntaş tarafından17 Ekim 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >