Blog
Afrika’dan İki İnsan Türü Birlikte Çıkmış
Tartışmanın odağında, 1999–2005 yılları arasında Gürcistan’daki Dmanisi’de bulunan ve Afrika dışındaki en eski insanlardan bazılarına ait olan beş kafatası var.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Yeni çalışma, Afrika’dan 1,8 milyon yıl önce ayrılan ilk insanların tek bir tür değil, en az iki farklı insan türü olabileceğini gösteriyor.
Bu yüz rekonstrüksiyonu, Homo georgicus’un (Dmanisi kazısından) bir erkek bireyini temsil ediyor. C: Cicero Moraes et al. Wikimedia Commons
“Afrika’dan Çıkış” hipotezinin ders kitaplarına girmiş klasik anlatımına göre, kıtayı yaklaşık 1,8 milyon yıl önce ilk terk eden insan türü Homo erectus’tu. Ancak son yıllarda, Afrika’dan ayrılanın tek bir tür değil, birden fazla tür olabileceğini öne süren yeni bir tartışma ortaya çıktı. PLOS One dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, bu tartışmaya son noktayı koymayı umuyor.
Tartışmanın odağında, 1999–2005 yılları arasında Gürcistan’daki Dmanisi’de bulunan ve Afrika dışındaki en eski insanlardan bazılarına ait olan beş kafatası var. Sorun şu ki, bu kafatasları birbirlerine pek benzemiyor. Bazıları diğerlerinden daha büyük; özellikle de 5 numaralı kafatası, çok küçük bir beyin boşluğuna karşın büyük ve öne çıkık bir yüze sahip.
Bazı araştırmacılar bu farkları, aynı tür içindeki cinsiyet farklılıklarıyla açıklarken, bazıları da Dmanisi’de bir arada yaşamış iki ayrı türe işaret ettiğini savunuyor.
Eski dişler
Netlik sağlamak için São Paulo Üniversitesi’nden Victor Nery liderliğindeki araştırmacılar, üç Dmanisi bireyine ait dişleri inceledi. Bunun nedeni şu: Kafatasları her zaman tür belirlemede en iyi malzeme değil; kemikler kırılgan, kolayca ezilip biçimi bozulabiliyor. Dişler ise çok daha kullanışlı, çünkü diş minesinin kendisi insan bedeninin ürettiği en sert biyolojik madde ve tek tek dişlerin şekli ile boyutu tür ayrımında kullanılabiliyor.
Ekip, analiz için yeterince iyi korunmuş dişlere sahip Dmanisi örneklerinin arka dişlerindeki (ön azılar ve azılar) çiğneme yüzeyine (kron alanı) odaklandı. Bunları, Australopithecus ve çeşitli Homo türlerini de içeren 122 fosil örnekten oluşan bir veri tabanıyla karşılaştırdılar. Ardından, istatistiksel bir sınıflandırma aracı kullanarak toplam 583 dişi analiz edip biyolojik bir harita çıkardılar ve Dmanisi fosillerinin tek bir aileye mi, yoksa soy ağacımızın farklı dallarına mı ait olduğunu belirlemeye çalıştılar.
Tek tür değil, iki tür mü?
Ortaya çıkan harita, bu eski kalıntıların tek bir gruba ait olmadığını gösterdi. Büyük çeneli 5 numaralı kafatası, daha ilkel, maymun benzeri atalarımız olan Australopith’lerle aynı kümeye yerleşti. Diğer iki örnek ise daha “insansı” özellikler gösteriyordu. Bu nedenle araştırmacılar, 5 numaralı kafatası için Homo georgicus, insan benzeri diğer grup için ise Homo caucasi isimlerinin kullanılmasını savunuyor.
Farkların yalnızca dişi–erkek ayrımından kaynaklanmadığından emin olmak için ekip, fosilleri büyük kuyruksuz maymunlarınkiyle de karşılaştırdı. Örneğin gorillerde erkekler dişilerden çok daha büyük olsa da, dişlerin temel yapısı aynıdır. Dmanisi dişleri arasındaki farklar ise aynı tür içinde dişi–erkek boyut farklarıyla açıklanamayacak kadar büyüktü.
Araştırmacılar makalelerinde, “Dmanisi hominin fosillerinin köpek dişinden sonraki dişlerine ait kron alanı analizimiz, alanda aynı dönemde bir arada yaşayan iki ayrı tür (Homo caucasi ve Homo georgicus) hipotezini destekliyor. Bu olasılık, Homo erectus’un Afrika dışına göçüne dair egemen modeli sorguluyor…” diye yazıyor.
Çalışma, Afrika’dan yaklaşık aynı dönemde iki insan türünün birden çıkmış olabileceği fikrini güçlendiriyor. Ancak bilim insanlarının ortak bir görüşe varması için muhtemelen daha fazla örneğin incelenmesi gerekecek.
Makale: Nery, V., Neves, W., Valota, L., & Hubbe, M. (2025). T
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >