Blog
Afrika’yı Terk Eden İlk İnsan Atası Sandığımız Tür Olmayabilir
İlk kez 1991’de keşfedilen Homo georgicus, genellikle Homo erectus’un ilk ve ilkel bir formu olarak değerlendiriliyor ve Afrika kıtasını ilk terk eden insan türünün Homo erectus olduğu fikrini destekliyor.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Avrasya’da bulunan en eski kafatasları, Homo erectus’tan ziyade Lucy’nin türü olan Australopithecus ile bazı benzer özellikler taşıyor.
Dmanisi kafatasları, oldukça fazla çeşitlilik gösteriyor. C: Wikimedia Commons
Afrika dışındaki en eski hominin fosilleri, Gürcistan’daki Dmanisi’den geliyor. Ancak bu kalıntıların tam olarak hangi insan türüne ait olduğu konusu hâlâ tartışmalı. Yaklaşık 1,85 milyon yıl öncesine tarihlenen bu tarihöncesi kafatası koleksiyonu resmi olarak Homo georgicus olarak sınıflandırılmış durumda. Ancak yeni araştırmalar, aslında birden fazla türe ait kalıntıları içerebileceğini ve böylece atalarımızın Afrika dışındaki ilk yolculuğu hakkındaki hikâyeyi yeniden yazabileceğini öne sürüyor.
İlk kez 1991’de keşfedilen Homo georgicus, genellikle Homo erectus’un ilk ve ilkel bir formu olarak değerlendiriliyor ve Afrika kıtasını ilk terk eden insan türünün Homo erectus olduğu fikrini destekliyor. Ancak, alanda bulunan örnekler boyut ve şekil bakımından oldukça geniş bir çeşitlilik gösteriyor. Bunlardan bazıları, diğerlerini bariz şekilde “cebinden çıkaracak” kadar büyük.
Bu çeşitlilik, erkek ve dişilerin beden yapılarının belirgin şekilde farklı olduğu cinsel dimorfizm ile açıklanmıştı. Ancak tüm bilim insanları bu açıklamayı kabul etmiyor. Bu nedenle Dmanisi topluluğunun, 1,8 milyon yıldan daha uzun bir süre önce Avrasya’da yan yana yaşamış birden fazla farklı insan atasını içerdiği şüphesi ortaya çıktı.
Bu gizemi aydınlatmak için yeni bir çalışmanın yazarları, Dmanisi’den üç örneğin diş özelliklerini analiz ederek bunları homininlere ait 583 fosil dişle karşılaştırdı. Sonuçta, gerçekten de iki ayrı insan türü bulunduğu sonucuna vardılar ve bunları Homo georgicus ve Homo caucasi olarak tanımladılar.
Asıl büyük soru ise şu: Bu iki hominin, Afrika’dan çıkan ilk Homo erectus popülasyonundan mı evrimleşti, yoksa kıtayı daha da erken terk etmiş, tamamen farklı bir atadan mı geliyor? İlginç biçimde, sonuçlar Homo georgicus’un diş morfolojisinin, Homo soyundan daha eski olan ve “Lucy” adıyla bilinen ünlü iskeletle temsil edilen Australopithecus türleriyle güçlü benzerlikler taşıdığını gösterdi.
Peki, gerçekten de Lucy’nin akrabaları, “tam anlamıyla insan” sayılan ilk türler ortaya çıkmadan önce Afrika’dan ayrıldı mı? Çalışmanın yazarı Victor Neri, bunun böyle olmadığı kanaatinde ve ekibin bulgularının, “bazı araştırmacıların bu hipotezi savunmasına rağmen, australopitlerin Homo cinsinden önce Afrika’dan ayrıldığını baştan önermediğini” söylüyor.
“Bence sonuçlar, Afrika’dan ayrılan ilk Homo örneklerinin, Homo habilis ile Homo erectus arasında bir yerde duran, fakat en azından kafanın taç alanı bakımından australopit atalarla da akrabalık gösteren homininler olduğunu gösteriyor” diyor.
Araştırmacılar makalelerinde, Homo erectus’un ortaya çıkışından daha eski tarihli Ürdün ve Romanya taş aletlerinin, Afrika dışına çıkan ilk insanın aslında daha eski bir tür olan Homo habilis ile akraba olduğunu desteklediğini savunuyor. Buna göre Dmanisi’de bulunan iki tür, muhtemelen uzun bir zaman diliminde Avrasya’nın farklı bölgelerinde yaşamış ve farklı çevresel koşullara uyum sağlamış farklı Homo habilis popülasyonlarından evrimleşmiş, ardından Gürcistan’da bir araya gelerek yan yana varlıklarını sürdürmüş olabilir.
“Bu olasılık, Afrika dışına Homo erectus göçünü temel alan hakim modeli sorguluyor” diye yazan araştırmacılar, bunun yerine, Avrasya’ya yayılan ilk insan dalgasının ilerledikçe birden fazla türleşme sürecinden geçmiş olabileceğini ve bölge genelinde mozaik halinde farklı hominin türler bırakmış olabileceğini öne sürüyor.
IFL Science. 16 Aralık 2025.
Makale: Nery, V., Neves, W., Valota, L., & Hubbe, M. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >