Blog
Amerika'nın En Eski Kaya Resimleri, 4.000 Yıllık Bir İnanç Sürekliliğini ve Mezoamerikan Kozmolojisine Olası Bir Ata Bağlantısını Ortaya Çıkarıyor
Resimler görsel olarak karmaşıktır. Bazıları sadece birkaç santimetre boyunda, bazıları ise gerçek boyutlarının çok üzerinde olan insan figürleri, tavşan kulaklarını veya boynuzlarını andıran belirgin başlıklarla tasvir edilmiştir.
www.arkeonews.com
Çığır açan bir çalışma, Teksas ve Kuzey Meksika'daki Pecos Nehri tarzı duvar resimlerinin, Amerika'daki en eski güvenilir şekilde tarihlendirilmiş kaya resimlerini oluşturduğunu ve daha sonraki Mezoamerikan kozmolojilerini etkilemiş olabilecek 4.000 yıllık sürekli bir manevi ve sanatsal geleneği koruduğunu ortaya koyuyor .
Güneybatı Teksas ve kuzey Meksika'nın engebeli kireçtaşı kanyonlarında, kaya sığınağı duvarları boyunca uzanan sessiz bir antik düşünce arşivi. Kırmızı, siyah, sarı, turuncu ve beyaz tonlarıyla katmanlanmış -bazı paneller 150 metreden uzun- bu Pecos Nehri tarzı duvar resimleri, dünyanın en karmaşık ve bilgi yoğun kaya sanatı geleneklerinden biridir. Araştırmacılar, onlarca yıl boyunca bunları zaman içinde konumlandırmaya çalıştı. Şimdi ise çığır açan bir çalışma, kökenlerini ve zamansal eğrilerini nihayet izleyerek, daha sonraki Mezoamerikan medeniyetlerinin kozmolojilerini şekillendirmiş olabilecek kadar kalıcı bir kültürel geleneği ortaya çıkardı
Science Advances dergisinde yayınlanan çalışma, Amerika'daki bir kaya sanatı bölgesi için şimdiye kadar yapılmış en büyük ve en hassas tarihleme çalışmasını sunuyor. Boyanın kendisinden alınan 57 doğrudan radyokarbon tarihlemesi ve resimlerin üstüne ve altına biriken kalsiyum oksalat kabuklarından alınan 25 ek tarihlemeyi bir araya getiriyor. Sonuçlar, bu sanatsal geleneğin 5.760 ila 5.385 yıl önce başladığını ve 4.000 yıldan uzun süre kesintisiz devam ederek 1.370 ila 1.035 yıl önce sona erdiğini gösteriyor.
Bu tarihler Pecos Nehri duvar resimlerini yalnızca Amerika'daki en eski güvenilir tarihlendirilmiş kaya resimleri yapmakla kalmıyor, aynı zamanda kıtadaki en uzun süredir devam eden görsel gelenek haline getiriyor.
12.500 Yıl Boyunca İşgal Edilen Boyalı Bir Manzara
Aşağı Pecos Kanyonları olarak bilinen çalışma alanı, üç biyomun (Edwards Platosu, Chihuahuan Çölü ve Tamaulipan dikenli çalılıkları) buluştuğu kültürel ve ekolojik bir kavşak noktasıdır. Arkeolojik kalıntılar, avcı-toplayıcı grupların burada 12.500 yıldan uzun süre yaşadığını, değişken iklimlere, değişen nehir rejimlerine ve değişen kaynak bulunabilirliğine uyum sağladığını göstermektedir.
Ancak en etkileyici mirasları kaya sanatıdır. Rio Grande'nin kuzeyindeki 150'den fazla kaya sığınağı (ve muhtemelen Meksika, Coahuila'dakilerin aynı sayıdaki sığınağı) Pecos Nehri tarzı piktograflarla kaplıdır. Bazı duvar resimleri 8 metre yüksekliğindedir; diğerleri ise bir futbol sahası uzunluğundadır. Birçoğu iskele veya merdiven gerektirmiştir; bu da koordineli bir çalışma ve törensel planlamanın göstergesidir.
Resimler görsel olarak karmaşıktır. Bazıları sadece birkaç santimetre boyunda, bazıları ise gerçek boyutlarının çok üzerinde olan insan figürleri, tavşan kulaklarını veya boynuzlarını andıran belirgin başlıklarla tasvir edilmiştir. Atlatllar, oklar, asalar ve "güç demeti" olarak bilinen gizemli bir nesneyi taşırlar: baskın olmayan koldan uzanan uzun, paralel çizgilere bağlı oval bir şekil. Hayvan tasvirleri arasında geyik, kedigiller, kuşlar, yılanlar ve ara sıra böcek benzeri figürler bulunur.
Bu unsurlar, uzmanların artık kodlanmış mitler, ritüel talimatlar ve kozmolojik anlatılar olduğuna inandıkları görsel bir sözlüğü oluşturuyor.
41VV83 numaralı alandan, Pecos Nehri stilinin ayırt edici başlıklar, atlatllar, bilek ve dirsek süsleri, asalar ve güç demetleri gibi temel özelliklerini gösteren antropomorfik figür. Dijital illüstrasyon ve ortofotoğraf, 67 metrelik duvar resminin karmaşıklığını vurguluyor. Kaynak: Steelman ve ark. 2025.
"Tarihlenemeyen"in Tarihlendirilmesi: Kaya Sanatı Kronolojisinde Bir Atılım
Kaya sanatının tarihlendirilmesi, özellikle de pigmentler mineral bazlı olduğunda, oldukça zordur. Ancak Pecos Nehri sanatçıları, pigmentlerini organik bağlayıcılarla (muhtemelen geyik kemik iliği yağı ve yuka gibi bitki özsuyu) karıştırdılar. Bu organik fraksiyon, araştırmacıların 1-2 santimetrekare kadar küçük boya parçalarını doğrudan tarihlendirmelerine olanak sağladı.
Ekip, plazma oksidasyonu olarak bilinen özel bir yöntem kullanarak, mineral pigmentlere zarar vermeden organik bağlayıcılardan karbonu ayırdı. Elde edilen numuneler, hızlandırıcı kütle spektrometrisi (AMS) kullanılarak ölçüldü ve Amerika kıtasındaki herhangi bir kaya sanatı bölgesi için en kapsamlı doğrudan tarihleme veri setini oluşturdu.
Ekip, sonuçlarına olan güveni artırmak için kaya yüzeylerinde doğal olarak oluşan kalsiyum oksalat kabuklarını da tarihlendirdi. Boyanın altındaki kabuklar maksimum yaşları, boyanın üzerindeki kabuklar ise minimum yaşları verdi ve her biri doğrudan tarihleri ??doğruladı. Her durumda, stratigrafi mükemmel bir şekilde hizalandı.
Binlerce Yıl Boyunca Korunan Bir Mesaj
Çalışmanın en şaşırtıcı bulgularından biri, duvar resimlerinin nasıl inşa edildiğinin analizinden geldi. Araştırmacılar, dijital mikroskopi kullanarak 588 boya katmanı kesişim noktasını inceledi. 535 vakada sanatçılar aynı kuralı izledi: önce siyah boya, sonra kırmızı, sonra sarı ve son olarak beyaz.
Bu katı sıralama, figürlerin genellikle iç içe geçtiği anlamına geliyordu: Bir figürün siyah katmanı, başka bir figürün kırmızı katmanının altında yer alırken, kendi sarı vurguları üçüncü bir figürle örtüşüyordu. Bu iç içe geçmişlik, bazen yüzlerce figürden oluşan birçok duvar resminin, yüzyıllar boyunca biriken birikimler değil, tek ve bilinçli kompozisyonlar olarak yaratıldığını gösteriyor.
Her duvar resmindeki radyokarbon tarihleri ??istatistiksel olarak ayırt edilemezdi ve bu da şu sonucu destekliyordu: Bunlar, organize edilmiş boyama seanslarında gerçekleştirilen büyük ölçekli anlatı olaylarıydı.
Şeytan Nehri, çöl bitki örtüsü ve piktografların radyokarbon tarihlemesiyle 3.560-1.380 yıl öncesine tarihlendiği 41VV39 ve 41VV167 gibi önemli arkeolojik alanlar da dahil olmak üzere Aşağı Pecos Kanyonları'ndan manzaralar. Kaynak: Steelman ve diğerleri. 2025.
İklim Değişikliği ve Kültürel Değişimlere Karşı Kalıcılık
Yeni kronolojik model, Pecos Nehri geleneğinin dramatik ekolojik ve teknolojik dönüşümlerden geçerek varlığını sürdürdüğünü gösteriyor. Yaklaşık 6000 ila 4000 yıl önce Orta Holosen kuraklığı, Pecos Nehri boyunca yaygın taşkınlar, geniş ağızlılardan mızraksı ve sonra da daralan gövdeli mermi uçlarına geçişler, bizon avcısı grupların aralıklı akınları ve kanatlı antropomorflar gibi yeni ritüel motiflerinin ortaya çıkışı, Pecos Nehri geleneği bozulmadan kaldığı sürece yaşandı.
Bu çalkantılara rağmen kaya sanatının temel özellikleri (motifler, kompozisyon kuralları ve renk dizileri) tutarlılığını korudu.
Yazarlar, "Bu durum yaklaşık 175 nesil boyunca devam etti" diye belirtiyorlar ve bu durum dikkate değer bir sadakatle belirtiliyor.
Kültürel Bir Temel Manzara
Aşağı Pecos Kanyonları, birçok Yerli dünya görüşünde ruhlar alemine açılan kapılar olan derin kanyonlar, obruklar, mağaralar, kaynaklar ve nehir kıvrımlarıyla doludur. Yazarlar, bu yerlerin "kültürel temel yerler" olarak algılandığını öne sürüyor: doğaüstü varlıkların yaşadığı ve atalardan kalma bilgilere erişilebilen güçlü yerler.
Bu açıdan bakıldığında, duvar resimleri sıradan resimler değildi. Canlı varlıklar, kozmolojik güçlerin vücut bulmuş halleri ve kutsal bilgiyi aktarmanın araçlarıydılar.
Mezoamerikan Kozmolojilerindeki Yankılar
Çalışmanın belki de en kışkırtıcı çıkarımı, Pecos Nehri sembolizmi ile daha sonraki Mezoamerikan inanç sistemleri arasındaki bağlantıdır . Bilim insanları, Pecos Nehri imgeleri ile Aztek (Nahua) ve Huichol (Wixárika) kozmolojileri arasında uzun zamandır paralellikler olduğunu belirtmişlerdir. Bunlar arasında kutsal mağaralardan çıkış, kozmosun katmanlı, birbirine bağlı alemlere göre yapılandırılması, insanlar ve ilahi güçler arasında ritüelleştirilmiş etkileşimler ve kutsal paketlerin güç taşıyıcıları olarak varlığı gibi kavramlar yer almaktadır.
Yeni kronoloji, bu benzerliklerin tesadüf olmayabileceğini öne sürüyor. Aksine, Pecos Nehri geleneği, pan-Amerikan felsefi sisteminin en eski grafiksel ifadelerinden birini temsil ediyor olabilir; Meksikalı antropolog Alfredo López Austin'in meşhur "el núcleo duro", yani Mezoamerikan kozmopolitik vizyonunun "sert çekirdeği" olarak adlandırdığı şey.
Yazarlar, "Kronolojik modelimiz Pecos Nehri duvar resimlerini bu hipotezi destekleyen bir zaman dilimine yerleştiriyor" diye yazıyor.
41VV286 numaralı alandan güç demetli kanatlı antropomorf ve 41VV1230 numaralı alandan kırmızı boynuzlu figür, her ikisi de radyokarbon analiziyle doğrudan tarihlendirilmiş ve Pecos Nehri stili motifleri arasında en iyi tarihlenenler arasında yer almaktadır. Kaynak: Boyd & Steelman ve ark. 2025.
Amerika'daki En Uzun Ömürlü Görsel Gelenek
Pecos Nehri tarzı duvar resimleri, Batı Yarımküre'deki en eski ve en uzun ömürlü kaya sanatı geleneği olarak varlığını sürdürüyor. Antik avcı-toplayıcıların evreni nasıl anladıklarına ve bu fikirlerin daha sonraki medeniyetlerin manevi dünyasını nasıl şekillendirmiş olabileceğine dair nadir ve kesintisiz bir bakış açısı sunuyorlar.
Mısır piramitlerinin inşasından günümüze kadar olan dönemden daha geniş bir zaman derinliğini kapsayan bu eserler, kültürel dayanıklılığın, sanatsal gelişmişliğin ve insanın dünyaya anlam yükleme dürtüsünün anıtsal bir kanıtıdır.
Bunlar bize, şehirlerin, piramitlerin veya imparatorlukların yükselişinden çok önce, Aşağı Pecos'un kanyon duvarlarının, neredeyse beş bin yıl boyunca, nesilden nesile, çizgi çizgi resmedilmiş bir hikaye taşıdığını hatırlatıyor.
Steelman, KL, Boyd, CE ve Dering, JP (2025). Antik bir evren vizyonunun kronolojisinin haritalanması: Pecos Nehri tarzı duvar resmi ve sembolizminde 4000 yıllık süreklilik. Science Advances, 11(adx7205), 1–18.
Kapak Görseli Kredisi: Steelman ve ark. 2025, Science Advances
Leman Altuntaş tarafından28 Kasım 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >