Blog
Antik Roma Tiyatrosu Koltuğu, Ünlü Rahibenin Adını Ortaya Çıkardı
Tiyatro, Roma mimari ve kültürel gelişmişliğinin etkileyici bir örneğidir.
www.arkeonews.com
Türkiye'nin Gölyazı ilçesindeki Apollonia ad Rhyndacum antik kentinde çalışan arkeologlar , dikkat çekici bir tarih parçası ortaya çıkardı : Roma dönemine ait bir tiyatro koltuğuna kazınmış, önemli bir rahibenin adı. Roma İmparatorluğu döneminde 2. yüzyıla tarihlenen bu keşif, antik çağda kadınların sosyal ve dini rollerine dair nadir bir bakış açısı sunuyor.
Bursa'nın Nilüfer ilçesinde, Uluabat Gölü'ne bakan bir tepede yer alan antik tiyatronun yaklaşık 5.000 seyirci kapasitesine sahip olduğu düşünülüyor. Devam eden kazılar sırasında araştırmacılar, yüzyıllar boyunca dağılmış veya yerinden oynamış oturma alanlarına odaklandı. Summa cavea olarak bilinen en üst sıralardan birinde "Lonidos" yazan yazıt bulundu. Uzmanlar, bunun önemli bir kadın rahibenin adı olabileceğini öne sürerek, Roma döneminde kadınların dini törenlerde veya toplum liderliğinde önemli roller üstlenmiş olma olasılığını vurguladı.
Bursa Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölümü kazı ekibi başkanı Prof. Dr. Derya Şahin, "Bu keşif son derece önemli," diye açıkladı. "Bir tiyatro koltuğunda kadın bir rahibin adının bulunması, kamusal alanda resmi ve görünür bir şekilde onurlandırıldığını veya tanındığını gösteriyor. Bu, yaklaşık 1800 yıl önce kadınların dini yaşamda oynadığı aktif role ışık tutuyor."
Tiyatro, Roma mimari ve kültürel gelişmişliğinin etkileyici bir örneğidir. Helenistik dönemde inşa edilen ve daha sonra Roma döneminde de kullanılan yapı, kademeli oturma düzenleri, modern locaları andıran VIP bölümleri ve yaklaşık 28 metre genişliğinde bir orkestraya sahiptir. Arkeologlar, tiyatronun tarihi bütünlüğünü korumak için şimdiye kadar ortaya çıkarılan 42 dağınık koltuğu özenle restore ederek orijinal konumlarına kavuşturuyorlar.
Lonidos'unki gibi yazıtlar son derece nadirdir. Roma İmparatorluğu'ndaki kadın din adamları, günümüze ulaşan kayıtlarda genellikle yeterince temsil edilmemiştir, ancak bazen tapınaklar ve topluluk ritüelleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuşlardır. İsminin böylesine belirgin bir oturma alanında görünmesi, yalnızca sosyal tanınırlığı değil, aynı zamanda dini uygulamalarda potansiyel törensel veya idari sorumlulukları da akla getirir.
Bursa'nın Nilüfer ilçesinde, Uluabat Gölü'ne bakan bir tepede yer alan antik tiyatronun, yaklaşık 5.000 kişilik kapasiteye sahip olduğu düşünülüyor. Fotoğraf: Mustafa Yılmaz/AA
Prof. Dr. Şahin, "Üst cavea'daki koltuklar genellikle önemli şahsiyetlere ayrılmıştı," diye ekledi. "Burada bir kadın isminin geçmesi olağanüstü. Antik toplumlarda, özellikle de Roma eyaletlerinde cinsiyet ve görünürlük konusunda yeni tartışmalar başlatıyor."
Buluntu, Roma tiyatrosu çalışmaları için de çıkarımlar içeriyor. Bu mekanlar eğlence mekanlarından çok daha fazlasıydı; siyasetin, dinin ve toplumsal hiyerarşinin kesiştiği kültürel merkezlerdi. Bir koltukta Lonidos'un adının bulunması, kamusal alanların tarihsel anlatısını şekillendirmede bireysel kimliklerin önemini vurguluyor.
Tiyatronun restorasyon çalışmaları devam ediyor. Arkeologlar, kurtarılan 42 koltuğu yeniden konumlandırmak için yapıları orijinal malzemeler kullanarak restore etme yöntemi olan "anastilosis"i kullanıyor. Bu koltukların çoğu zamanla gömülmüş veya yerinden oynamış, bu da çalışmayı hem karmaşık hem de önemli kılıyor. Restorasyon, tiyatronun yapısal bütünlüğünü korumakla kalmıyor, aynı zamanda ziyaretçilerin tiyatroyu orijinal haline mümkün olduğunca yakın bir şekilde deneyimlemelerine de olanak tanıyor.
Keşfe kamuoyunun ilgisi şimdiden yüksek. Avrupa'nın en güzel kasabalarından biri olarak anılan Gölyazı, zengin tarihini keşfetmek isteyen turistleri cezbediyor. Lonidos yazıtı gibi eserlerin sergilenmesi, ana akım tarih anlatılarında sıklıkla göz ardı edilen bir konu olan antik toplumlardaki kadınların katkılarını vurgulamak için eğitici bir fırsat sunacak.
Lonidos'un rolü ve statüsü hakkında daha fazla bilgi edinmek için daha fazla araştırma planlanıyor. Bilim insanları, bölgedeki kadınların dini ve sivil görevlerini daha iyi anlamak için benzer yazıtları ve tarihi kaynakları inceliyorlar. Her yeni bulgu, Roma antik çağında cinsiyet, kültür ve toplum hakkında daha ayrıntılı bir anlayışa katkıda bulunuyor.
Antik Roma tiyatrosunun en üst sıralarından birinde (summa cavea) 'Lonidos' yazısı keşfedildi. Kaynak: Mustafa Yılmaz/AA
Prof. Dr. Şahin, "Bu, tarihle kişisel düzeyde bağ kurmak için nadir bir fırsat," dedi. "Lonidos adı sadece bir yazıt değil; neredeyse iki bin yıl önce toplumlarını şekillendirmede etkili roller oynayan kadınların yaşamlarının bir kanıtı."
Lonidos adının keşfi, Gölyazı Tiyatrosu'nu sıradan bir arkeolojik alan olmaktan çıkarıp, Roma İmparatorluğu'nda kimlik, cinsiyet ve dinin anlatıldığı bir anlatıya dönüştürüyor. Bu durum, eğitim ve kültürel zenginleştirme amacıyla gizli tarihlerin ortaya çıkarılması ve antik yapıların restore edilmesinde devam eden arkeolojik çalışmaların önemini vurguluyor.
Kazı ve restorasyon çalışmaları devam ederken, Apollonia ad Rhyndacum Antik Kenti, antik çağda mimari, toplum ve dinin kesiştiği nokta hakkında daha fazla bilgi sunmaya hazırlanıyor ve küçük yazıtların bile insanlık tarihinin asırlarına ışık tutabileceğini hatırlatıyor.
Kapak Resmi: Mustafa Yılmaz/AA
Leman Altuntaş tarafından12 Kasım 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >