Genç bir gorgosaurusun fosilleşmiş iskeleti; kırmızı dörtgen, mide içeriğinin (bir citipe’nin arka bacakları) yerini gösteriyor. C: Royal Tyrrell Paleontoloji Müzesi

Kanada’da genç bir tiranozorun son yemeğinin kalıntılarını muhafaza eden dikkat çekici bir fosil keşfedildi. Yapılan incelemeler sonucunda, bu dinozorun tarihöncesi “fast food” yiyecekler tükettiği ortaya çıktı.

Tiranozorlar (tyrannosaur) gezegende dolaşan en korkunç dinozorlardandı. Yetişkin tiranozorlar devasa gövdeleri, kocaman kafaları ve kemik kıran ısırıklarıyla ünlüyken; yavrular uzun, sıska bacakları, bıçak benzeri dişleri ve dar kafataslarıyla daha cılızdı.

Tiranozorların gelişim süreçlerinde yaşadığı bu dönüşümün bu hayvanların olgunlaştıkça ve daha fazla enerjiye ihtiyaç duydukça beslenme düzenlerindeki değişimle ilişkili olduğu düşünülüyor. Kemiklerdeki ısırık izlerini de içeren kanıtlar, yetişkinlerin ördek gagalı ve boynuzlu dinozorlar gibi devasa otçulları avladıklarını gösterirken, gençlerin bu tür avlarla mücadele edecek diş yapısına sahip olmadıklarını ortaya çıkardı. Öyle ki, genç tiranozorların ne yedikleri tam olarak bilinmiyordu.

Ancak şimdi, genç bir tiranozorun korunmuş mide içeriğini içeren muhteşem bir fosil, onların da diyetine dair nadide bir fikir sunuyor.

Calgary Üniversitesi’nden araştırmanın ortak yazarı Dr. Darla Zelenitsky, “Bu gerçekten de genç bir tiranozorda beslenme veya beslenme davranışının ne olduğuna dair sahip olduğumuz ilk sağlam kanıt” diyor.

Yaklaşık 75 milyon yıl öncesine ait olduğu düşünülen genç Gorgosaurus libratus fosili, 2009 yılında Kanada’daki Dinosaur Provincial Park’ın çorak topraklarında, Royal Tyrrell Paleontoloji Müzesi’nde çalışan teknisyen Darren Tanke tarafından keşfedildi.

Araştırma ekibi genç tiranozorun yaklaşık 350 kg ağırlığında olduğunu söylüyor. Tiranozorun fosilleşmiş kemiklerindeki büyüme halkalarının analizi ise onun beş ila yedi yaşlarında öldüğünü gösteriyor. Ancak bu genç tiranazor aç ölmedi. 

Royal Tyrrell Müzesi dinozor paleoekolojisi küratörü ve araştırmanın ortak yazarı Dr. François Therrien, “2010 sonlarında hazırlık süreci sırasında Darren, tiranozorun göğüs kafesinden dışarı çıkan küçük eklem kemiklerini fark etti” diyor.

Science Advances dergisinde yazan ekip, göğüs kafesinin içinde iki yavru citipe kalıntılarını keşfettiklerini bildirdi. Citipeler, hindi büyüklüğünde, papağan benzeri bir kafaya sahip, ayakları üzerinde bir devekuşu gibi hızlı hareket eden yaratıklardı.

Mide asidi hasarının boyutundaki farklılıklar, citipe‘lerin iki ayrı seferde tüketildiğini düşündürüyor. Bununla birlikte, kalıntıların büyük ölçüde arka bacaklarla sınırlı olması, genç tiranozorun avının tamamını yemediğini düşündürüyor.

Zelenitsky, “Bu yavru tiranozor, citipe butları için iştahlıymış gibi görünüyor” diyor ve bir olasılığın da bacakların avın en etli kısmı olması olduğunu ekliyor.

Ekip, tiranozorun nasıl öldüğünün belirsiz olduğunu belirtirken, son yemeğinden sonraki bir hafta içinde ölmüş gibi göründüğünü söylüyor.

Bu keşif, mide içeriği korunmuş bir tiranozor fosilinin ilk kez bulunması demek. Ve bu keşfin bir bonusu daha var.

Therrien, “Midede bulunan bacaklar, bilinen en eksiksiz citipe iskeletini temsil ediyor” diyor.

 

Bu keşif, genç tiranozorların beslenmesine dair nadir bir bakış açısı sunuyor. C: Kraliyet Tyrrell Paleontoloji Müzesi

Çalışmada yer almayan Edinburgh Üniversitesi’nden paleontolog Prof. Stephen Büstte, fosilin bir tiranozorun ne yediğinin doğrudan kanıtı olduğunu söylüyor.

“Isırık izlerinin veya koprolitlerin (fosil dışkı) yorumlanmasına dayalı bir tahmin veya bir dizi varsayım değil, doğrudan bağırsaktan elde edilen gerçek kanıtlar. Bu, bir tiranozorun taşta saklanan son yemeği.” diyor.

Brusatte, fosilin, tiranozorların yaşlandıkça beslenme şekillerini değiştirip küçük avlardan büyük avlara geçiş yaptıkları fikrini desteklediğini söylüyor.

Brusatte, “İçgörüler sezgisel olarak mantıklıydı. Alternatif bir olasılık da genç tiranozorların yetişkinler tarafından öldürülen avlarla ziyafet çekmesiydi.”

“Fakat burada durum böyle görünmüyor; küçük tiranozorlar küçük avlar yiyordu, dolayısıyla muhtemelen aktif olarak kendi yiyeceklerini avlıyorlardı ve büyüdükçe hedefledikleri avı değiştiriyorlardı. Bu, tiranozorların büyüdükçe besin ağında farklı roller üstlendiği anlamına geliyor.”

The Guardian. 8 Aralık 2023.

Makale: Therrien, F., Zelenitsky, D. K., Tanaka, K., Voris, J. T., Erickson, G. M., Currie, P. J., … & Kobayashi, Y. (2023).

 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >