Prof. Dr. Dönmez: "Bugüne kadar bize hep Ýstanbul Tarihinin hep Yunanlýlarla baþladýðý anlatýldý ama bize bunun arkeolojik bulgularýný çok sunamadýlar"
Dönmez: "Ýstanbul tarihinin Byzantion ile deðil, daha erken bir yerleþmeyle baþladýðýný ve bu tartýþmalarýn artýk baþlamasý gerektiðini düþünüyoruz"

ÝSTANBUL - Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalý Öðretim Üyesi Prof. Dr. Þevket Dönmez, Ýstanbul tarihinde ilk yerleþimin Yunanlýlar tarafýndan olmadýðýný savunarak, "Araþtýrmalarýmda Tharakion adý verilen bir kapý olduðunu fark ettim, eski yerleþimlerde kapýlar gidilecek yerin ismini alýr ve o kapýda muhtemelen Tharakion adý verilen bir yerleþime açýlýyor. Tharakion ismi, Ýstanbul'u kuran ilk insanlarýn yerli olduklarýný, bu topraklarýn insanlarý olduklarýný ve Trakyalý olduklarýný gösteriyor"dedi. 
Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalý Öðretim Üyesi Prof. Dr. Þevket Dönmez, Ýstanbul'un geçmiþ tarihine ýþýk tutacak yeni arkeolojik bulgulara ulaþtý. Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi'nde yayýmlanan 'Yeni Bulgular Iþýðýnda Ýstanbul Öntarihi' adlý makalesinde, Ýstanbul'da yerleþimin günümüzden yaklaþýk 6 bin yýl önceye uzandýðý ve Ýstanbul tarihinin Byzantion'dan öncesine dayandýðý bilgilerine yer verdi. Yapýlan araþtýrmalar sonucu Ýstanbul tarihinin Yunanlýlardan öncesine dayandýðýný ve Tharakion adý verilen bir yerleþim yeri olduðu belirtildi.
"Ýstanbul'a ilk yerleþimi kuran ve medeniyeti getiren topluluk Yunanlýlar deðildir"
Yaklaþýk 10 yýldýr Ýstanbul üzerine çeþitli çalýþmalar yaptýðýný ifade eden Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalý Öðretim Üyesi Prof. Dr. Þevket Dönmez,"Çalýþmalarýmda Ýstanbul üzerine yazýlmýþ bir kitap okuduðumda hep, Ýstanbul'un tarihi Byzantion ile baþlar ve eski Yunanlarý hatýrlatan yazýlar olur gibi kliþe ibareler görüyorum. Orta Yunanistan'dan gelmiþler ve Byzantion'u kurmuþlar. Hep böyle romantik bir hikaye ile Ýstanbul tarihi anlatýlmaya baþlanýr. Fakat biz arkeolojik bulgularý incelemeye baþladýðýmýzda durumun böyle olmadýðýný fark ettik. Yaklaþýk 2002- 2003 yýllarýndan itibaren özellikle Sultanahmet bölgesindeki arkeolojik bulgulara baktýðýmýzda bunlarýn günümüzden yaklaþýk 6 bin yýl önceye kadar uzandýðýný gördük. Orada bazý insan yüzlü çömlekler gördük ve bunun üzerine çalýþmalarýmýzý devam ettirdik. Bu sürecin aslýnda sürekli olduðunu ve o bölgenin hiçbir zaman ýssýzlaþmadýðýný, her zaman insan hareketlerine maruz kaldýðýný ve belirli yerleþmeler olduðunu anladýk. Tabi bizim bahsettiðimiz dönemde daha Ayasofya yok, Hipodrom yok, Sultanahmet Camii yok ve orasý insan yerleþimine uygun boþ bir arazi" dedi.
"Ýstanbul'da yerleþim Byzantion'dan daha önce baþladý"
" Bu araþtýrmalarýn üzerine 658 yýlýnda Byzantion baþladýðý iddia edilen bu yerleþim iliþkilerini inceledim" diyerek sözlerini sürdüren Dönmez, "Yunanlardan önce olan bu yerleþimin de Byzantion'dan çok daha önce tarihlenmesi gerektiðini anladým. Bu varlýðýný fark ettiðim eski yerleþme ile Milattan Önce 658'de kurulan Byzantion'un iliþkisini irdelediðimde Ýstanbul yerleþiminin daha önce baþladýðýný fark ettim. Bir takým çengelli iðneler, Yunanlýlara ait olmayan çanak çömlek parçalarýnýn bulunduðunu gördüm. Bunlar bizlere eski bir yerleþimin hatýralarý ve arkeolojik kimlikleriydi. Daha sonrasýnda bu eski yerleþimin adýný öðrenmek üzerine araþtýrmalara baþladým ve Ýstanbul ile ilgili antik kaynaklarý taradým. Bu çalýþma esnasýnda Ýstanbul ile ilgili yazýlmýþ, Ýstanbul'un adý geçen bazý kaynaklarda Tharakion isminde bir yer isminin, meydan isminin varlýðýna rastladým" ifadelerini kullandý.
"Tharakion'un kapýsýnýn Tharakion adý verilen bir yerleþmeye açýldýðýný düþünüyoruz"
Bu araþtýrmalarýn öncesinde Tharakion isminde herhangi bir yerleþime, mevki ya da ýrmak adýna rastlamadýðýný belirten Dönmez, "Bunun ne olduðunu araþtýrdým ve bir Tharakion kapýsý olduðunu fark ettim. Bu kapý bugün Ayasofya ile Aya Ýri'nin arasýndaki Bab-ý Humayun'un olduðu yere denk geliyor. Ýncelediðim Onbinlerin Dönüþü adlý bir eserde Tharakion meydanýndan ve ordularýn toplandýðý büyük geniþ bir meydandan bahsediliyor. Tarihi yarýmada da bu kadar geniþ bir meydanýn olabileceði tek yer Sultanahmet ve Ayasofya düzlüðü. Bu meydan ve kapýyý birleþtirince sanki Ýstanbul Byzantion hatýrasýnda yaþamýþ Tharakion isminde bir yerleþmenin olabileceðini düþünmeye baþladýk. Tabi Tharakion kapýsý önemli çünkü eski yerleþimlerde kapýlar gidilecek yerin ismini alýr. Örneðin Edirnekapý, Edirne'ye giden yolun baþlangýcýndadýr. Bu bakýmdan Tharakion da muhtemelen Tharakion adý verilen bir yerleþmeye açýlýyordu ve çok da uzak olmayan bir yerleþmeydi" diye konuþtu.
"Daha derin arkeolojik çalýþmalar ve kazýlar yapýlmasý gerek"
Ýlk defa Ýstanbul tarihinde Yunan öncesi bulgularýn bir arkeolojik kimlik kazanmaya baþlandýðýný ve tarihsel coðrafya anlamýnda da bir bütünlüðe ulaþtýðýný ifade eden Dönmez, "Tharakion yerleþmesi tam nerededir onu bilmiyoruz ama yerini tahmin ediyoruz. Bu yerleþimin Byzantion ile olan iliþkisini tarihsel süreç ile iliþkisini anlamak için mutlaka daha derin arkeolojik çalýþmalar ve kazýlar yapýlmasý gerek. Bu süreçte biz Byzantion tarihinde Tharakion ismini izleyebildiðimize göre, muhtemelen Byzantion geniþlediðinde bu Tharakion yerleþmesi de kentin herhalde önce bir mahallesi oldu sonra bir meydana dönüþtü. Bu Ýstanbul tarihi için önemli bir geliþme. Çünkü bu güne kadar bize hep Ýstanbul Tarihinin hep Yunanlýlarla baþladýðý anlatýldý ama bize bunun arkeolojik bulgularýný çok sunamadýlar. Þimdi bir takým arkeolojik bulgular da var, bunlar üzerine de çalýþýyoruz. Bu daha çok romantik bir söylem, bizlere Ýstanbul'un Arkeo politikasýný þekillendiren bir söylem. Yani arkeolojiyi politik amaçlar doðrultusunda kullanmak ve güncel politikayý þekillendirmek olarak tanýmlanabilir" ifadelerini kullandý.
"Ýstanbul'u kuran ilk insanlar yerli ve bu topraklarýn insanlarý"
Ýstanbul'un tarihinde her zaman Yunan varlýðýnýn olduðunu fakat Ýstanbul'a ilk yerleþimi kuran, ilk medeniyeti getiren topluluðun Yunanlýlar olmadýðýný belirten Dönmez,"Bu coðrafya çok özel ve stratejik bir coðrafya, her zaman bu coðrafyada insanlar vardý. Tharakion ismi de bu Ýstanbul'u kuran ilk insanlarýn yerli olduklarýný, bu topraklarýn insanlarý olduklarýný ve Trakyalý olduklarýný gösteriyor. Bu bakýmdan Ýstanbul tarihi için önemli bir keþfin eþiðindeyiz gibi görünüyor. Artýk biz Ýstanbul tarihinin Byzantion ile deðil daha erken bir yerleþmeyle baþladýðýný ve bu tartýþmalarýn artýk baþlamasý gerektiðini düþünüyoruz. Ýstanbul ile ilgili bu Tharakion çalýþma Türkiye'nin tek ulusal akademisi olan Türkiye Bilimler Akademisi'nin arkeoloji dergisinde yayýnlandý. Uluslararasý bir dergidir bunu burada yayýnlamamýzýn sebebi, bu durumun bilim dünyasýnda tartýþýlmaya baþlanmasý gerektiðini anlatmaya çalýþmamýzdýr. Ýstanbul tarihine artýk yeni bir sayfa açýlmasý gerektiðiyle ilgili bilimsel düþüncelerimizdir" diye konuþtu.