Blog
Kehribar Ýçinde 99 milyon Yýllýk Cehennem Karýncasý Bulundu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumKehribar Ýçinde 99 milyon Yýllýk Cehennem Karýncasý Bulundu...
Araþtýrmacýlar, Kretase dönemine ait 99 milyon yýldýr bozulmadan korunmuþ çarpýcý bir fosil ortaya çýkardý.
Bulunan fosil içerisinde, esrarengiz bir böcek türü olan antik cehennem karýncasýna (haidomyrmecine alt familyasýna ait bir cins) ve onun son yemeði olan olan, Caputoraptor elegans isimli hamam böceðinin nesli tükenmiþ bir akrabasýna rastlandý.
Myanmar’da bulunan ve kehribarýn içerisine sýkýþýp kalmýþ olan bu eski karþýlaþma, yeni tanýmlanmýþ tarih öncesi bir karýnca türü olan Ceratomyrmex ellenbergeri hakkýnda ayrýntýlý þekilde inceleme olanaðý saðlýyor.
Fosil, bir zamanlar o ve diðer cehennem karýncalarýnýn tuhaf ama öldürücü özelliklerini ve dikey hareket eden, týrpan benzeri çenelerini ve boynuz benzeri uzantýlarýný nasýl kullandýklarýný doðrudan gözler önüne seriyor.
Araþtýrmacýlar, cehennem karýncalarýnýn beslenme þeklini gösteren bu ender fosilin, sahip olduklarý ilginç biçimlerine olasý bir evrimsel açýklama getirdiðini söylüyor. Ayrýca araþtýrmacýlar bu keþfin, karýncalarýn en eski akrabalarýndan bazýlarý ve birlikte hareket eden, yatay biçimli aðýz yapýlarýna sahip modern akrabalarý arasýndaki önemli farklarý ortaya koyduðunu belirtiyorlar.
(41 Milyon Yýllýk Fosilde Çiftleþen Sinekler Bulundu)
Uzmanlar, oldukça yýrtýcý olan cehennem karýncasý türünün, diðer birçok erken karýnca türü ile birlikte, 65 milyon yýl önce ekolojik deðiþimlerin yaþandýðý Kretase-Paleojen dönemdeki yok oluþ sýrasýnda tükendiðini düþünüyor.
“Bir davranýþý, özellikle de avlanmayý, fosilleþmiþ olarak görmek son derece nadir görülür. Paleontologlar olarak elimizdeki bulgulardan yola çýkýp, eski adaptasyonlarýn iþlevleri hakkýnda tahminde bulunuyoruz. Fakat direkt olarak soyu tükenmiþ bir yýrtýcýyý, avýný yakalamýþ halde görmek paha biçilemez,” diyor çalýþmanýn baþ yazarý Phillip Barden.
Barden, “Bu fosilleþmiþ avlanma, cehennem karýncanýn aðýz kýsýmlarýnýn nasýl çalýþtýðýna dair hipotezimizi doðruluyor… Avýný bu þekilde yakalamasýnýn tek yolu; aðýz kýsýmlarýnýn, günümüzde yaþayan diðer tüm karýncalardan ve neredeyse bütün böceklerden aksi bir yönde, yukarý ve aþaðý hareket etmesidir.”
Barden, sözlerine þu önemli açýklamalarý da ekliyor, “Soyu tükenmiþ olan bu hayvanlarýn yaklaþýk yüz yýl kadar önce keþfedilen ilk cehennem karýncasýndan beri, günümüzdeki karýncalardan neden bu kadar farklý olduðu bir gizem… Bu fosil, ‘deneysel evrim’ dediðimiz þeyin arkasýndaki iþleyiþi ortaya koymaktadýr. Fosil kayýtlarýnda, bu tür çok sayýda deney görmemize raðmen, çoðu zaman onlara giden evrimsel yolun net bir resmine sahip olamadýk.”
Cehennem Karýncalarýnýn Çeþitliliði ve ‘Boynuzlarýný’ Kullanmalarý
Barden’in ekibi, bugüne kadar tanýmlanan 16 cehennem karýncasý türünde gözlemlenen zengin çene ve boynuz çeþitliliðini, av yakalamaya yönelik geliþtirilen adaptasyonlarla açýklýyor.
Görünüþe göre Ceratomyrmex gibi herhangi bir silahý olmayan canlý gruplarý, uzun boynuzlarýný, avlarýný dýþtan kavramak maksadýyla kullandý, bununla birlikte 2017 yýlýnda yine Barden ve meslektaþlarý tarafýndan keþfedilen Linguamyrmex vladi (Kazýklý Voyvoda) gibi diðer cehennem karýncalarý boynuzlarýný, böceklerin iç sývýlarý (Hemolenf) ile beslenmek için potansiyel bir özellik olarak kullanýyorlardý. (Muhtemelen Linguamyrmex vladi’ye ait boynuzlar, metal benzeri sert minerallerle desteklenmiþti.)
Barden, en eski cehennem karýncasý türünün atalarýnýn, ilk baþta aðýz kýsýmlarýný dikey yönde hareket ettirme kabiliyetlerine sahip olduklarýný ve artýk soyu tükenmiþ olan bu türün, benzersiz bir þekilde aðýz kýsýmlarý ve kafalarýnýn iþlevsel olarak bütünleþtiðini söylüyor.
Barden, “Entegrasyon, evrimsel biyolojide güçlü bir þekil alma kabiliyetidir… Anatomik iki parça, ilk kez birlikte çalýþýp, yine birlikte uyum içinde geliþmeye baþladýklarýnda yeni evrimsel yollar açýlýr… Cehennem karýncalarýnýn aðýz hareketindeki bu yeniliðin sonuçlarý ise dikkat çekicidir. Bazý cehennem karýncasý türleri týrtýklý diþlerle kaplý boynuzlara sahiptir. Linguamyrmex vladi gibi iç sývýlarla beslenen diðer türler ise boynuzlarýný, kendilerine zarar vermemek için metal benzeri minerallerle güçlendirdikleri düþünülüyor. Bununla birlikte hiçbir modern karýnca türünde boynuz bulunmaz.” þeklinde açýklýyor.
Araþtýrmacýlar daha fazlasýný keþfetmek için, Ceratomyrmex‘in ve diðer birkaç cehennem karýncasý türünün baþ ve aðýz kýsmý morfolojisini, (kafa, boynuz ve çene boyutlarý gibi) benzer yaþayan ve nesli tükenmiþ karýnca türlerinin fosilleriyle karþýlaþtýrdýlar. Bununla birlikte ekip hem Kretase hem de modern döneme ait karýncalar arasýndaki evrimsel iliþkileri ortaya çýkartmak için filogenetik bir analiz yaptý. Ekibin analizleri; cehennem karýncalarýnýn, modern karýnca türünün evrimsel süreci düþünüldüðünde, türün en eski atalarýndan biri olduðunu ve birbirlerinin en yakýn akrabalarý olduklarýný doðruladý. Bununla birlikte, özelleþmiþ av yakalama davranýþlarýnýn bir sonucu olan kafa ve çene yapýsý arasýndaki iliþki, yaþayan akrabalarýna kýyasla cehennem karýncalarýný benzersiz kýlar. Ayrýca analizlerden çýkan bir diðer sonuç ise, uzun boynuzlarýn cehennem karýncalarýnda iki kez evrimleþmesi oldu.
Barden’in laboratuvarý, bulunan fosil sonucunda, uzun süredir kayýp olan bu avcý karýnca sýnýfýnýn nasýl avlandýðý ve yaklaþýk 20 milyon yýldýr nasýl baþarýya ulaþtýðýna dair sorulara karþý saðlam cevaplar aldýlar. Fakat günümüzdeki modern karýncalarýn, bugün ‘her yerde bulunan böcekler’ haline gelmiþken, cehennem karýncalarýnýn yok olmasýna neden olan þeyin ne olduðu hakkýndaki sorular ise gizemini devam ettiriyor.
Barden’in ekibi yok oluþun gruplarýn farklý farklý nasýl etkilendiðiyle ilgili daha fazla bilgi edinmek için yeni fosil katmanlarýndaki türleri tanýmlamaya çalýþýyor.
Barden, “Þimdiye kadar yaþamýþ tüm türlerin %99’undan fazlasý yok oldu. Gezegenimiz altýncý kitlesel yok oluþ olayýný yaþarken, soyu tükenmiþ türleri ve onlar tükenirken bazý türlerin varlýðýný sürdürmesine neyin olanak saðladýðýný anlamaya çalýþmak çok önemlidir,” diyor ve sözlerine þu þekilde devam ediyor:
“Bence fosilleþmiþ böcekler, karýncalar kadar bize tanýdýk olan ve her yerde bulunan bir canlýnýn bile neslinin tükenebileceðini hatýrlatýyor.”
New Jersey Institute of Technology. 6 Aðustos 2020.
Makale: Barden, P., Perrichot, V., & Wang, B. (2020). Specialized Predation Drives Aberrant Morphological Integration and Diversity in the Earliest Ants. Current Biology.
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >