Blog
Kırım’da Neandertallere Ait ‘Boyama’ Aletleri Bulundu
Araştırmacılar bu sonuca, Neandertallerin iskan ettiği bilinen Kırım ve Ukrayna ana karasındaki alanlarda bulunan 16 aşıboyası parçasını inceleyerek ulaştı.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
42.000 yıl öncesine ait bir boyama aleti, sembolik kültürün sadece Homo sapiens’e özgü olmadığı fikrini destekliyor.
Modifiye edilmiş aşı boyası parçası. C: Francesco d’Errico et al. 2025.
Sanat üretimi tarihsel olarak belirgin biçimde Homo sapiens’e ait bir davranış olarak görüldü; fakat en az 42.000 yıllık, pastel kalem benzeri bir aşıboyası parçasının yakın tarihli keşfi, Neandertal kuzenlerimizin de sembolizmle uğraştığına işaret eden kanıtlara yenisini ekliyor.
Araştırmacılar bu sonuca, Neandertallerin iskan ettiği bilinen Kırım ve Ukrayna ana karasındaki alanlarda bulunan 16 aşıboyası parçasını inceleyerek ulaştı. Mikroskobik ve kimyasal analizler kullanarak, parçaların bazılarının “öğütme, çizik atma/çentikleme, yonga çıkarma ve kazıma” gibi tekniklerle kasıtlı olarak biçimlendirildiğini tespit ettiler.
Peki bu aşıboyası parçalarının sanatsal amaçlarla, değil de pratik bir kullanım için değiştirilmediğini nasıl biliyoruz? Ekip, özellikle üç parçada “salt faydacı kullanımı aşan özellikler” bulunduğunu belirtiyor.
Bunların en heyecan vereni, “ucunda belirgin bir sivriltme olan, tamamen pastel kalem benzeri bir araca dönüştürülmüş” yaklaşık 4,5 santimetre uzunluğunda ve 1,2 santimetre kalınlığında sarı aşıboyası parçası. Üzerindeki izler, ucunun zaman zaman yeniden bileylendiğini ve “uygulanan basınç altında bir yüzeyle temas” sonucu oluşan aşınma işaretlerini gösteriyor.
Bir sarı boya kaleminin ucu. C: Francesco d’Errico et al. 2025.
Tüm bunlar, aşıboyası parçasının “bir yüzey üzerine çizgiler üretmek için kaleme benzer şekilde kullanılan bir işaretleme aracı olarak işlev görmüş olabileceğini” düşündürüyor.
“Biçimlendirme, bakım ve aşınma izlerinin birleşimi, onun resim yapma ya da işaretleme için özenle korunmuş ve süreklilikle kullanılmış bir alet olduğunu vurguluyor.”
“Bu, birden fazla kez özenle saklanmış ve yeniden şekillendirilmiş bir aletti; bu da onu çok özel kılıyor” diyor çalışma yazarı Francesco d’Errico. d’Errico ve meslektaşları, bu aletin özel olarak deri, giysi, çanta ya da taş üzerine işaret koymak için kullanılmış olabileceğini öne sürüyor.
Sembolik kullanıma işaret eden diğer iki buluntu arasında, araştırmacıların bir zamanlar yine pastel kalem biçiminde daha büyük bir eserin parçası olduğuna inandığı kırmızı aşıboyası ile, kasıtlı olarak açılmış olduğu anlaşılan oluklar ve düzeltilip parlatılmış olma izleri taşıyan düz turuncu bir aşıboyası parçası yer alıyor.
Kazınmış sarı boya kalemi. C: Francesco d’Errico et al. 2025.
Ekip, “mineralli renklendiricilerin çok işlevliliği göz önüne alındığında yorum yaparken elbette temkinli olmak gerekir” diye not düşse de, “aletlerin kasıtlı biçimlendirilmesi ve yeniden kullanımı, oyma motifler ve özenle muhafaza edildiğine dair kanıtların birlikte, en azından bazı aşıboyası malzemelerinin sembolik etkinliklerde yer aldığını desteklediğini” savunuyor.
“Bu nesneler ve onların ürettiği izler, muhtemelen iletişimde, kimliğin ifade edilmesinde ve kuşaklararası bilgi aktarımında rol oynuyordu. Aşıboyası parçalarının ‘özenle korunmuş’ niteliği, onların planlanarak saklandığını, taşındığını ve yeniden kullanıldığını—yani hem planlamayı hem de kültürel yatırımı yansıtan davranışları—destekliyor” diye ekliyorlar.
Neandertallerin zeki olmadığı ve kültürden yoksun bulunduğu yönündeki modası geçmiş klişelerden uzak, bu bulgular türün sembolik ifadeye muktedir olduğunu bir kez daha güçlendiriyor. Üstelik bu tek kanıt da değil; dünyanın bilinen en eski mağara kazımalarının Neandertal kökenli olduğu ve ikonik tarihöncesi el şablonlarının da aynı şekilde onlara atfedildiği düşünülüyor.
IFL Science. 30 Ekim 2025.
Makale: Francesco d’Errico et al. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >