Blog
Musa'nın İmzasını Bulduk mu? Mısır'daki Antik Yazıtlar, İncil'e İlk Yazılı Bağlantıyı Barındırıyor Olabilir
Firavun III. Amenemhat döneminde, Mısır'ın 12. Hanedanlığı'nın sonlarına tarihlenen yazıtlar, dünyanın en eski alfabetik yazılarından biri olarak kabul edilen Proto-Sinaitçe ile yazılmıştır.
www.arkeonews.com
Gizemli Proto-Sinaitik yazıtlar, Musa ve Yusuf'u tarihi şahsiyetler olarak işaret ediyor olabilir ve bu durum dünya çapında akademik tartışmalara yol açıyor.
Bağımsız araştırmacı Michael S. Bar-Ron'un çığır açan bir proto-tezi tam olarak bunu öne sürüyor. Sekiz yıllık titiz bir epigrafik analizin ardından Bar-Ron, Mısır'ın Sina Yarımadası’ndaki antik bir turkuaz maden sahası olan Serabit el-Khadim'de bulunan iki yazıtın , "Bu MŠ'dendir" ifadesini içerdiğini savunuyor; bu, Musa (Moşe) isminin olası erken bir versiyonu.
Firavun III. Amenemhat döneminde, Mısır'ın 12. Hanedanlığı'nın sonlarına tarihlenen yazıtlar, dünyanın en eski alfabetik yazılarından biri olarak kabul edilen Proto-Sinaitçe ile yazılmıştır. Bar-Ron'a göre, bu yazı sistemi, İncil İbranicesine oldukça yakın, ancak Aramice yapı izleri taşıyan erken bir Kuzeybatı Sami lehçesini yansıtmaktadır.
"Doğruysa, bu Musa'nın tarihsel bir birey olduğuna dair ilk yazılı kanıt olabilir," diyor Bar-Ron. "Ve Çıkış geleneklerini anlamamız açısından çok büyük etkileri var."
Mağara işaretleri ilk olarak 1900'lerin başında bulundu. Kaynak: Johannes Gutenberg Üniversitesi Mainz
Hz. Musa’dan Bir Mesaj mı?
İki yazıt - Sina 357 ve 361 - M-Š karakterlerini, Bar-Ron'un kişisel yazarlık işaretleri olarak yorumladığı konfigürasyonlarda taşıyor: "ZT MMŠ" (Bu MŠ'dendir) ve "N?UM MŠ" (MŠ'nin bir sözü). Bar-Ron, bu yazıtların, dilsel üslup, kişisel ton ve hatta şiirsel yapıyı paylaşan diğer yazıtlarla birlikte göründüğünü iddia ediyor. Bunların hepsi, Musa'nın Firavun'un sarayında yetiştirildiği İncil geleneğiyle tutarlı olarak, seçkin Mısır eğitimi almış tek bir Sami yazıcıya işaret ediyor.
İddiayı desteklemek için yüksek çözünürlüklü fotoğraflar, 3 boyutlu taramalar ve Harvard Antik Yakın Doğu Müzesi'ndeki kalıpların doğrudan incelenmesi kullanıldı. Mem (?) harfi ve belirli benzersiz oluşumlar gibi epigrafik özellikler, tek bir yazarın elinden çıktığı fikrini desteklemek için birden fazla yazıtta izlendi.
Michael Bar-Ron, bu metinlerin Musa'nın varlığına dair ilk arkeolojik kanıtları sağlayabileceğini öne sürüyor. Kaynak: Johannes Gutenberg Üniversitesi, Mainz
Joseph Bağlantısı
Bar-Ron, Musa'nın yanı sıra bir başka şaşırtıcı teori daha ortaya atıyor: Diğer arkeolojik kayıtlardan da bilinen Mısırlı vezir Ankhu, İncil'deki Yusuf'un tarihsel temeli olabilir.
Önemli yazıtlardan biri olan Sina 350, melez bir Mısır- Sami kartuşu ve erken dönem İbrani ibadetiyle ilişkilendirilen El tanrısına göndermeler taşır. İncelikli tasarımı, yazarın bir köle değil, muhtemelen III. Amenemhat'ın emrinde çalışan, yüksek mevkide bir Sami yetkilisi olduğunu düşündürmektedir. Bu senaryo, Yaratılış Kitabı'ndaki Yusuf anlatısıyla yakından örtüşmektedir.
Bar-Ron'un tezi, muhtemelen Yusuf'un da içinde bulunduğu Sami elit sınıfının bu dönemde nüfuz sahibi olduğunu, ancak daha sonra köleleştirildiğini ileri sürmektedir; bu dönüşüm Çıkış'ta da yansıtılmıştır.
Michael Bar-Ron, bu metinlerin Musa'nın varlığına dair ilk arkeolojik kanıtları sağlayabileceğini öne sürüyor. Kaynak: Johannes Gutenberg Üniversitesi, Mainz
Taştaki Dini Çatışma
Yazıtlar, dilsel bir bilmecenin ötesinde, aynı zamanda dini bir çekişmenin hikâyesini de anlatıyor. Bar-Ron, 22 yazıtı beş klada ayırıyor; bazıları Ba?alat'ı (Hathor ile bağlantılı Kenan tanrıçası) överken, diğerleri kasıtlı tahrifat izleri taşıyor; bunlar çoğunlukla İbranilerin tanrısı El'e sadık sonraki yazıcılar tarafından yapılmış.
Bar-Ron, Patterns of Evidence dergisine verdiği demeçte, "Ba?alat'ı öven tapınma yazıtları görüyoruz, ancak daha sonra yazıcılar bunları tahrif ediyor; kült balık sembollerini kazıyıp yerine El'e övgüler koyuyorlar," dedi. "Bu, teolojik isyanın başlangıç noktası."
Serabit el-Hadim'deki Ba?alat tapınağının yakılmış kalıntıları, Bar-Ron'un, El'in takipçileri, hatta belki de bizzat Musa tarafından yönetilebilecek şiddetli bir dini tasfiye teorisiyle örtüşüyor. Nimosh ("ayrılalım") gibi ifadelerle bir araya geldiğinde, bu yazılar gerçek zamanlı olarak kaydedilmiş bir proto-Çıkış anlatısını akla getiriyor.
Buluntu, Mısır'ın Sina Yarımadası'ndaki Serabit el-Hadim'de keşfedildi. Kaynak: Wikipedia
Tartışma ve Şüphecilik
Tüm akademisyenler ikna olmuş değil. British Columbia Üniversitesi'nden Mısırbilimci Dr. Thomas Schneider, iddiaları "tamamen kanıtlanmamış ve yanıltıcı" olarak nitelendirerek, keyfi harf tanımlamaları ve teolojik önyargı olarak gördüğü şeyleri eleştirdi.
Bununla birlikte, ilk olarak 1900'lerin başında ortaya çıkarılan ve uzun süre çözülemediği düşünülen yazıtlar yeniden ilgi görüyor. Şüpheciler bile, bunların antik Mısır'daki Sami işçilerin kültürel, dilsel ve dini dünyasına benzersiz bir bakış açısı sunduğunu kabul ediyor.
Yeniden Yazılmayı Bekleyen Bir Tarih mi?
Bar-Ron'un yorumları daha ileri akademik incelemeler altında geçerliliğini korursa, İncil arkeolojisinde bir dönüm noktası olabilir ve Çıkış anlatısının gerçek tarihte kökleri olabileceğine dair somut kanıtlar sunabilir.
Bilim çevrelerinde tartışmalar sürerken, bir şey açıkça ortada: Serabit el-Hadim sırrı henüz tüm sırlarını ortaya koymadı.
Bar-Ron, MS (2025). Beş önerilen klad boyunca 22 karmaşık PS yazıtının eleştirel okumalarını sunan, Asyalı bir Mısırlı yüksek yetkilinin mührü olan Reniseneb Steli ve bunların erken İncil gelenekleri üzerindeki etkileri: Sekiz yıllık eleştirel Proto-Sinaitik araştırmayı özetleyen bir proto-tez (Yayınlanmamış proto-tez). Johannes Gutenberg, Mainz Üniversitesi.
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >