Yapýlan bir araþtýrmaya göre Neandertaller en az modern insanlar kadar karmaþýk zekaya sahiplerdi ve tek tür kalmamýzýn sebebi sadece onlardan daha uzun süre dayanabilmiþ olmak.

 

Paleolitik çaðýn standartlarýna göre, Homo neanderthalensis üyeleri oldukça geliþmiþlerdi. Bu eski insanlar, Avrupa’da ve Asya’nýn bir bölümünde 300.000 yýldan fazla bir süredir alet, taký ve etkileyici maðara yapýlarý üretiyorlardý. Hastalarýný ve yaþlýlarýný önemsiyorlardý. Belki de ilk diþ hekimliðini yapmýþlardý.

 

Fakat sonra Homo sapiens ortaya çýktý ve Neandertaller kayboldu. Peki ne oldu?

On yýllar boyunca, bilim insanlarý Neandertallerin yok olmalarýna yol açan yanlýþ bir þeylerin olduðunu (ya da bizimle ilgili bir þeylerin doðru olduðunu) düþünüyorlardý. Belki de H. neanderthalensis, hastalýða karþý daha savunmasýz yapan kötü genlere sahipti. Belki iklim hýzla deðiþti ve adapte olamadýlar. Belki modern insanlar daha akýllý, daha yenilikçi, topraklarý kontrol etmek ve yiyecekleri korumak için yeni yollar bulmakta daha baþarýlýydý. Bir açýklama isteyen bilim insanlarý tarafýndan çalýþýlan bir sürü arkeolojik kazý alaný ve akademik dergilerin kütüphaneleri bulunuyor.

Stanford Üniversitesi’nden evrimci bir biyolog olan Oren Kolodny, “Herkes, sadece bir türün kalýp diðerinin yok olmasýna neden olan ‘derin’ hikayeleri araþtýrýyor” diyor. Fakat Kolodny merak ediyor: Ya o kadar ‘derin’ bir açýklama yoksa?

Nature Communications dergisinde yayýmlanan bir araþtýrmada, Kolodny ve meslektaþý Marc Feldman, daha temel bir hipotezi sýnadýlar; Neandertallerin yok olmasý, sadece nüfus dinamikleri ve kötü zamanlamanýn bir sonucuydu. Ve çoðu durumda, kuzenlerimizin neden kaybolduðunu açýklamak için bu yeterli oldu.

Neandertaller ilk olarak yaklaþýk 400.000 yýl önce Avrupa’da ortaya çýktý. Afrika’da anatomik olarak geliþtikten sonra modern insanlar da Avrupa’ya geldi. Yaklaþýk 51.000 ve 39.000 yýl önce H. neanderthalensis ve H. sapiens’in alanlarýný paylaþtýklarý kýsa bir süre vardý – belki savaþýyorlardý ve bazen de kesinlikle çiftleþiyorlardý. Fakat o dönemin sonunda sadece bir tür ayakta kaldý.

Bilim insanlarý, modern insanlarýn seçici bir avantaja sahip olduklarýný varsaydý – onlarý ve yavrularýný kuzenlerinden daha baþarýlý biçimde evrimleþtiren bir özellik, yerleþme hýzý. Baþlangýçta, Kolodny bu avantajýn boyutunu hesaplamakla ilgileniyordu. Bunu yapmak için, “boþ hipotez” olarak bilinen þeyi kurmak zorunda kaldý.

Kolodny, “Seçim ya da çevresel deðiþim gibi kanýtlanmasý zor herhangi bir iddia almadan inþa edebileceðimiz en basit model” dedi. Baþka bir deyiþle, “Özel sebeplere baðlanmadan düþünelim, neler olurdu?”

Kolodny ve Feldman, araþtýrmacýlarýn eski hominin nüfus büyüklükleri, göç þekilleri ve ekoloji çalýþmalarýna göre zaten bildiklerini kullanarak Paleolitik Avrupa’daki Neandertal ve Homo sapiens etkileþimlerini taklit edecek basit bir bilgisayar modeli yarattýlar. Simülasyonun baþýnda, Avrupa’da rastgele hareket eden ve ölen Neandertal gruplarý yaþýyor. Her durum içinde, bir grup modern insan Afrika’dan göç edip Avrupa savaþýna katýlýyor. Her bir türe ait gruplarýn ötekini yerinden oynatmak için eþit olasýlýklarý vardýr – her ikisinin de doðal seleksiyon açýsýndan bir avantajý yoktur.

Kolodny, her simülasyonun sonunda bir türün tükendiðini biliyordu. Ekolojinin temel bir ilkesi: Ýki tür ayný anda ayný ortamý kullanamaz. Bazen türler, bir takým özel geliþme yoluyla rekabete uyum saðlarlar. Örneðin, normalde gece farelerinin bulunduðu Ýsrail’de, bir tür, gün içinde aktif olmaya baþlayarak ortama uyum saðlamýþtý. Fakat homininler özelci deðil, genelciler ve arkeolojik kanýtlar gösteriyor ki Neandertallerin yok olmasý sýrasýnda yetenekleri ve davranýþlarý bizimkilere oldukça benzemekteydi.

Kolodny ve Feldman, simülasyonlarýný yüz binlerce kere yürüttüklerinde, bilim insanlarýnýn bu insanlýk dönemi hakkýndaki belirsizliklerini yansýtacak þekilde çeþitli deðiþkenlerin deðerlerini deðiþtirdiler. Ancak, vakalarýn büyük çoðunluðunda, çok çeþitli parametreler altýnda, 12.000 yýl içinde ölmekte olan Neandertaller ile sona erdi. Afrika’dan sürekli kuzeye akan insan gruplarýnýn yavaþ yavaþ yerleþmelerine yetiþemiyorlardý.

Bu sonuç, sadece temel ekoloji ilkeleri ve kýtaya aþamalý insan göçü hakkýnda bildiklerimize dayanan “sýfýr hipotez”in Neandartallarýn neden kaybolduðunu açýklamak için yeterli olduðuna iþaret ediyor.

Kolodny, insanlarýn seçici bir avantaja sahip olmadýðýný ya da iklim deðiþikliðinin Neandertallerin kaderini etkilemediðini kanýtlayamadýðýný belirtti. “Ancak seleksiyon ve iklim deðiþikliði olmasa bile ayný sonuç elde edildi. Bu ince bir ayrým ama önemli. ”

Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nden Wil Roebroeks yaptýðý açýklamada, bu çalýþmanýn, insanlarýn kuzenlerimiz üzerinde evrimsel bir ayak olduðunu öne sürmeden Neandertallerin ölümünü anlamayý amaçlayan diðer araþtýrmalarla uyumlu olduðunu söyledi.

Evrimi, türler arasýndaki bir dizi savaþ olarak düþünmek yaygýn bir düþünce. “En kalabalýk hayatta kalma” ve “evrimsel silahlanma yarýþmasý” gibi terimlerle, biyoloji ders kitaplarýna daðýlmýþken nasýl yaygýn olmasýn? Fakat doðada, canlýlar evrim savaþýný kazanmak için stratejik kararlar almýyorlar. Sadece kendi varlýklarýný devam ettirmeye çalýþýyorlar. Bireylerin ve türlerin kaderi tesadüfen belirlenir – bir genetik dalgasý yavaþ yavaþ birikir, zamanlamanýn bir cilvesi, evrimsel kartlarýn þanslý bir çizimi olarak devam eder. Bizim türümüzde, modern insanlar iyi yere çapalarýný atmýþ durumda.

Kolodny, “Neandertaller biz gelene ve onlarý yenene kadar doðada dolaþan vahþi, geniþ omuzlu, geliþmiþ maymunlar deðillerdi. Bizimle çok yakýn benzer bir hominin türü, hatta daha fazlasýydý.” diyor. Aslýnda, gerçekten de onlarýn kaderi bizim için de geçerli olabilirdi.

Washington Post. 1 Kasým 2017.

Makale: Kolodny, O., & Feldman, M. W. (2017). A parsimonious neutral model suggests Neanderthal replacement was determined by migration and random species drift. Nature communications, 8(1), 1040.

Kaynak: Arkeofili

Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >