Modern insanýn yüzü en yakýn akrabalarýmýzýnkinden belirgin þekilde farklý, araþtýrmacýlar bu yöndeki evrimin kýsmen sosyal beceri ihtiyacýmýzdan kaynaklanmýþ olabileceðini düþünüyor.

Büyük beyinli, kýsa yüzlü homininler olarak yüzlerimiz, Neandertaller gibi þu an soyu tükenmiþ diðer homininlerinkinden ve yaþayan en yakýn akrabalarýmýz, bonobo ve þempanzelerinkinden farklý.  Peki modern insan yüzü nasýl ve neden bu þekilde evrimleþti?

Nature Ecology and Evolution dergisinde yayýmlanan, uluslararasý uzmanlardan oluþan bir ekibin yürüttüðü araþtýrmada, erken Afrika homininlerinden modern insan anatomisinin görünümüne kadar yüz evrimindeki deðiþiklikler ele alýnýyor.  

Sosyal iletiþimin modern insanýn yüz þeklinin temelinde yatan bir etmen olarak gözden kaçtýðý sonucuna varan araþtýrmacýlar, yüzlerimizin biyomekanik, psikolojik ve sosyal etkilerin birleþiminin bir sonucu olarak görülmesi gerektiðini belirtiyor.

Araþtýrmacýlara göre yüzümüz yalnýzca beslenme ve iklim gibi etkenler sebebiyle deðil, ayrýca Homo sapiensin hayatta kalmasýna yardýmcý olduðu düþünülen geniþ sosyal aðlarýn kurulmasý için hayati beceriler sayýlan jestleri ve sözel olmayan iletiþimi kullanmaya daha fazla imkân saðlamak için de evrimleþti.

York Üniversitesi, Hull York Týp Fakültesi ve Arkeoloji Bölümü’nde anatomi profesörü olan Paul O’Higgins, “Þu an yüzlerimizi kaslarýn kasýlýp gevþemesiyle 20’den fazla duygu kategorisini göstermek için kullanabiliyoruz. Yüzün genel þekli ve kaslarýn konumlarý farklý olduðu için erken insan atalarýmýzýn ayný beceriyi  sergileyebilmiþ olmasý pek olasý deðil” diyor.

Ýnsanlar, diðer homininlerdeki çýkýk kaþ kemeri yerine, üzerinde daha geniþ bir hareket çeþitliliði saðlayan daha görünür, tüylü kaþlar olan düz bir alýn geliþtirmiþ. Bu durum, yüzlerimizin daha uzun ve küçük olmasýnýn yaný sýra, tanýma ve anlayýþ da dahil geniþ bir duygu çeþitliliði sergileyebilmemize olanak tanýyor.

O’Higgins, “Beslenme, solunum fizyolojisi ve iklim gibi diðer etkenlerin modern insan yüzünün þekline katkýda bulunduðunu biliyoruz, ancak yüzün evrimini yalnýzca bu etkenler açýsýndan yorumlamak olayý fazlaca basitleþtirmek olurdu” diyor.     

Ýnsan yüzü kýsmen, beslenmenin mekanik gereklilikleri tarafýndan þekillenmiþ ve geçen 100.000 yýl boyunca yüzlerimiz, yemek piþirme ve besin maddesini iþleme becerilerimizin geliþmesi ve iliþkili olarak çiðneme ihtiyacýmýzýn azalmasýyla giderek küçülmüþ.

Yüzümüzdeki bu küçülme süreci, avcý-toplayýcýlýktan tarýma geçtiðimiz, ardýndan þehirlerde yaþamaya baþladýðýmýz, önceden iþlenmiþ besinlerin varlýðý sayesinde daha az çaba gerektiren bir yaþam tarzýyla sonuçlanan tarým devrimiyle daha da belirginleþmiþ.

O’Higgins,  “Daha hafif beslenme þekilleri ve sanayileþmiþ toplumlar insan yüzünün daha da küçüleceði anlamýna geliyor olabilir. Ýnsan yüzünün ne kadar deðiþebileceðine dair sýnýrlar bulunuyor, ancak örneðin nefes alma yeterince geniþ bir burun boþluðu gerektiriyor. Türümüz hayatta kaldýkça, göç ettikçe ve yeni çevresel, sosyal ve kültürel durumlarla karþýlaþtýkça insan yüzünün evrimi de bu sýnýrlar içerisinde devam edecek” diyor.  

Phys. 15 Nisan 2019.

Makale: Rodrigo S. Lacruz, Chris B. Stringer etl al. 2019. The evolutionary history of the human face. Nature Ecology and Evolution.

www.arkeofili.com