Blog
‘Kılıç Ejderi’ İhtiyozoru Dev Gözlere ve Sivri Bir Buruna Sahipti
Hayvan yaklaşık 3 metre uzunluğundaydı —bir şişe burunlu yunus boyutlarında— ve Erken Jura içinde Pliensbachian adı verilen bir çağda, yaklaşık 193–184 milyon yıl önce yaşadı.
www.arkeofili.com
İngiltere’de bulunan olağanüstü iyi korunmuş bir iskelet, ihtiyozor olarak bilinen deniz sürüngenlerinin yeni bir türü olarak tanımlandı.
Xiphodracon’un nasıl görünebileceğine dair bir rekonstrüksiyon. C: Bob Nicholls
Karşınızda “Kılıç Ejderi”: karada dinozorların hüküm sürdüğü çağda okyanuslara egemen olan yırtıcı tarihöncesi sürüngenler olan ihtiyozorların yeni adlandırılmış bir türü.
Mükemmel korunmuş fosilleşmiş iskelet, 2001’de Birleşik Krallık’taki Jura Sahili’nde Golden Cap denilen bölgenin yakınında bulundu ve yıllarca Kanada’daki Royal Ontario Museum’un koleksiyonlarında bekledi.
“Bunun ilginç bir şey olduğunu biliyorlardı” diyor Manchester Üniversitesi’nden Dean Lomax. “Üzerinde çalışacaklardı ama bir türlü yapılmadı.”
Lomax ve meslektaşları şimdi örneği hazırlayıp tanımladılar: devasa bir göz çukuruna ve uzun, kılıç benzeri bir buruna sahip. Fosilde ayrıca “iğne gibi delici dişler var; bunlar kalamar ve balık gibi yumuşak gövdeli avlarla ziyafet çekmek için tasarlanmış” diyor Lomax. “Bunun hayattayken nasıl olduğunu iyi hayal edebilirsiniz; muhtemelen loş koşullarda avlanmak için gerçekten iyi bir görme duyusuna güveniyordu.”
Hayvan yaklaşık 3 metre uzunluğundaydı —bir şişe burunlu yunus boyutlarında— ve Erken Jura içinde Pliensbachian adı verilen bir çağda, yaklaşık 193–184 milyon yıl önce yaşadı.
Xiphodracon goldencapensis’in kafatası. C: Dean R. Lomax et al. 2025.
Bu tür, daha önce bir ihtiyozorda görülmemiş özellikler taşıyor; örneğin burun deliği çevresinde, uçları çıkıntı yapan çatallı yapılara sahip benzersiz bir lakrimal (gözyaşı) kemik. “Üç boyutlu korunma düzeyi—özellikle kafatası sütürleri ile lakrimal ve prefrontal çıkıntılar gibi narin yapılarda—olağanüstü” diyor Oslo Üniversitesi Doğa Tarihi Müzesi’nden Aubrey Roberts.
Kaburgalar arasındaki koyu kütle muhtemelen son öğününe ait, ancak ekip bunun ne olduğunu belirleyemedi.
Araştırmacılar, ölümcül görünümlü burnu nedeniyle ihtiyozora Xiphodracon goldencapensis adını verdi; yani “Golden Cap’ten Kılıç Ejderi”.
Örnek, ihtiyozor evrimi hakkında da bir şeyler söylüyor. “Bu bulgunun asıl önemi yaşı” diyor Roberts.
Triyas Dönemi’nin sonunda, neredeyse 25 metre uzunluğunda olup mavi balina kadar büyük olduğu düşünülen Ichthyotitan gibi dev süper-yırtıcı ihtiyozorlar vardı. Ancak bu dev sürüngenler, yaklaşık 201,4 milyon yıl önceki Geç Triyas yok oluşundan sonra—ki bu aynı zamanda Jura Dönemi’nin başlangıcını işaret eder—fosil kayıtlarından kayboldu.
Fosilleşmiş Xiphodracon goldencapensis. C: Dr Dean Lomax
Lomax, Jura dönemine tarihlenen çok çeşitli daha küçük ihtiyozor kalıntılarının bulunduğunu söylüyor. Birçoğu Pliensbachian’dan önce ve birçoğu da sonraya ait; ancak iki tip oldukça ayrıksı ve ortak türleri yok.
“Triyas ihtiyozorları oldukça tuhaf canlılardı” diyor Vanderbilt Üniversitesi’nden Neil Kelley. “Jura dönemindeki torunları ise genellikle yüzeysel olarak yunus benzeri bir görünüme sahipti.”
“Xiphodracon, Jura dönemindeki ihtiyozorların farklı beslenme biçimleri, yüzme hızları ve tercih ettikleri yaşam alanları gibi çeşitli yaşam tarzları sürdürdüklerine dair kanıtlara katkıda bulunarak, daha geniş ihtiyozor gökkuşağına başka bir renk katıyor”.
New Scientist. 10 Ekim 2025.
Makale: Lomax, D. R., Massare, J. A., & Maxwell, E. E. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >