Roma İmparatorluğu’na ait uzak bir yerleşimde taş aletler üzerine yapılan bir araştırmada, antik dönemin fırıncıları ve değirmencilerinin her bir alet için farklı jeolojik taş türü kullandığını ortaya çıkardı.

Bir jeolog ve arkeolog ekibi, Texas Üniversitesi’nin jeoloji laboratuvarında alet örneklerini inceleyerek, Fas’ta bir şehir olan Volubilis’in Roma döneminden kalma kalıntılarında bulunan hamur yoğurma fıçıları ve değirmen taşlarının, muhtemelen her aracın işlevini geliştiren belirli kaya türlerinden yapıldığını keşfettiler.

Ayrıca araştırmacılar, taşların bu bölgeden elde edildiğini tespit ettiler. Bu da bazı değirmen taşlarının uzaktan ithal edildiği teorisine meydan okuyan bir keşif. Bu aynı zamanda aletleri üreten zanaatkarların, doğrudan bu aletleri kullanan işçilerden bilgi almış olabileceği anlamına geliyor.

Roma döneminden kalma atölyeler arasındaki ticareti inceleyen araştırmanıneş yazarı Jared Benton, “Bu ilginç çünkü oldukça yerel bir kaynak ve görünüşe göre hepsi tek bir kaynaktan geliyor. Bir araya gelip ‘malzemelerimizi bu taş ocağından alalım’ diyen bir grup fırıncının ya da belki de taşları satan tek bir adamın olup olmadığını merak ediyor insan.”diyor.

Çalışmayı, Tokyo Üniversitesi Deprem Araştırma Enstitüsü’ndedoktora sonrası araştırmacı Derek Weller yönetti. Diğer eş yazarlar arasında, Texas Üniversitesi Jackson Jeoloji Fakültesi’nde Elektron Mikro-Işın laboratuvarında araştırma görevlisi ve yönetici Omero “Phil” Orlandini; Jackson Jeoloji Fakültesi’nde lisans öğrencisi olan Lauren LoBue ve Scott Culotta; ve Texas Üniversitesi Klasikler bölümünde olan Christy Schirmer bulunuyor.

Çalışma, yüksek lisans öğrencisi Schirmer’ın bir kutu taşla, araştırmanın yazarlarındanOrlandini’nin laboratuvarına gitmesiyle 2020’nin başlarında başladı. Bu taşlar, Benton ile beraber Volubilis’teki taş aletlerin parçalarıydı. Jeolojik yapıları hakkında daha fazla bilgi edinmenin onları nereye götürebileceğini merak ediyorlardı.

Orlandini, “Alet formundayken aynı görünüyorlar, ancak incelemeye başladığımızda tamamen farklı oldukları ortaya çıktı.” diyor.

Orlandini, LoBue ve Culatta’yı çalışmaya dahil etti. Lisans öğrencileri, taşların oluşumunu jeokimyasal düzeyde belirlemek için 16 örneğin tümünü ayrıntılı bir bilimsel çalışmadan geçirdiler. Yaptıkları araştırma her bir alet türüne ait farklı taş türleri kullanıldığını ortaya çıkardı.

Tahılı öğütmek için kullanılan değirmen taşları vesiküler bazaltlardan (keskin kenarlı deliklerle dolu volkanik bir taş) yapılmış; zeytin değirmenleri kırıntılı ve fosilli kireç taşından (diğer kaya parçaları ve küçük fosil kabuklar içeren bir kireç taşı) yapılmıştı. Hamur yoğurucular ise herhangi birkırıntılı malzeme veya fosil içermeyen bir kireç taşından yapılmıştı.

Çalışma, kayaların özelliklerinin her bir aletin işleviyle nasıl ilişkili olduğuna dikkat çekiyor. Örneğin bazalttaki delikler, taşaşındıkça buğdayın öğütülerek un haline getirilmesine yardımcı olabilecek yeni kenarlar sağlamış olabilir.

Ayrıca Weller, tüm taşların Volubilis yakınlarındaki kaynaklardan geldiğini belirlemek için jeokimyasal veriler kullandı. Bölgede kireç taşı oldukça bol ve Roma döneminde Volubilis yakınlarında iki kireç taşı ocağının aktif olduğu biliniyordu. Ancak daha öncesinde arkeologlar,Weller’ın civardaki Orta Atlas Dağları’ndan geldiğini keşfettiği bazaltın İtalya’dan ithal edildiğini düşünüyorlardı.

Ayrıca araştırma her bir kaya türünün Volubilis çevresindeki farklı yerlerden değil, tek bir yerden geldiğini buldu. Benton bunun, tek bir taş türü için tek bir tedarikçinin şehirdeki tüm talebi karşıladığını ve yerel halktan bilgi aldığını öne sürdüğünü söylüyor.

Kuzey Afrika’daki Roma yerleşimlerinde uzmanlaşmış bir arkeolog olan Elizabeth Fentress, çalışmanın, ortak araştırmaların harika bir örneği olduğunu söylüyor.

“Bu, jeologlar ve arkeologlar arasındaki tek işbirliği değil, fakat bu işbirlikleri arasında mükemmel olandır. Buradaki önemli nokta, arkeologların doğru soruları sorması ve cevapları yorumlamak için bilgileri kullanması.”

---

University of Texas at Austin. 21 Eylül 2021.

Makale: Weller, D., Orlandini, O., Benton, J., Schirmer, C., LoBue, L., & Culotta, S. (2021).Provenancing the stone tools of Volubilis, Morocco: A Socio-economic interpretation of stonework lithologies.Journal of Archaeological Science: Reports,38, 103105.

www.arkeofili.com -Yazar:İrem Ersoylu

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >