Blog
11 Bin yıllık yaban domuzu çukurundan Neolitik Avcıların şölen sırları çıktı
İran'ın Asiab bölgesinde 11.400 yıl önce yaşayan Neolitik topluluklar, 19 yabani domuzu (Sus scrofa) dağlık arazide 70 km taşıyarak dev bir ritüel şöleni düzenlemişti !
www.arkeolojikhaber.com
11.000 yıllık diş analizleri, insanlığın sosyal evrimine dair şaşırtıcı bir kapı aralıyor... Arkeologların İran'da tespit ettiği bulgulara göre; 11.000 yıl önce, insanlar sosyal bağlarını güçlendirmek için dağlık arazide avladıkları domuzları yaklaşık 70 kilometreye taşıyor ve bir çukurda istifliyordu. Arkeoloji, antropoloji, jeokimya ve etnografinin kesişiminden doğan bu çalışma, Taş Tepeler havzasında elde edilen tarım öncesi bile önce karmaşık toplumsal yapıların varlığını destekliyor.
Bu haberde domuzların izini sürerek, insanlığın paylaşım, işbirliği ve inanç temellerine yolculuk yapıyoruz...
Kültürel hafızaların öne çıkan ögesi şölenler, insanlığın en kadim sosyal ritüellerinden biri. Peki bu geleneğin kökenleri nereye uzanıyor? Communications Earth & Environment dergisinde 3 Temmuz 2025'te yayımlanan bir araştırma, bu soruya çarpıcı bir yanıt veriyor:
Araştırma, Neolitik dönemde hayvan taşımacılığının ritüel amaçlı kullanımına dair şimdiye kadarki en erken kanıt olması, arkeoloji dünyasında çığır açıcı bulgular kadar tarım öncesi topluluklarda bu tür organizasyonel karmaşıklıklığın insanlık tarihine dair algılara dait ipuçları ile de önemli veriler içeriyor. 19 domuz kafatasının bir çukura düzenli yerleştirilmesi, izotop haritalarıyla desteklenen 70 km'lik taşıma mesafesi de dikkat çekici detaylar olarak öne çıkıyor. Domuzların aynı sürüden olmaması (Baryum haritalama ile doğrulanan farklı beslenme düzenleri), tek seferlik bir avı değil, farklı grupların katkısını düşündürüyor. Makale yazarları şölen teorileri ile ilgili önceki teorileri referans alarak, erken Neolitik'te gösterişçi yemek (competitive feasting) kavramıyla bağlantı kuruyor.
İran'ın Asiab bölgesinde 11.400 yıl önce yaşayan Neolitik topluluklar, 19 yabani domuzu (Sus scrofa) dağlık arazide 70 km taşıyarak dev bir ritüel şöleni düzenlemişti!
Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden Dr. Petra Vaiglova liderliğindeki uluslararası ekip, domuz dişlerindeki kimyasal izleri analiz ederek, insanlık tarihinin en erken organize sosyal faaliyetlerinden birini ortaya çıkardı. İşte bu keşfin detayları ve insanlık tarihi için önemi...
Araştırmacılar, Asiab'taki bir çukurdan çıkarılan 5 domuz dişini (2 azı, 3 küçük azı) şu yöntemlerle inceledi:
Oksijen (?¹8O) ve Stronsiyum (87Sr/86Sr) İzotop Analizi: Diş minesindeki bu izotoplar, hayvanların büyüdüğü bölgenin jeolojik ve iklimsel parmak izini taşıyor.
Baryum (Ba) Haritalama: Sütten kesilme ve mevsimsel beslenme değişikliklerini tespit etmek için kullanıldı.
ASB449 kodlu domuz yerel kayalıklarla uyumlu düşük 87Sr/86Sr oranı (0.7068–0.7071) gösterirken, diğer 4 domuz (ASB133-402), bölgeden en az 70 km uzaktaki daha yaşlı kayaçlarla eşleşen yüksek oranlara (0.7078–0.7085) sahipti.
Domuzların doğal yaşam alanı genellikle 20 km²'yi geçmez. 70 km, insan müdahalesi olmadan açıklanamaz. 19 domuzun toplam 700 kg et sağladığı hesaplandı. Bu, 350-1200 kişiye yetecek bir ziyafet demek!
Ritüel Bağlantı: Neden Sıradan Bir Av Değil?
Bölgedeki diğer Neolitik sitelerde (Ganj Dareh, Sheikh-e Abad) yabani keçi ve geyik avı baskınken, Asiab'ta domuz odaklı bir birikim var. Domuz, Neolitik sanatta (Göbekli Tepe'deki kabartmalar) sembolik değeri olan bir tür.
Kafataslarının düzenli bir çukura yerleştirilmesi, basit bir atık alanından ziyade ritüelistik amaç düşündürüyor.
Makale, Russell (2011) ve Hayden (2014) gibi kaynaklara atıfla, avcı-toplayıcıların "dünyayla kurdukları ilişkiyi" şölenlerle pekiştirdiğini vurguluyor.
Dişler Nasıl Konuşturuldu?
Mikroskobik Büyüme Halkaları: Dişlerin kesitleri, günlük büyüme çizgileri (laminasyon) sayesinde adeta bir ağacın yaş halkaları gibi analiz edildi. Örnek: ASB402'nin dişinde, 410. günde bir Baryum artışı tespit edildi; bu, hayvanın Mayıs ayında farklı bir bölgede beslendiğini gösterdi.
SHRIMP ve LA-ICP-MS Teknolojisi: SHRIMP-II: Diş minesinde 21 mikron çözünürlükle ?¹8O ölçümü yaptı.
LA-ICP-MS: Stronsiyum izotoplarını haritalamak için lazer ablasyon kullanıldı.
Asiab arkeoloji kazıları, tarımın henüz başlamadığı "Çanak Çömleksiz Neolitik" dönemine ait bulgular içeriyor. Bu keşif, insanların; Avcılık becerilerini statü göstergesi olarak kullandığını,, uzun mesafeli sosyal ağlar kurduğunu, hayvanları sadece besin değil, sembol olarak gördüğünü kanıtlıyor.
Kopenhag Üniversitesi'nden Dr. Tobias Richter, "Domuz taşıma eylemi, tarım öncesinde bile karmaşık işbirliği gerektiriyordu. Bu, insanlığın köy yaşamına geçişteki kritik bir adaptasyon stratejisi olabilir." diyor.
Makale Nature'ın alt dergisi Communications Earth & Environment'de yayımlandı.
Yazarlarr arasında Petra Vaiglova (ANU), Horst Kierdorf (Hildesheim Üniv.), Tobias Richter (Kopenhag Üniv.) dahil 14 araştırmacı yer alıyor.
Bu çalışma, Neolitik dönemin "ilkel" olarak tasvir edilen topluluklarının, aslında şaşırtıcı bir organizasyon yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor.
Yaşar İliksiz - Arkeolojikhaber
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >