Blog
1590 Yýl Önce Mayalarý Sarsan Volkanik Patlama
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorum1590 Yýl Önce Mayalarý Sarsan Volkanik Patlama
431 yýlýnda, Ilopango yanardaðý patladýðýnda Maya Uygarlýðý’nýn 40 km çevresindeki her canlýyý öldürerek çevreyi yerle bir etti.
Önceki çalýþmalarýn gösterdiði gibi, bölgede büyük bir volkanik patlamanýn olduðu biliniyordu, ancak bu patlamanýn tarihi bilinmiyordu. Oxford Üniversitesi’nden doçent Victoria Smith tarafýndan yürütülen bu yeni araþtýrma, bu patlamanýn kesin tarihini ve doðasýný belirledi.
Bunu yapmak için, bilim insanlarý Grönland’da bulunan bir buz çekirdeðini analiz ettiler ve ayrýca TBJ (TÝerra Blanca Joven) kül yataklarýnda bulunan kömürleþmiþ bir aðaçtan radyokarbon ölçümleri yaptýlar. Böylelikle, sadece birkaç yýl içinde, bu büyük patlamayý MS 431 yýlýna tarihleyebildiler.
Araþtýrma ekibi, patlama bulutunun 45 km’ye yükseldiðini ve Ilopango külünün Grönland’a kadar 7.000 km’den fazla daðýldýðýný tahmin etmek için üç boyutlu bir tephra daðýlým modeli kullandý.
Dario Pedrazzi, Tazumal yakýnlarýndaki bir tepede örnekleme yapýyor. C: Dario Pedrazzi
Dario Pedrazzi; “Bu çalýþma, 2019’da yayýmlanan ve El Salvador’daki kül yataklarýnýn kapsamlý bir analizi sayesinde, kaldera çöküþü ile baðlantýlý bir dizi piroklastik akýþla doruða ulaþan bu þiddetli patlamanýn ana fiziksel parametrelerini tanýmladýðýmýz önceki çalýþmalarý takip ediyor. Bu araþtýrmanýn büyük bir kýsmý, 200.000 km2’lik bir alanda bulunan kül yataklarýnýn detaylý bir haritalamasýný yaptýðýmýz El Salvador’da gerçekleþtirilen üç saha kampanyasý sýrasýnda elde edilen tüm veriler sayesinde mümkün oldu.” diyor.
Ilopango’dan yaklaþýk 55 km3 magma patladý. Victoria Smith; “Orta Amerika’nýn 2 milyon km2’den fazlasý en az yarým santimetre külle kaplýandý, bu durum bölgenin en az bir hafta boyunca karanlýk kaldýðý anlamýna geliyor.” diyor.
Günümüzde Ilopango’daki kalderanýn panoramik görünümü. C: Dario Pedrazzi
Smith; “Ilopango Patlamasý, 1980 yýlýnda meydana gelen Saint Helens Daðý patlamasýndan 50 kat daha büyüktü. Ilopango patlamasýndan kaynaklanan piroklastik akýþlar, Pompeii’yi küller ile kaplayan MS 79’daki Vezüv patlamasýndan 10 kat daha fazlaydý. ” diyor.
Patlama, Maya uygarlýðýnýn Orta Amerika’da geliþtiði Maya Erken Klasik Dönemi’nde (MS 300 ila 600 yýllarý arasý) gerçekleþmiþti.
(Antik Maya Su Depolarý Zehirli Atýklar Ýçeriyordu)
Ancak Smith; “Patlama 40 km içindeki her canlýyý öldürmüþ olmalýydý ve civarda uzun yýllar veya on yýllar boyunca hiç kimse yaþayamazdý.” diyor. Bununla birlikte, muazzam patlama baþka yerlerdeki Mayalar üzerinde belirgin bir etki oluþturmadý.
Ilopango’nun MS 540 civarýnda Kuzey Yarýmküre’de anormal derecede soðuk on yýlýn sorumlusu olduðu düþünülüyordu. Ancak çalýþma, bu tarihin, aslýnda Erken Klasik dönemin baþlangýcýna yakýn bir tarihe iþaret eden arkeolojik kanýtlarla (çanak çömlek üretimi gibi) çeliþkili olduðunu gösteriyor.
Spanish National Research Council. 29 Eylül 2020.
Makale: Smith, V. C., Costa, A., Aguirre-Díaz, G., Pedrazzi, D., Scifo, A., Plunkett, G., … & McConnell, J. R. (2020). The magnitude and impact of the 431 CE Tierra Blanca Joven eruption of Ilopango, El Salvador. Proceedings of the National Academy of Sciences.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >