Blog
Amazonlarda 10.000 Yýl Önce Bitki Yetiþtiriliyordu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumAmazonlarda 10.000 Yýl Önce Bitki Yetiþtiriliyordu
Balta girmemiþ bir vahþi doða olmaktan ziyade, Amazon’un bazý bölgeleri 10.000 yýl önce insanlar tarafýndan kökten deðiþtirilmiþti.
Uluslararasý bir ekip, bu dönemde, mahsüllerin günümüzde kuzey Bolivya’da bulunan uzak bir yerde yetiþtirildiðini buldu.
Bilim insan burada yaþayan insanlarýn kabak, manyok ve mýsýr ektiðine inanýyorlar.
10.000 yýl önce insanlar ayrýca ormanda binlerce yapay ada yaratmýþtý.
(Amazon Ormanýnda Sömürge Öncesi Ýnsan Müdahalesi Görüldü)
Yaklaþýk 12.000 yýl önce Son buzul çaðýn sonunda, küresel sýcaklýklarda dünya çapýnda birçok deðiþiklik baþlatan sürekli bir artýþ görüldü. Bu olaylar arasýnda belki de en önemlisi, erken topluluklarýn avcý-toplayýcý olarak yaþamaktan uzaklaþmaya baþlamasý ve yiyecek için ekin yetiþtirmeye baþlamasýydý.
Araþtýrmacýlar daha önce bitkilerin dünyanýn dört önemli yerinde evcilleþtirildiðine dair kanýtlarý ortaya çýkardýlar. Çin’de pirinç yetiþtiriciliði, Orta Doðu’da tahýllar, Orta Amerika ve Meksika’da mýsýr, And Daðlarý’nda patates ve kinoa yetiþtiriciliði ortaya çýktý.
Þimdi ise bilim insanlarý, güneybatý Amazonlardaki Llanos de Moxos bölgesinin beþinci kilit bölge olarak görülmesi gerektiðini söylüyor.
Alan yýlýn bir kýsmý sular altýnda kalýyor ancak bu “orman adalarý” sularýn üzerinde kalýyor. Bu küçük adalarýn yaklaþýk 4.700 tanesi, zaman içinde insanlar tarafýndan çok olaðan bir þekilde geliþtirilmiþti.
(Kolomb Öncesinde Amazonlarda Milyonlarca Ýnsan Yaþýyordu)
Araþtýrmanýn baþ yazarý Dr Umberto Lombardo, “Bunlar sadece insanlarýn çöplerini býraktýðý yerlerdi ve zaman içinde büyüdüler.” diyor.
“Tabii ki bu çöp alanlarý besinler açýsýndan çok zengindi ve bu alanlar yaðmur mevsimi boyunca su seviyesinin üzerine kaldýlar. Bu nedenle verimli topraklara yerleþmek için iyi yerler haline geldiler, böylece insanlar her zaman ayný yerlere geri yerleþtiler.”
Araþtýrmacýlar, bu adalarýn yaklaþýk 30 tanesini ürün ekimi olup olmadýðýný görmek için incelediler. Ýlginç bir þekilde, bitki hücrelerinin içinde oluþan küçük cam parçalarý olarak tanýmlanan fitolitler olarak adlandýrýlan küçük silika parçalarý keþfettiler.
Bu küçük cam parçalarýnýn þekli, hangi bitkilerden geldiklerine baðlý olarak farklý olur. Araþtýrmacýlar, 10.350 yýl önce yetiþtirilen manyok (yuca) kanýtlarýný tespit edebildi. 10.250 yýl önce kabak ortaya çýkmýþ ve daha yakýn bir zamanda, 6.850 yýl önce mýsýr ortaya çýkmýþtý.
Dr Lombardo, bunun oldukça þaþýrtýcý olduðunu söylüyor.
“Burasý Amazonia, birkaç yýl önce bakir bir orman, el deðmemiþ bir çevre gibi düþündüðümüz yerlerden biri. Þimdi insanlarýn 10.500 yýl önce orada yaþadýðýna dair kanýtlar buluyoruz ve besin üretimi uygulamaya baþlamýþlar.”
O zamanlar yaþayan insanlar muhtemelen tatlý patates ve fýstýklarýn yaný sýra balýk ve büyük otçullarda da hayatta kaldýlar. Araþtýrmacýlar, burada yaþayan insanlarýn bitkilerini yanlarýnda getirmiþ olabileceðini söylüyor.
Araþtýrmacýlar, bu çalýþmanýn, dünya son buzul çaðýn sonunda ýsýnýrken hissedilen çevresel deðiþikliklerin küresel etkisinin bir baþka örneði olduðuna inanýyor.
Dr Lombardo, “Bulgularýn, bitki evcilleþtirmenin, Holosen dönemin baþýnda baþladýðýný yeniden doðrulamasý ilginç. Bu sýcak döneme girdiðimizde, dünyanýn her yerinde ayný anda insanlar bitki yetiþtiriciliðine baþladý.” diyor.
Makale: Umberto Lombardo, José Iriarte, Lautaro Hilbert, Javier Ruiz-Pérez, José M. Capriles & Heinz Veit. 2020. Early Holocene crop cultivation and landscape modification in Amazonia.Nature.
Kaynak:Arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >