Blog
Antik dünyanın en geniş imparatorluğu “Ahameniş Pers İmparatorluğu”
Darius, imparatorluğu kuzeybatı Hindistan’a genişletti ve Susa’daki kraliyet binaları ve Persepolis’in yeni hanedan merkezi olarak kurulması da dahil olmak üzere önemli inşaat projeleri başlattı.
www.arkeonews.com
Ahameniş Pers İmparatorluğu’nun kökeni, İran ve Doğu Anadolu’nun (Türkiye) çoğuna hakim olan Med Kralı Astyages’in Pers kralı II. Cyrus tarafından mağlup edildiği MÖ 550 yılına kadar uzanır. Ancak bu önemli olay, Yakın Doğu’daki güç dengesini bozdu.
Med’in düşmesinin ardından, Kral Kroisos yönetimindeki Batı Anadolu’daki Lidyalılar, doğuya doğru ilerleyerek ve Pers kuvvetleriyle çatışarak durumdan yararlandılar.
Kış aylarında Lidya ordusunun geçici olarak geri çekilmesine rağmen, Persler direndi ve sonunda iki haftalık bir kuşatmanın ardından Lidya’nın başkenti Sardeis’i kuşattı ve fethetti. Bu zafer, Cyrus’un kendisini düşmüş Lidyalılarla ittifakları olan Babil ve Mısır gibi büyük güçlerle karşı karşıya bulmasıyla yeni zorluklar doğurdu.
MÖ 539’da Pers kuvvetleri, Dicle’nin doğusundaki Opis’te Babil ordusuna karşı zafer kazandı. Cyrus, Babil’e girdikten sonra geleneksel bir Mezopotamya hükümdarının kılığına girdi, tapınak tadilatları gibi restorasyon çalışmalarına katıldı ve siyasi tutukluları serbest bıraktı.
Mısır, Cyrus’un hızlı seferlerinde fethedilmemiş tek Batı gücü olarak kaldı; antik başkenti Memphis’in on günlük kuşatmasından sonra MÖ 525’te oğlu Cambyses’in eline geçti.
Saraydaki bir kriz Cambyses’i İran’a dönmeye zorladı, ancak yolda öldü. Bu, yazıtlarında ayrıntılı olarak açıklandığı gibi “Ahamenişler’in soyundan geldiğini iddia eden yeni kral olarak I. Darius’un ortaya çıkmasına yol açtı (MÖ 522-486).
Darius’un yönetimi altında, imparatorluk, iletişim yollarının inşası ve bir valiler sisteminin (satraplar) kurulmasıyla işaretlendi. Darius, imparatorluğu kuzeybatı Hindistan’a genişletti ve Susa’daki kraliyet binaları ve Persepolis’in yeni hanedan merkezi olarak kurulması da dahil olmak üzere önemli inşaat projeleri başlattı.
Persepolis’teki süslü taş kabartmalar ve oymalar, imparatorluğun çeşitli köşelerinden gelen haraçları tasvir ederek, çeşitli halkları tarafından desteklenen birleşik bir krallığın görüntüsünü sunuyordu. Darius, Pers’in Ege’deki batı fetihlerini sağlamlaştırdı, ancak MÖ 498’de kısmen Atina tarafından desteklenen doğu Yunan İyon şehirleri isyan ettiğinde zorluklarla karşılaştı. Perslerin isyanı bastırması dört yıl sürdü ve MÖ 490’da Yunanistan anakarasına yapılan bir saldırı püskürtüldüğünde Maraton’da bir aksilikle karşı karşıya kaldılar.
Darius’un oğlu Xerxes (MÖ 486-465), Yunanistan anakarası üzerinde Pers egemenliği kurmaya çalıştı, ancak Sparta ve Atina’nın direnişiyle karşılaştı. Kuvvetleri, MÖ 480’de Thermopylae’de Spartalıları yendikten sonra Atina’yı yağmaladı.
Bununla birlikte, Yunanlılar MÖ 479’da Salamis’te Pers donanmasına karşı galip geldiler. Aynı zamanda, stratejik açıdan hayati öneme sahip Babil eyaletinde önemli bir isyan patlak verdi ve Xerxes’in Yunanistan’dan ayrılmasına ve isyanı bastırmasına neden oldu. Ancak geride kalan Pers ordusu MÖ 479’da Plataea Savaşı’nda yenilgiye uğradı.
Pers tarihi hakkındaki bilgilerimizin çoğu, çağdaş Yunan kaynaklarından ve daha sonraki klasik yazarlardan kaynaklanmaktadır. Bu kaynaklar ağırlıklı olarak Pers-Yunan ilişkilerine, saray entrikalarına ve ahlaki çöküş ve zenginlik hikayelerine odaklanmaktadır. Bu hesaplara göre, Xerxes suikaste uğradı ve yerine oğlu I. Artaxerxes (MÖ 465-424) geçti. Saltanatı, Mısır’daki isyanların bastırılmasına ve Levant’ta garnizonların kurulmasına tanık oldu.
İmparatorluk, II. Darius (MÖ 423-405) döneminde nispeten istikrarlı kaldı, ancak Mısır, II. Artaxerxes’in (MÖ 405-359) yönetimi sırasında bağımsızlığını ilan etti. II. Artaxerxes, Pers kralları arasında en uzun saltanatı elinde tutmasına rağmen, onunla ilgili tarihi kayıtlar azdır. MS ikinci yüzyılın başlarında yazan Plutarkhos, onu şefkatli bir hükümdar ve yiğit bir savaşçı olarak tasvir etti.
III. Artaxerxes (MÖ 358-338) ile Mısır yeniden fethedildi, ancak suikastı benzer bir kaderle karşılaşan IV. Artaxerxes’in (MÖ 338-336) taç giyme törenine yol açtı. Yerine III. Darius (MÖ 336-330), Makedonyalı III. İskender (“Büyük”) ile yüzleşen ikinci bir kuzeni oldu.
Sonunda, Darius III kendi generallerinden birine düştü ve İskender’in Pers imparatorluğunu talep etmesine izin verdi. İskender’in fetihlerine rağmen, geçtiği her bölgede karşılaşılan direniş, Pers imparatorluğunun olağanüstü birliğini vurguladı ve tekrarlayan saray entrikalarına rağmen iddia edilen çürüme kavramlarına itiraz etti.
Anlatılar, Ahameniş İmparatorluğu’nun tören başkenti Persepolis’in MÖ 330’da Büyük İskender tarafından görünüşe göre Perslerden intikam almak için yakıldığını söylüyor, çünkü Pers Kralı Xerxes’in yaklaşık 150 yıl önce Yunan Şehri Atina’yı yaktığı anlaşılıyor.
Kapak fotoğrafı: Bir savaş arabasında avlanan Ahameniş İmparatoru Büyük Darius’un mührü, Eski Farsça “Ben Büyük Kral Darius’um” yazıyor.
TehranTimes
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >