Blog
Antik Yunanlar Baðýrsak Parazitleriyle Boðuþuyordu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumAntik Yunanlar Baðýrsak Parazitleriyle Boðuþuyordu
Modern týbbýn babasý olarak kabul edilen Antik Yunan Hipokrat’ýn binlerce yýl önce öðrencileriyle birlikte gözlemlediði ve tedavi ettiði hastalýklardan biri de baðýrsak parazitleriydi.
Antik Yunan insanýna bulaþtýðý düþünülen baðýrsak parazitleri kýrbaç kurdu (sol) ve yuvarlak kurt (sað) yumurtalarý. F: Elsevier
Günümüz bilim insanlarý “Hippocratic Coprus” metninde anlatýlan parazit kurtlarýnýn gerçekte yuvarlak kurt, kýlkurdu ve tenya olduðunu düþünmüþ ama bu þüphelerini somut bir kanýtla destekleyememiþlerdi.
Fakat arkeologlarýn yakýn zamanda keþfettiði antik bir dýþký, tarihçilerin Hipokrat’ýn teþhis konusundaki bu hüneri üzerine attýklarý teoriyi destekliyor.
Çözünüp topraða dönüþmüþ olan dýþký, Yunanistan’ýn Neolitik dönemde MÖ 4.000 yýlýndan MS 330 yýlýna kadar uzanan kalýntýlara ev sahipliði yapan Kea adasýndaki bir mezarlýkta pelvis kemiðine yapýþmýþ halde bulundu. Araþtýrmacýlar dýþký kalýntýlarýnda iki tür baðýrsak parazitinin, kýrbaç kurdunun ve yuvarlak kurdun yumurtalarýný buldular ve böylece Hipokrat’ýn 2.500 yýl önceki teþhisinin ismini koyup Antik Yunan’daki parazit kurtlarýna dair ilk kanýtlarý sunmuþ oldular.
Cambridge Üniversitesi’nde biyolojik antropoloji alanýndan Evilena Anastasiou, “Neolitik döneme kadar uzanan baðýrsak parazitlerinin yumurtalarýný bulmak, alanýmýzda önemli bir geliþme saðladýk demek oluyor.” diyor.
Antik Yunan’daki týp metinlerinde parazit kurtlarý için genellikle üç terime baþvurulurdu: Helmins strongyle ‘’büyük yuvarlak kurt’’, Helmins plateia ‘’düz kurt’’, Ascaris de ‘’küçük yuvarlak kurt’’ demekti. Bilim insanlarý bu isimlerin günümüzde yuvarlak kurtlarý (Ascaris lumbricoides), Taeniafamilyasýndaki tenyalarý ve kýlkurtlarýný (Enterobious vermicularis) iþaret ettiðini düþünüyor.
Bu yorumlarý biraz daha incelemek isteyen bilim insanlarý, 4000 yýllýk 25 mezarý çözünmüþ insan dýþkýsý izlerini içeren tortularý ayýrarak analiz etti. Dört bireyde yuvarlak kurt ya da kýrbaç kurduna ait olan yumurtalarla karþýlaþan araþtýrmacýlar Hipokrat’ýn 2500 yaþýndaki týp metinlerinde bu kurtlardan bahsettiðini doðrulamýþ oldular.Çalýþmanýn baþ yazarý Piers Mitchell, “Antik Yunan metinlerinde bahsi geçen Helmins strongyle muhtemelen bugün Kea’da bulduðumuz yuvarlak kurt oluyor.’’ diyor.Çalýþmanýn baþ yazarý Piers Mitchell, “Antik Yunan metinlerinde bahsi geçen Helmins strongyle muhtemelen bugün Kea’da bulduðumuz yuvarlak kurt oluyor.’’ diyor.
Çalýþmada kullanýlan numuneler Yunanistan’ýn Kea adasýndaki Ayia Irini sitesinde yapýlan kazýda bulundu. F: University of Cincinnati, Klasikler Bölümü
Yine de Hipokrat’ýn metinlerinde sýk görülen iki ayrý paraziti bir olarak yazmýþ olabileceði de düþünülüyor.
Mitchell, “Antik týp metinlerinde bahsedilen Ascaris kurdu iki paraziti, kýlkurdunu ve Kea’da bulduðumuz kýrbaç kurdunu anlatýyor olabilir.” diyor.
Zamana karþý neden sadece kýrbaç kurdunun ve yuvarlak kurdun dayandýðýnýn bir açýklamasý, yumurtalarý yok olmaktan kurtaran saðlam dýþ membranlarý olabilir. Zaman içinde kancalýkurt ve kýlkurdu gibi daha hassas yumurtalarý olan baðýrsak parazitleri parçalanmýþ da olabilir.
Önceki araþtýrmalarýn kancalýkurtlarýn ve yuvarlak kurtlarýn evrim süreci boyunca insanlarýn vücutlarýna girdiðini gösterdiðini ve Kea adasýna gelen ilk yerleþimcilerle bu baðýrsak parazitlerinin de gelmiþ olabileceklerini söylüyor yeni çalýþmanýn araþtýrmacýlarý. Bulgularý Hipokrat’ýn yuvarlak kurtlar tarifini doðrulamaya ek olarak ayrýca kýrbaç kurtlarýnýn binlerce yýl önce bölgede parazit olarak görüldüklerini de öne sürüyor.
“Bu zamana kadar, Antik Yunan týp metinlerinde anlatýlan parazitlerin türlerine dair sadece tahminler vardý elimizde. Araþtýrmamýz tarihçilerin düþüncelerinin bazý noktalarýný doðrulamakla kalmayýp kýrbaç kurtlarýnýn varlýðý gibi hiç beklenilmeyen bazý yeni bilgiler de saðlamýþtýr.” diyor Mitchell.
“Bu araþtýrmayla birlikte ilk týpçýlarýn ve doktorlarýn keþiflerini daha iyi anlamak için arkeoloji ve tarihi nasýl bir araya getirebileceðimizi ortaya koyuyoruz.”
Live Science. 14 Aralýk 2017.
Makale: Anastasiou, E., Papathanasiou, A., Schepartz, L. A., & Mitchell, P. D. (2017). Infectious disease in the ancient Aegean: Intestinal parasitic worms in the Neolithic to Roman Period inhabitants of Kea, Greece. Journal of Archaeological Science: Reports.
Kaynak: Arkeofili
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >