Blog
Chaco Kanyonu’ndaki Hayat Aðacý Sadece Bir Kütük Olabilir
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumChaco Kanyonu’ndaki Hayat Aðacý Sadece Bir Kütük Olabilir
Chaco Kanyonu’nun ortasýnda bulunan ve “Hayat Aðacý” olarak yorumlanan ponderosa çamý, sadece bir kütük olabilir.
New Mexico’daki Chaco Kanyonu’nun ortasýnda bulunan ve “Plaza Aðacý” adýyla da anýlan büyük bir ponderosa çamýnýn, Antik Pueblo halký için hem yaþamý hem de dünyanýn merkezini sembolize ettiði düþünülüyordu. Fakat yeni bir araþtýrma, bu aðacýn 800 yýldýr kimsenin taþýmak için uðraþmadýðý ve belki de özel bir anlamý olmayan dev bir kütük olabileceðini ileri sürüyor.
Tucson’daki Arizona Üniversitesi’nde antik aðaçlar üzerine çalýþan ve çalýþmanýn baþ yazarý olan Chris Guiterman, “Kanyona taþýnýrken aðacýn öldüðünü düþünüyorum” diyor.
(Antik Chaco Kültüründe Fazla Parmaklýlara Saygý Gösteriliyordu)
Yüz yýldan fazla bir süredir insanlar aðacýn bir anlamý olduðunu sanýyorlardý. Bir araþtýrmaya göre ise bu aðaç, “Hayat Aðacý” ya da “Dünya Aðacý” olarak kabul ediliyordu.
Tek baþýna duran bu aðacýn MS 850 ila 1150 yýllarý arasýnda iskan edilen Chaco Kanyonu’ndaki “büyük evler”in en büyüðü olan Pueblo Bonito halký için önceden “dünyanýn yaþam merkezini” temsil ettiði düþünülüyordu. Bazý spekülasyonlar aðaca dini bir kült vazifesi yükledi. Ayrýca Milli Park Servisi’nin broþüründe, büyüyen bir Pueblo Bonito Plaza Aðacý’nýn illüstrasyonu görünüyor.
Guiterman ve meslektaþlarý, Plaza Aðacý’nýn Chaco Kanyonu’nda büyümediðini, muhtemelen 80 km den fazla bir uzaklýkta büyüdüðünü keþfettiler. Ayrýca dini bir rolü olduðuyla ilgili hiçbir kanýt bulamadýlar. Bu durum da aðacýn bir direk, bir ev için kiriþ ya da yakacak odun olabileceðini düþündürdü.
Guiterman, “Gerçekten dini bir öneme sahip olup olmadýðý hakkýnda hiçbir fikrim yok. Ayrýca hangi amaçla kullanýldýðý ya da neden keþfedildiði meydana yerleþtirilmiþ olduðunu bilmiyorum.” diyor.
Hayat Aðacý
Araþtýrmacýlar “Plaza Aðacýný” üç açýdan inceledi. 1924’te Pueblo Bonito’da 6 metre uzunluðundaki gövdesinin bulunmasýyla ilgili dökümanlar; odun örneklerinin içinde bulunan ve aðacýn nereden geldiðini belirleyecek olan kimyasal element strontium izotoplarýnýn seviyeleri ve aðacýn mevsimsel büyümesini gösteren halkalarýnýn geniþliði.
(1200 Yýl Önce Kuzey Amerika’da Liderlik Anne Soyundan Geçiyordu)
Yayýmlanan çalýþmada araþtýrmacýlarýn belirttiðine göre, normalde aðacýn halkalarý, ayný yaþtaki aðaçlarýn halkalarýyla kýyaslanýrdý; fakat bu mümkün deðildi. Bu nedenle modern aðaçlardaki halkalarý, belirli alanlarýn iklimine göre ayýrt edici büyüme modellerini belirlemek için kullandýlar.
Araþtýrmacýlar Plaza Aðacý’nýn halka geniþliðinin ve strontium izotoplarýnýn, Chaco Kanyonu etrafýnda yetiþen ponderosa çamlarýnýnkilerle eþleþmediðini fark ettiler. Buna karþýlýk yaklaþýk 80 km batýda bulunan Chuska Daðlarý’nda yetiþen aðaçlarla eþleþtiði anlaþýldý.
Ayrýca Guiterman, Chuska Daðlarý bölgesinin, Pueblo Bonito ve diðer Chaco “büyük evlerinin” inþasýnda kullanýlmýþ mimari kerestenin ana kaynaðý olduðunu söylüyor.
Araþtýrmacýlar, 1920’lerde Pueblo Bonito kazýsýný yapan arkeolog Neil Judd’ýn, keþfin yapýldýðý alandaki aðacýn köklerine dair hiçbir iþaret bulamadýðýný ve sonrasýnda aðacýn orada büyümüþ olabileceði düþüncesinden vazgeçtiðini belirtiyor.
Fakat Judd’ýn bu düþünceden vazgeçmesi, onun Plaza Aðacý’ný Chaco Kanyonu’nda önceden var olan antik ormanýn yaþayan son kalýntýsý olarak tanýmladýðý 1950’lerde yaptýðý açýklamada göz ardý edilmiþ gibi görünüyor.
Antik Pueblolar
Son araþtýrma Chaco Kanyonu’ndaki Pueblolarý inþa etmek için kütüklerin çoðu zaman kilometrelerce sürüklendiðini gösterdi. Guiterman, yüz binlerce kerestenin büyük evlerin inþasýnda kullanýldýðýný söylüyor.
Plaza Aðacý, antik Pueblo yapýsýnda bulunan ve binalarýn bir parçasý olmayan sadece iki kütükten biriydi. Diðeri ise 1890’larda keþfedilen ve Arizona’daki Kiet Siel kaya evlerindeki 10 metre uzunluðunda beyaz köknar kütüðüydü. Bu beklenmedik bulgu, Judd’un Plaza Aðacý’ný daha ayrýntýlý yorumlamasýna neden olmuþ olabilir.
Guiterman, “Bu þaþýrtýcý bir keþif ve türünün tek örneði. Ayrýca Chaco Kanyonu’nun, büyük evler inþa edilmeden önce aþýrý ormanlýk olduðuna ve yüz binlerce kiriþin buradaki ormandan getirildiðine dair bir kanýt.” diyor.
Araþtýrmacýlar, antik güneþ saatinin gnomonu -gölge veren direk- olduðu düþüncesini de içeren Plaza Aðacý etrafýndaki çeþitli teorilere tekrar baktýlar. Bu aðacýn gnomon olabilecek kadar uzun olduðunu doðrulayamasalar da bunun mümkün olduðunu söylüyorlar.
Araþtýrmacýlarýn belirttiðine göre aðaç, Amerika’nýn bazý yerli festivallerinde yer alan ve antik Mezoamerika’da ortaya çýkan direk týrmanýþý gibi tören ve festivallerde direk olarak iþe yaramýþ olabilir. Ayrýca çam aðaçlarýnýn dallarý ve kütükleri günümüzde hala Pueblo törenlerinde kullanýlýyor.
Fakat Plaza Aðacý çok daha sýradan bir þekilde kullanýlmýþ da olabilirdi. Yeni bir odanýn inþasý ya da mevcut bir odadaki hasarlý kiriþin deðiþtirilmesi için hazýrlanmýþ bir kütük, bir bank veya yakacak odun olarak da koyulmuþ olabilirdi.
Makale: Guiterman, C. H., Baisan, C. H., English, N. B., Quade, J., Dean, J. S., & Swetnam, T. W.Convergence of Evidence Supports a Chuska Mountains Origin for the Plaza Tree of Pueblo Bonito, Chaco Canyon. American Antiquity, 1-16.
Kaynak:Arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >