Blog
Diþ Tartarý, Eski Ýnsanlarýn Uyuþturucu Kullanýmýný Gösteriyor
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumDiþ Tartarý, Eski Ýnsanlarýn Uyuþturucu Kullanýmýný Gösteriyor
Eski bir Soðdlu esrar mý içiyordu? Yoksa bir Vikingli banotu mu kullanýyordu? Bilmek ister miydiniz? Diþ tartarýndaki uyuþturucu kalýntýlarýný analiz eden yeni bir yöntem, eski insanlarýn ne kullandýklarýna dair sorulara yakýnda cevap verebilir.
19. yüzyýl iskeletlerinde uyuþturucu izleri bulan ve yakýn zamanda ölen 10 kiþide standart kan testlerinden daha fazla madde bulan yöntem, insanlýðýn uyuþturucu alýþkanlýklarýný yüz binlerce yýl öncesine kadar izleyebilir. Kuzey Amerika’da eski tütün kullanýmýný araþtýran ancak yeni çalýþmaya dahil olmayan Pullman Washington Eyalet Üniversitesi’nden arkeolog Shannon Tushingham, bunun ‘’yeni bir sýnýr’’ olduðunu söylüyor.
Ýlaçlarýn ve uyuþturucularýn tarihini incelemek için çoðu bilim insaný, kalan psikoaktif moleküller için pipo ve içme kaplarýný araþtýrýyor. Ancak madde içeren eserlerin analizi genellikle kaplara ihtiyaç duymayan halüsinojenik mantarlar gibi maddeleri gözden kaçýrýyor ve maalesef eserler kimin madde kullandýðýný açýklamýyor.
Leiden Üniversitesi’nde doktora öðrencisi olan arkeolog Bjørn Peare Bartholdy, doktorsuz bir 19. yüzyýl Hollanda köyündeki çiftçilerin aðrý ve hastalýklarý yönetmek için kendi kendilerine ilaç verdiklerinden þüpheleniyor.
Böylece Amanda Henry ile birlikte yeni bir tekniðe yöneldiler: diþ hekimlerinin her yýl temizlediði tartar olarak bilinen sertleþmiþ plak olan diþ taþýný incelemek. Tartar, bir insan hayattayken yiyecek, içecek ve diðer maddeleri hapseder ve fosiller üzerinde 1 milyon yýldan fazla hayatta kalabilir. Henry ve diðer araþtýrmacýlar, çoðunlukla geçmiþ insanlarýn diyetlerini anlamak için uzun süredir kabuklu þeyleri araþtýrýyorlar.
Ancak, çiftçilerin kullandýðýndan þüphelendikleri opiat, esrar ve diðer uyuþturucularýn sýkýþmýþ kalýntýlarýný araþtýrmak ve çýkarmak için kullanýlan standart bir test yoktu. Arkeologlar, adli diþ hekimi Dorthe Bindslev de dahil olmak üzere Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi’ndeki araþtýrmacýlara, yaþayanlarýn ve yakýn zamanda ölen kiþilerin kanýnda veya saçýnda maddeleri tespit etmek için kullanýlan standart yöntemleri yeniden düzenlemek veya deðiþtirip deðiþtiremeyeceklerini görmek için ulaþtý.
Bindslev ve meslektaþlarý, tartardaki ana mineral olan hidroksiapatit kullandýlar ve kafein, nikotin ve canabidiol gibi bilinen miktarlarda yasal ilaçlarýn yaný sýra; oksikodon, kokain ve eroin gibi kontrollü maddelerle karþýlaþtýlar. Karýþýmlarý yüklerine ve aðýrlýklarýna göre farklý molekülleri tespit eden yüksek performanslý bir kütle spektrometresinden geçirerek 67 madde ve madde metabolitini ölçtüler.
Ardýndan, yeni yöntemlerini Aarhus Adli Týp Departmanýnda otopsi yapýlan þüpheli uyuþturucu kullanýcýlarýnýn 10 kadavrasý üzerinde test ettiler ve sonuçlarý kan bazlý uyuþturucu testleri ile karþýlaþtýrdýlar. Forensic Science International dergisine göre, yeni protokolde eroin, bir eroin metaboliti ve kokain de dahil olmak üzere standart kan çalýþmasýndan biraz daha fazla olan 44 uyuþturucu ve metabolit belirlendi. Kaliforniya Üniversitesi’nden arkeolog Jelmer Eerkens, kan çalýþmasý imkansýz olan iskeletlerdeki araþtýrma için, ‘’Gerçekten çok güzel bir doðrulama çalýþmasý.’’ diyor.
Tartar, madde alýmýnýn uzun vadeli bir kaydýný tutuyor gibi göründüðünden, suçlularýn araþtýrmacýlarýnýn ilaçlar kan dolaþýmýný terk ettikten sonra madde kullanýmý için test yapmasý gerektiðinde saç örnekleri yerine kullanýlabilir. Tushingham, uyuþturucu kullaným tarihinin yeniden yazýlmasýna yardýmcý olabileceðini söylüyor.
Ancak kum taneleri kadar küçük bazý örneklerin kullanýldýðý yöntem, tipik kimya veya arkeoloji laboratuvarlarýnda bulunmayan oldukça hassas bir kütle spektrometresi gerektiriyor. Adli toksikolog Jørgen Hasselstrøm’a göre, ölçüm numuneyi yok ettiði için sadece bir þans olduðunu söylüyor.
Tartarýn molekülleri ne kadar süreyle tuttuðu belirsiz. Bazý bileþikler, hesapta bile zamanla bozulabiliyor. Tushingham, prosedürün bir zamanlar sarhoþ edici, uyarýcý ve ilaç olarak kullanýlan fakt modern insanlar tarafýndan unutulan bitkileri de gözden kaçýrabileceðini söylüyor, yine de araþtýrmayý övüyor, ‘’Bu tür temel bilgiler bizi gerçekten yeni ve ilginç yönlere doðru doðru itebilir.’’
Aarhus ekibi, önümüzdeki yýl yayýnlamayý umduklarý sonuçlarda Hollanda iskeletlerinin tartarýnda nikotin ve diðer uyuþturucular buldu. Bindslev, Viking bölgelerinden ve keþiþlerin ilk maddeleri uyguladýðý manastýrlardan kalan kalýntýlar da dahil olmak üzere baþka nedenlerle analiz ettiði eski diþler üzerindeki yöntemi denemeye hevesli. Eski madde kullanýmýyla ilgili araþtýrmalar söz konusu olduðunda, tartarýn bir geleceði olacaðý söyleniyor.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >