Bulgular, binlerce yýl önceki kafatasý þekillendirme uygulamasýnýn Orta Asya ve Avrupa ötesindeki yayýlýmýný gözler önüne seriyor.

Çin’deki tarihöncesi mezarlarda kasti olarak yeniden þekillendirilmiþ bilinen en eski kafataslarýndan bazýlarýna rastlandý.  

Bilim insanlarý Houtaomuga adý verilen bir sit alanýnda 12.000 ila 5.000 yýl öncesine tarihlenen 25 iskeleti gün yüzüne çýkardý. Biyoarkeolog Quanchao Zhang ve paleoantropolog Qian Wang baþkanlýðýndaki ekibin incelemeleri sonrasýnda, bulunan 25 iskeletten 11’inin kafataslarýnýn doðal olmayan bir þekilde çekilip uzatýldýðý, kafanýn ön ve arkasýndaki kemiklerin ise düzleþtirildiði saptandý.

(Peru Halký Statü Göstergesi Olarak Kafatasý Þekillendiriyordu)

Araþtýrmacýlar, söz konusu alandaki kafatasý þekillendirme uygulamasýnýn, diðer herhangi bir arkeolojik kazý alanýndakilerden daha uzun bir süre boyunca uygulandýðý belirtiliyor.

Kafatasýnýn, yaþamýn erken dönemlerinde, kemikler hala yumuþakken kalýcý olarak þekillendirilmesi bebeðin kafasýna elle baský uygulayarak gerçekleþtirilebiliyor. Kafanýn tahta gibi sert, düz yüzeylere baðlanmasý veya kumaþlarla sýkýca sarýlmasý da benzer þekilde geliþimini tamamlamamýþ kemikleri yeniden þekillendiriyor. Araþtýrmacýlar belirli kafa þekillendirme uygulamalarýnýn toplumsal statü göstergesi olarak kullanýlmýþ olabileceðini söylüyor.

Tuhafça þekillendirilmiþ, kasti olarak modifiye edilmiþ kafataslarý dünyanýn birçok farklý yerinde bulunabiliyor. Kabaca 45.000 yýllýk iki Neandertal kafatasýnýn, ait olduklarý bireylerin yaþamlarýnýn erken dönemlerinde yeniden þekillendirildiðine dair 80’li yýllarda ortaya atýlmýþ iddialar birçok araþtýrmacý tarafýndan çürütüldü. Genel kabul görmüþ modifikasyon izleri barýndýran en eski kafataslarý, Batý Asya, Güneydoðu Avustralya ve yeni yapýlan bu keþifle Doðu Asya’ya, 13.000 ila 10.000 öncesine tarihlendiriliyor.  Bu uygulamanýn Amerika’da, 8.000’i aþkýn yýl önce baþladýðý bildiriliyor.

Texas, A&M Üniversitesi’nden Wang, “Kasti kafatasý modifikasyonun ilk olarak Doðu Asya’da ortaya çýkýp diðer yerlere mi yayýldýðýný yoksa farklý yerlerde birbirlerinden baðýmsýz olarak mý ortaya çýktýðýný söylemek güç” diyor.    

Houtaomuga sit alaný 2011 ve 2015 yýllarý arasýnda kazýlmýþ. Ayný yüzey katmanýnda bulunan çömlek üslubuna bakýlarak 13.000 ila 11.000 yýl öncesine tarihlendirilen bir mezarda kafasý modifiye edilmiþ bir erkek iskeletine rastlanýldýðý belirtiliyor. Yapýlan radyokarbon tarihleme iskeletin 12.000 yýl öncesine ait olduðunu gösteriyor. 6.300 ila 5.000 yýl öncesine tarihlenen iki yüzey katmanýnda kafataslarý kasti olarak þekillendirilmiþ 10 iskelet daha keþfedildiði söyleniyor. 

Modifiye edilen beþ kafatasýndan dördü erkeklere aitken yalnýzca biri kadýna ait. Houtaomuga’da iskeleti bulunan 11 bireyin öldüklerinde yaþlarýnýn yaklaþýk 3 ila 40 arasýnda olduðu tahmin ediliyor.

Changchun Üniversitesi’nden Zhang , Wang ve meslektaþlarý kafatasý þekillendirmeye iliþkin izlerin alandaki yüksek statülü bireylerde veya belirli ailelerde görüldüðünü söylüyor. Kafatasý kasti olarak þekillendirilmiþ 3 yaþýndaki bir çocuðun büyük miktarda çömlek ve diðer eserlerle gömülmüþ olmasý çocuðun zengin bir aileye mensup olduðunu gösteriyor.

Kafatasý çekilip uzatýlmýþ bir kadýnýn üzerinde deniz kabuðundan çok sayýda süs bulunmasý kadýnýn yüksek bir toplumsal statüye sahip olduðuna iþaret ediyor. Kafataslarý modifiye edilmiþ bir yetiþkin ve bir ergenin birlikte gömülmüþ olmasý ikisinin de ayný aileden olduðu þeklinde yorumlanýyor.

Söz konusu bireylerin kafataslarý bariz bir þekilde modifiye edilmiþ olsa da paleoantropolog Xijun Ni’nin belirttiðine göre Houtaomuga’da bulunan en eski kafatasýnda kasti olmayan hafifçe bir uzunluk göze çarpýyor.

Ni, bu kafatasý þeklinin günümüz Asyalýlarýnýn bazýlarýyla karakterize olduðunu söylüyor. Böylesi kafataslarýnýn üstünde, Houtaomuga’daki 12.000 yýllýk kafataslarýnda olduðu gibi, arka tarafa yakýn hafif bir çöküntü bulunuyor.

Ni, Houtaomuga’daki kafatasý þekillendirmesine iliþkin somut kanýtlarýn yalnýzca 6.000 geriye dayandýðýný söylese de Wang buna katýlmýyor. Wang’ýn belirttiðine göre 12.000 yýllýk Houtaomuga kafatasýndaki düzleþme boyutu kafatasý þeklinde doðal olarak oluþmuþ herhangi bir varyasyonu aþýyor.

Ni baþkanlýðýndaki ekip, Kuzeydoðu Çin’deki bir su altý madeninde iþçiler tarafýndan keþfedilen bir insan kafatasýnda önde ve arkada kasti olarak düzleþtirilmiþ kemiklere rastlandýðýný bildiriyor. Radyo karbon tarihleme söz konusu kafatasýnýn 11.245 ila 11.200 yýl öncesine ait olduðunu gösteriyor.

Rusya Bilimler Akademisi’nden arkeolog Maria Mednikova, Çin’deki bulgular bu antik uygulamanýn Avrupa ve Orta Asya ötesindeki yayýlýmýný gözler önüne seriyor. Mednikova, Ni’nin aksine, 12.000 yýllýk kafatasýnýn kasti olarak þekillendirildiði düþünüyor ve Çin’deki kafatasý deformasyonlarý üzerine yapýlmýþ bu yeni araþtýrmanýn bin yýldýr devam eden köklü bir geleneðin resmini çizdiðini belirtiyor.

Science News. 3 Temmuz 2019.

Makale: Zhang, Q., Liu, P., Yeh, H. Y., Man, X., Wang, L., Zhu, H., … & Zhang, Q. Intentional cranial modification from the Houtaomuga Site in Jilin, China: Earliest evidence and longest in situ practice during the Neolithic Age. American Journal of Physical Anthropology.

www.arkeofili.com