Blog
Güney İran'ın Antik İstakhr Kentinde Sasani Kralına Ait İğne Oyması Heykel Bulundu
Bir zamanlar Sasani krallarının görkemli sarayı olan antik İstakhr şehri, Pers tarihinde önemli bir yere sahiptir.
www.arkeonews.com
Arkeologlar, Güney İran'ın Mervdaşt Ovası'nda, dünyaca ünlü Persepolis kalıntılarının yakınında bulunan antik İstakhr kentinin kayalıklarına oyulmuş, bir Sasani kralını tasvir ettiği düşünülen nadir bir iğne oyulmuş kaya resmi ortaya çıkardı. Bu keşif, İran'ın en etkili antik hanedanlarından biri olan Sasani İmparatorluğu'nun sanat ve kraliyet geleneklerine dair değerli bilgiler sunuyor .
Sasani Mirasının Kalbinde Keşif
Arkeolog ve tarihçi Abolhassan Atabaki'ye göre, yeni keşfedilen oyma, ay, yıldız ve siperli bir taç gibi göksel sembollerle birlikte, kendine özgü bir taç takan görkemli bir figürü tasvir ediyor. Bu motifler, ilahi meşruiyeti ve kozmik otoriteyi simgeleyen Sasani kraliyet ikonografisinin ayırt edici özellikleridir.
Atabaki, oymanın üslup özelliklerinin -özellikle taç tasarımı ve ince iğne oyası- hanedanlığın MS 224-651 yılları arasında hüküm sürdüğü sonraki döneme ait Sasani sikkelerinde, metal işçiliğinde ve kaya kabartmalarında bulunanlara benzediğini açıkladı. Bu benzerliğin, "yeni keşfedilen bu sanat eseri ile yerleşik Sasani sanat gelenekleri arasında yakın bir bağ olduğunu" belirtti.
Antik Kraliyet Portrelerinin Yankıları
Tarihçi Necmeh Ebrahimi, bu bulgunun Sasani kraliyet portreciliğinin daha geniş bağlamındaki önemini vurguladı. 10. yüzyıl tarihçisi El-Mesudi'nin, İstakhr'da keşfedilen ve Sasani hükümdarlarını tasvir eden tezhipli bir el yazmasından bahsettiğini aktardı. Ebrahimi, yeni oymanın "aynı sanatsal ruhu, yani krallığın zarif ve sembolik portrelerle yüceltilmesini" yansıttığını belirtti.
Ebrahimi ayrıca, bilinen Sasani kraliyet kabartmalarının yaklaşık yüzde 90'ının Marvdaşt Ovası'nda keşfedildiğini ve bunların çoğunlukla doğal kayalıklara ve dağ yamaçlarına oyulduğunu belirtti. Bu kabartmaların yalnızca dekoratif olmadığını, aynı zamanda Sasanilerin krallığın ilahi doğasına olan inancını pekiştiren güçlü siyasi ve dini mesajlar taşıdığını da sözlerine ekledi.
İstakhr: Sasani Hanedanlığı'nın Doğum Yeri
Bir zamanlar Sasani krallarının görkemli sarayı olan antik İstakhr şehri, Pers tarihinde önemli bir yere sahiptir. Eski Ahameniş İmparatorluğu'nun törensel başkenti Persepolis yakınlarında bulunan İstakhr, İran'ın en büyük iki medeniyeti arasında bir köprü görevi görmüştür.
Şehir, MS 224 civarında, bölgeden bir Pers soylusu olan I. Ardeşir'in Part İmparatorluğu'nun son kralı IV. Artabanus'a isyan etmesiyle ünlendi. Artabanus'u yendikten sonra Sasani İmparatorluğu'nu kuran Ardeşir, Pers gücünü ve kültürel kimliğini yeniden canlandırdı. Ana ikametgahlarından biri olarak Istakhr'ı seçen Ardeşir, yeni hanedanını, sarayları ve mezarları hâlâ çevredeki manzaraya hakim olan Ahamenişlerin ihtişamıyla sembolik olarak ilişkilendirdi.
İstakhr'ın mimarları, antik ihtişamı çağdaş Sasani tasarımıyla harmanlayarak Persepolis'ten mimari unsurları sıklıkla yeniden kullanmışlardır. Ahameniş krallarının kaya mezarlarının ve daha sonraki Sasani kabartmalarının bulunduğu yakındaki Nakş-ı Rüstem kraliyet nekropolü, bölgenin derin kraliyet sembolizmini daha da vurgulamaktadır.
Kaynak: Tahran Times
Sanat, Din ve Gücün Merkezi
Sasaniler döneminde İstakhr yalnızca siyasi bir merkez değil, aynı zamanda Zerdüşt ibadet ve ilim merkeziydi. Hanedanlığın mimari inceliğini ve dini bağlılığını yansıtan tapınaklar, saraylar ve surlar şehri süslüyordu. Sasani kralları kendilerini Ahura Mazda'nın ilahi düzeninin koruyucuları olarak görüyorlardı ve sanat eserleri genellikle onları yüce tanrıdan göreve başlama töreninde tasvir ediyordu.
Coğrafyacı İstakhri'nin 10. yüzyıldaki anlatımına göre, şehirdeki evler sahiplerinin servetine göre kil, taş veya alçıdan inşa ediliyordu. Bu, Sasani İmparatorluğu'nun yıkılmasından çok sonra bile şehrin çeşitli sosyal yapısının bir göstergesiydi.
İran Arkeolojisinde Yeni Bir Bölüm
Uzmanlar, yeni keşfedilen iğne oyası kabartmanın, muhtemelen II. Hüsrev (MS 590-628) ve halefleri arasındaki Sasani döneminin sonlarına ait olabileceğini düşünüyor. İşçiliği ve sembolizmi, Arapların İran'ı fethinden önceki son yüzyılların karakteristik özelliği olan yüksek sanatsal standartları yansıtıyor.
Arkeologlar, oymanın kesin tarihini belirlemek ve temsil ettiği hükümdarı tespit etmek için 3 boyutlu tarama ve stil karşılaştırması da dahil olmak üzere daha ileri analizler yapmayı planlıyor. Ön çalışmalar, oymanın Sasani imparatorluk imajıyla uyumlu hale gelmeye çalışan bölgesel veya daha az bilinen bir hükümdara ait olabileceğini gösteriyor.
Sasanilerin Mirasını Korumak
İstakhr'daki keşif, İran'ın arkeolojik mirasının süregelen zenginliğini gözler önüne seriyor. Yüzyıllar süren erozyon ve insan faaliyetlerine rağmen, Marvdaşt bölgesi kadim sanat ve mimarinin hazinesi olmaya devam ediyor. Bilim insanları, yenilenen araştırma ve koruma çalışmalarının, Pers kültürü, dini ve sanatı üzerindeki etkisi bugün de İran'ın kimliğini şekillendirmeye devam eden Sasani İmparatorluğu'nun daha fazla tanınmasını sağlayacağını umuyor.
Tahran Times
Kapak Görseli Kredisi: Tehran Times
Leman Altuntaş tarafından13 Kasım 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >