Blog
Homo naledi’nin Ölüleri Gömdüğüne Dair Bulgular Güçleniyor
İnsan evrimindeki en büyük tartışmalardan biri, küçük beyinli bir insan atasının ölülerini gömdüğünü iddia eden çalışmanın nihai, revize edilmiş versiyonunun sunulmasının ardından dramatik bir dönemece girdi.
www.arkeofili.com
Homo naledi’nin ölülerini gömdüğüne dair yeni ortaya konan argümanlar, iskeletlerin doğal süreçlerle taşınmadığına işaret ediyor.
Homo naledi’nin beyni bizimkinin üçte biri kadardı. C: Wikimedia Commons
İnsan evrimindeki en büyük tartışmalardan biri, küçük beyinli bir insan atasının ölülerini gömdüğünü iddia eden çalışmanın nihai, revize edilmiş versiyonunun sunulmasının ardından dramatik bir dönemece girdi. Homo naledi olarak bilinen bu tarihöncesi hominid, birkaç yıl önce Netflix belgeseli sayesinde şöhrete kavuşmuştu. Ancak bağımsız uzmanların büyük çoğunluğu bu iddiayı tamamen reddetmişti.
Güney Afrika’daki Rising Star Mağara Sisteminde bulunan Homo naledi iskeletleri, Lee Berger ve ekibi tarafından incelendiğinde, kasıtlı olarak gömüldükleri öne sürülmüş ve bu da bu tarihöncesi insanın cenaze davranışına dair bilişsel kapasiteye sahip olabileceğini düşündürmüştü.
241.000 ile 335.000 yıl öncesine tarihlenen bu örnekler, bulgular ön baskı (preprint) olarak yayımlandığında dünya çapında manşetlere çıkmış, makalenin hakem değerlendirmesi bile tamamlanmadan belgesel yayımlanmıştı.
Çalışma nihayet hakemlere gönderildiğinde ise dört hakemin tamamı kanıtları yetersiz ve ikna edici olmaktan uzak buldu. Eleştiriler arasında, kemiklerin mağaraya bilinçli şekilde yerleştirildiğini değil de su akışı gibi doğal süreçlerle oraya taşındığını destekleyen verilerin eksikliği öne çıkıyordu.
Ancak Berger ve arkadaşları şimdi makalelerini düzelterek yeniden sundular. İlk dört hakemden ikisi yeni versiyonu değerlendirdi. Bunlardan biri hâlâ kararsız görünse de, Homo naledi’nin bu kadar ulaşılması güç bir mağaraya nasıl girdiği konusundaki belirsizlik nedeniyle kesin bir iddiayı desteklemek istemediğini belirtti.
Ancak diğeri, çalışma yazarlarının Homo naledi tarafından kasıtlı ve tekrarlanan gömme uygulamalarını gösterme girişimlerine ikna olmuş görünüyor: “Revize edilen makalede, yazarlar metodoloji, analitik derinlik ve genel sunumda önemli iyileştirmeler yapmışlar. Bu da önceki değerlendirmemde altını çizdiğim kritik sorunları etkili biçimde çözmüş.”
Yeni değerlendirme şöyle devam ediyor: “Önceki versiyonda eksik olan tafonomik süreçlerin ayrıntılı rekonstrüksiyonları, kemik eklemlenmeleri ve yer değiştirme kalıpları artık kapsamlı analizlerle ve daha net görsellerle sunulmuş.”
Araştırmacılar ayrıca kemiklerin insan yapımı çukurlara yerleştirildiğini destekleyen yeni veriler ekleyerek ilk hakem değerlendirmesinde gündeme getirilen bir diğer şüpheyi de gidermiş oldu.
“Çalışma ayrıca ölüm ve gömülmeye ilişkin olayların iyi yapılandırılmış bir zaman çizelgesini içeriyor; bu da doğal süreçler ile kasıtlı insan davranışlarını ayırt etme yetisini geliştirmiş. Bu eklemeler kanıtları daha açık ve titiz hale getiriyor, kasıtlı gömme iddiasını hem sağlam hem de ikna edici kılıyor.”
Buna rağmen birçok soru hâlâ yanıtsız ve bilim insanlarının Homo naledi’nin ölülerini gömdüğü fikrine kolayca ikna olması beklenmiyor. Zira bu türün beyni bir şempanzeninkine yakın büyüklükteydi ve bu kadar ilkel bir türün sembolik davranışlara sahip olabileceğini kabul etmek güç görünüyor.
Yine de Berger’in ekibinin sunduğu yeni ayrıntılar, iskeletlerin gerçekten kasıtlı olarak gömüldüğü iddiasına daha fazla inandırıcılık kazandırıyor. Bunun insan evrimi ve cenaze ritüellerinin ortaya çıkışı açısından ne anlama geldiği ise, uzun süre hararetle tartışılacak gibi görünüyor.
IFL Science. 3 Eylül 2025.
Makale: Lee R Berger et al. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >