Blog
Jura Dönemi Nedir ve Neden Sona Erdi?
Jura (Jurassic), yaklaşık 201,3 milyon yıl ile 145 milyon yıl önce arasında gerçekleşmiş jeolojik bir dönem ve Mezozoik çağın orta kısmını oluşturuyor.
www.arkeofili.com
Dinozorların altın çağı olan Jura dönemi, Dünya’nın ikliminin sıcak ve kurak bir yapıdan nemli ve subtropikal bir iklime dönüştüğü bir çağdı.
Jura dönemi, yemyeşil bitki örtüsüne ve bol yaşama olanak tanıyan sıcak ve nemli bir iklimle karakterize edildi. Birçok yeni dinozor ortaya çıktı; hem de çok sayıda. C: Lucas Atwell
Jura (Jurassic), yaklaşık 201,3 milyon yıl ile 145 milyon yıl önce arasında gerçekleşmiş jeolojik bir dönem ve Mezozoik çağın orta kısmını oluşturuyor.
Jura dönemi, Jura Dağları’ndaki kireçtaşı birikintilerinden dolayı bu adı aldı. Bu oluşum ilk kez Alman jeolog Alexander von Humboldt tarafından keşfedildi, ardından Fransız bilim insanı Alexandre Brongniart bu bulgulara dayanarak döneme “Jura” adını verdi.
Jura üç alt döneme ayrılır: erken, orta ve geç Jura. Jura, bize özellikle iyi korunmuş fosil kayıtları sunuyor. Bu kayıtlar arasında, bilim insanlarının kuşlara evrimleştiğine inandığı teropod dinozorlar da var.
Bu zengin fosil kayıtları sayesinde biliyoruz ki Jura, eğrelti otları, çiçekli bitkiler ve kozalaklılarla dolu tropik bir Dünya’da dinozorların hüküm sürdüğü bir çağdı. Ayrıca deniz canavarlarının, köpekbalıklarının ve kırmızımsı planktonların iç denizleri doldurduğu bir dönemdi. İşte Jura döneminin gerçek yüzü:
Jura’daki Çevresel Koşullar
Jura’nın başında süperkıta Pangea’nın parçalanması devam etti ve hızlandı. Kuzey yarımküre olan Laurasia, Kuzey Amerika ve Avrasya’ya ayrıldı. Güney yarımküre olan Gondwana ise orta Jura’da parçalanmaya başladı.
Doğu kısmı — Antarktika, Madagaskar, Hindistan ve Avustralya — batı kısmından, yani Afrika ve Güney Amerika’dan ayrıldı. Yeni okyanuslar bu boşlukları doldurdu. Deniz tabanında dağlar yükseldi ve deniz seviyeleri kıtaların içine doğru ilerledi.
Jura Dönemi’nin sonlarında kara kütlelerinin, dağlık bölgelerin, sığ denizlerin ve derin okyanus havzalarının dağılımı.
Tüm bu sular, önceden sıcak ve kuru olan iklimi nemli, subtropikal bir hale getirdi. Çöller yavaş yavaş yeşermeye başladı. Palmiyeye benzeyen sikadlar ve araukarya ile çamlar gibi kozalaklılar boldu.
Kuzey yarımkürenin orta ve yüksek enlemleri gingkolarla kaplandı. Ekvator’un güneyinde podokarp adı verilen bir kozalaklı türü özellikle başarılıydı. Ağaç eğreltileri de yaygındı.
Okyanuslar, özellikle yeni oluşan sığ iç denizler, çeşitli ve bol miktarda yaşamla doluydu. Besin zincirinin en üstünde uzun boyunlu ve yüzgeçli plesiosaurlar, dev deniz timsahları, köpekbalıkları ve vatozlar vardı. Balık benzeri ihtiyozorlar, kafadanbacaklılar ve sarmal kabuklu ammonitler oldukça boldu.
Sıcak sularda mercan resifleri gelişti; süngerler, salyangozlar ve yumuşakçalar çoğaldı. Mikroskobik planktonlar hızla çoğalarak okyanusların bazı kısımlarını kırmızıya boyamış olabilir.
Jura Dönemi Dinozorları
Karada dinozorlar kelimenin tam anlamıyla büyük izler bırakıyordu. Otobur sauropodlardan Brachiosaurus, 16 metreye kadar boyunda, 26 metre uzunluğunda ve 80 ton ağırlığındaydı.
Bir başka sauropod olan Diplodocus, 27 metre uzunluğa ulaşıyordu. Bu devasa boyutları sayesinde, iki güçlü bacak üzerinde yürüyen etobur dinozor Allosaurus’un saldırılarından korunmuş olabilirlerdi.
Yine de Allosaurus ve diğer hızlı etoburlar, örneğin koelurozorlar, zaman zaman başarılı olmuş olmalıydı. Avları arasında ağır zırhlı stegosaurlar da vardı.
En bilinen ilk kuş olan Archaeopteryx, Geç Jura’da gökyüzüne çıktı ve muhtemelen erken bir koelurozor dinozorundan evrimleşti. Ancak teruzorlar — Geç Triyas’tan beri gökyüzünü paylaşan uçan sürüngenler — ile hava sahasını paylaşmak zorundaydı. Bu dönemde yaprak pireleri ve böcekler gibi çok sayıda böcek de vardı.
Dinozorların ayaklarının altında ise Dünya’nın en erken memelileri koşuşturuyordu. Onlar, kendi türlerinin, Kretase döneminin sonunda dinozorların yok oluşundan sonra Dünya’ya hükmedeceklerinden habersizdi.
National Geographic. 18 Ağustos 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >