Blog
Suriye'de 70 Milyon Yıllık Dev Uçan Sürüngen Bulundu - Ülkenin İlk Pterozor Fosili
"Bu hayvanın kanat açıklığı muhtemelen 10 metreye kadar ulaşıyor ve bilinen en büyük pterozorlarla rekabet ediyor,"
www.arkeonews.com
Suriye'de, bir zamanlar Kretase semalarında uçan devasa bir uçan sürüngen keşfedildi . Bu, ülkede bulunan ilk pterozor fosili olma özelliğini taşıyor. İlk kez ortaya çıkarıldıktan yaklaşık yirmi yıl sonra yeniden keşfedilen bu nadir kemik, kanatlarının genişliği 10 metreden (33 fit) fazla olabilecek kadar büyük bir hayvana aitti ve bu da onu şimdiye kadar uçan bilinen en büyük canlılar arasında gösteriyor.
2000'lerin başında yerel bir jeolog, Palmira yakınlarındaki bir fosfat madeninde devasa bir kemik parçası bulduğunda , çok az kişi bunun bilimsel önemini tahmin edebilirdi. Fosil kısa bir süre incelendikten sonra, bölgesel istikrarsızlık ve fon eksikliği nedeniyle yıllarca unutuldu. Ancak Suriyeli paleontolog Wafa Adel Alhalabi örneği tekrar incelediğinde, gerçek doğası gün yüzüne çıktı ve bu çığır açan buluş, The Science of Nature dergisinde yayımlandı.
Bağımsız ve çoğu zaman kurumsal destek almadan çalışan Alhalabi, fosili detaylı bir çalışma yapmak üzere Lazkiye'deki evine taşıdı. "Numuneyi hazırlamak için seyahat etmek ve basit aletler kullanmak zorunda kaldım," diye açıkladı. "O kadar çok toz ve gürültü çıkardı ki ailemi çileden çıkardı." Ancak çabaları meyvesini verdi: Fosilin dev bir pterozorun sol humerusuna -üst kol kemiğine- ait olduğu ortaya çıktı.
Suriye'de Bir İlk
Fosil, yalnızca Suriye'de keşfedilen ilk pterozoru değil, aynı zamanda Orta Doğu'daki türünün en büyük örneklerinden birini de temsil ediyor. Korunmuş kısmı 29 santimetre (11,4 inç) olan bu fosilin, yaklaşık 11 metre (36 fit) kanat açıklığına sahip, Kuzey Amerika'nın rekortmen devi Quetzalcoatlus northropi'ninkinden yaklaşık %10 daha küçük olduğunu tahmin ediyorlar.
Brezilya'daki Pampa Federal Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Felipe Pinheiro, "Bu hayvanın kanat açıklığı muhtemelen 10 metreye kadar ulaşıyor ve bilinen en büyük pterozorlarla rekabet ediyor," dedi. "Bu, bu devasa uçanların yalnızca birkaç bölgeyle sınırlı olmadığını, günümüz Orta Doğu'sunda bile yaygın olduğunu gösteriyor."
Felipe Pinheiro, fosilin tam bir rekonstrüksiyonuyla. Kaynak: Felipe Pinheiro
Azhdarchidler Arasında Bir Dev
Fosil, Kretase Dönemi'nin sonlarına doğru gökyüzüne hakim olan dişsiz, uzun boyunlu pterozorlardan oluşan Azhdarchidae familyasına ait. Quetzalcoatlus ve Hatzegopteryx'in de aralarında bulunduğu bu familyanın üyeleri, en üst düzey hava avcılarıydı ve zaman zaman uzun gagalarını kullanarak karada küçük hayvanları avlayan kara avcılarıydı.
Azhdarchid kalıntılarının çoğu iç kesimlerde veya nehir yatağı tortularında bulunur, ancak Suriye örneği Akdeniz kıyısına yakın Palmyra sıradağlarındaki deniz tortularından çıkarılmıştır. Bu alışılmadık bağlam, bu devlerin kıyı bölgelerinde yaşamış veya en azından yiyecek aramış olabileceklerini düşündürerek ekolojik dağılımları hakkındaki anlayışımızı genişletmektedir.
Yazarlar, "Deniz kayalarında böylesine büyük bir azhdarchid bulmak nadirdir," diye yazdı. "Bu, bu canlıların kıta ovalarından kıyı kıyılarına kadar çeşitli yaşam alanlarında gelişebildiğini ortaya koyuyor."
Kayıp Bir Gökyüzünün Yankıları
Geç Kretase döneminde, yaklaşık 70 milyon yıl önce, modern Suriye'nin büyük bir kısmı Arap Levhası boyunca uzanan sığ bir denizin parçasıydı. Bu tortullarda bulunan dev bir pterozor, bölgenin zengin ancak henüz yeterince araştırılmamış fosil kayıtlarına işaret ediyor. Araştırmacılar, bu bulgunun, siyasi çalkantılar ve yetersiz finansmanın uzun süredir bilimsel saha çalışmalarını engellediği Orta Doğu'da daha fazla paleontolojik çalışmayı teşvik edeceğini umuyor.
São Paulo Üniversitesi, Rennes Üniversitesi ve Vasco País Üniversitesi'nden bilim insanlarının da aralarında bulunduğu uluslararası araştırma ekibi, tek bir kemikle bile keşfin, Kretase döneminin sonunda yok olmalarından hemen önce bilinen pterozor dağılım haritasını yeniden şekillendirdiğini vurguladı.
Azhdarchidler, pterozor soyunun son temsilcileri arasındaydı ve yaklaşık 66 milyon yıl önce dinozorların saltanatına son veren aynı kitlesel yok oluşta yok oldular. Yok oluşları, uçuşun evriminde 200 milyon yıldan daha önce başlayan önemli bir bölümü kapattı.
Alhalabi, "Böyle tek bir parça bile derin bir zamanın hikâyesini taşıyor," dedi. "Bize Suriye'nin jeolojik geçmişinin hâlâ keşfedilmeyi bekleyen birçok sır barındırdığını hatırlatıyor."
Alhalabi, WA, Pinheiro, FL, Jaoude, IB ve diğerleri. Suriye'de kayıp zamanın geri kazanılması: Palmyra dağ silsilesinden devasa bir Kretase azhdarchid pterozoru. Sci Nat 112, 78 (2025).
Kapak Görseli Kredisi: Bu devasa hayvanın kanat açıklığı 10 metreydi. Felipe Pinheiro
Oğuz Büyükyildirim tarafından24 Ekim 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >