Kargagiller, öznel deneyimlere sahip olabilen nadir hayvanlardan biri olarak insanlar ve bazý primatlar arasýna katýlabilir.
Çalýþmanýn sonuçlarý, kargalarýn kendi duyusal algýlarýnýn farkýnda olduðunu, birincil ya da duyusal bilinç özelliðine sahip olduklarýný ileri sürüyor. C: Tobias Machts / University of Tübingen
Kargalar ve kuzgunlar, zeki olmalarýyla bilinirler; fakat yeni bir çalýþma, onlarýn bir tür bilince sahip olduðunu ortaya atýyor. Sharon Begley’in anlattýðýna göre daha önceleri, bilincin insanlar ve bazý primatlara özel bir alan olduðu düþünülüyordu.
Görsel deneye tabi tutulan kargalarýn beyin aktivitesini ölçen araþtýrmacýlar, kargalarýn duyusal deneyimlerinin yaný sýra baþka bir bilinç katmanýna sahip olduklarýný fark etti. Science adlý dergide yazarlar; bu iki algý katmanýnýn, insanlarýn “öznel deneyim” olarak adlandýrdýklarý þeyin bir türünü oluþturduðu konusunu tartýþýyor.
Þimdiye dek bu tür bir bilince, sadece kuþlardan tamamýyla farklý bir beyin yapýsýna sahip olan insanlarda ve bazý primatlarda rastlanýyordu.
Tübingen Üniversitesi’nde hayvan fizyoloðu olan çalýþmanýn baþyazarý Andreas Nieder, “Çalýþmamýzýn sonuçlarý, bilincin evrimine ve nörobiyolojik sýnýrlarýna dair yeni bir bakýþ açýsý sunuyor.” diyor.
Deneyler, ekranda bir figür gördüklerinde renkli bir ýþýðý gagalamak üzere eðitilmiþ iki karganýn beyin aktivitelerinin gözlemlenmesini içeriyordu. Bu görsel uyarýcýlarýn büyük çoðunluðu parlak ve netti fakat bazýlarý öyle soluktu ki kargalar onlarý fark edemedi. Kargalar, herhangi bir þey görüp görmediklerini kýrmýzý ve mavi ýþýklarý kullanarak bildirmek için eðitilmiþlerdi. Bazý denemelerde kýrmýzý ýþýk, kargalarýn bir þey gördüklerinde ekraný gagalamalarý gerektiði anlamýna gelirken mavi ýþýk, herhangi bir yanýt verilmediði anlamýna geliyordu. Diðer denemelerde ise mavi ýþýk, herhangi bir þey fark etmeyen kargalara ekraný gagalamalarýný söylemek için kullanýlýrken kýrmýzý ýþýk, kargalarýn olduklarý yerde kalabilecekleri anlamýna geliyordu.
“Kargalarýn beyinlerine baðlanan elektrotlar gösterdi ki eðer karganýn cevabý ‘evet’ ise, uyarýcýnýn belirdiði ve karganýn ekraný gagaladýðý zaman arasýnda yüksek beyin aktivitesi oluþuyordu.” diye aktarýyor Science Alert yazarý Michelle Starr. “Eðer cevap ‘hayýr’ ise, sinir hücresi aktivitesinde bir deðiþiklik meydana gelmiyordu. Uyarýcý ile kuþun cevabý arasýndaki zaman aralýðýndaki yüksek beyin aktivitesi o kadar güvenilirdi ki araþtýrmacýlar, verecekleri cevaplarý tahmin etmek için kargalarýn beyin aktivitelerini kullandýlar.”
Dahasý, kargalarýn yanýtlarý yalnýzca ekrandaki figürün parlaklýðý ve netliðine verilen bir cevaptan ibaret deðildi. Eþit parlaklýða sahip soluk figürler, kargalarýn çeþitlenen yanýtlar vermesini saðlayabiliyordu. Bu gözlem, kargalar figürleri fark ettiðinde gerçekleþen ikincil zihinsel sürecin varlýðýný destekliyordu.
“Subjektif ögeler içermeyen görsel bilgileri temsil eden sinir hücrelerinin, ayný yoðunluktaki görsel uyarýcýlara ayný cevaplarý vermeleri beklenir.” diyor Nieder. “Elde ettiðimiz sonuçlar, karga beyninin daha yüksek iþleme seviyelerindeki sinir hücrelerinin öznel deneyimlerden etkilendiðini ya da daha net ifade edecek olursak öznel deneyimler ürettiðini kesin olarak gösteriyor.”
Çalýþmanýn bir analizini Science adlý dergide yayýmlayan, Vanderbilt Üniversitesi’nden nörobiyolog Suzana Herculano-Houzel, STAT adlý siteye, “Kargalarýn nöronlarý yalnýzca onlara gösterilen þeyi temsil eden aktiviteye sahip deðildir; ayný zamanda -onlara gösterilen þeyin ne olduðu fark etmeksizin- gördükleri þeyi yorumlayan aktivitelere de sahiptir.” diyor. Görsel uyarýcýnýn iþlendiði bu ikincil katman, uyaranýn ekranda belirdiði zaman ile karganýn yanýtýný verdiði zaman arasýnda ortaya çýkýyor.
“Bu, tam da bizim daha sonra aktaracaðýmýz düþüncelerin inþasýna katýlan nöronlardan beklenecek bir þey.” diyen Herculano-Houzel, bu durumun, bu kuþlarýn biliþsel anlamda maymunlar ve hatta insansý-maymunlar kadar yetenekli olduðunu gösterdiðini ekliyor.
Smithsonian Magazine. 30 Eylül 2020.
Makale: Nieder, A., Wagener, L., & Rinnert, P. (2020). A neural correlate of sensory consciousness in a corvid bird. Science, 369(6511), 1626-1629.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >