Blog
Yanmış Herculaneum Papirüsünün Başlığı ve Yazarı Okundu!
Neredeyse 2.000 yıl önce Vezüv Dağı’nın patlamasıyla kül altında kalan bir Roma villasında bulunan yanmış bir papirüs, antik Yunan filozofunun etkili bir çalışması olarak tanımlandı.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Mürekkep izleri, metnin MS 79’daki volkan patlamasında yanmış olan Epikürcü filozof Philodemos’a ait bir eserin parçası olduğunu gösteriyor.
Papirüs, araştırmacıların çözmeye çalıştığı yazıyı ortaya çıkarmak için dijital olarak açıldı. C: Vesuvius Challenge
Neredeyse 2.000 yıl önce Vezüv Dağı’nın patlamasıyla kül altında kalan bir Roma villasında bulunan yanmış bir papirüs, antik Yunan filozofunun etkili bir çalışması olarak tanımlandı.
Araştırmacılar, kömürleşmiş papirüsü X-ışınıyla tarayıp bir bilgisayar aracılığıyla sanal olarak açtıktan sonra Herculaneum papirüsünde başlığı ve yazarı ortaya çıkardı. Bu yöntemle ilk kez bu kadar önemli detaylara ulaşılmış oldu.
X-ışını görüntülerinde görülebilen harflerin mürekkep izleri, metnin MÖ 1. yüzyılda Epikürcü filozof Philodemos tarafından yazılmış çok ciltli bir eser olan “Kötülükler Üzerine” (On Vices) adlı çalışmanın bir parçası olduğunu ortaya koydu. Bu papirüs, Oxford’daki Bodleian Kütüphaneleri’nde bulunan Herculaneum kökenli üç papirüsten biri.
University College London’dan papirüs uzmanı olan ve Oxford’daki araştırmacılarla birlikte metni okumak için çalışan Dr. Michael McOsker, “Bu, taramada mürekkebin doğrudan görülebildiği ilk papirüs. Daha önce içeriğinin ne olduğu bilinmiyordu. Üzerinde yazı olup olmadığı bile belli değildi” diyor.
Oxford’daki Bodleian Kütüphaneleri’nde bulunan Herculaneum papirüsünün üzerindeki Yunan harfleri. C: Vesuvius Challenge
Söz konusu papirüs, muhtemelen Julius Caesar’ın kayınpederine ait olan lüks bir Roma villasında bulunan yüzlerce papirüsten biri. Bu villa, Napoli yakınlarındaki Herculaneum’un, MS 79’daki patlamada Pompeii ile birlikte yok olmasıyla kül ve ponza taşlarının altında kaldı.
18. yüzyıldaki kazılarda bu antik papirüslerin çoğu gün yüzüne çıkarıldı. Ancak bu belgeler o kadar kötü şekilde yanmıştı ki, araştırmacılar onları açmaya çalıştığında parçalanıyor, mürekkep ise kömürleşmiş papirüs üzerinde okunamıyordu.
Son gelişmeler, 2023’te başlatılan ve 3B X-ışını taramalarıyla bu papirüsleri okunur hale getirmeyi amaçlayan küresel yarışma Vesuvius Challenge’daki önceki atılımların üzerine inşa edildi. Geçtiğimiz yıl, teknolojiye hâkim bir öğrenci ekibi, başka bir papirüs üzerinde 2.000 antik Yunan harfini okumayı başaran yapay zekâ yazılımı geliştirerek 700.000 dolarlık büyük ödülü kazanmıştı.
PHerc. 172 olarak adlandırılan ve Bodleian’a ait olan papirüs, geçen Temmuz ayında Oxfordshire’daki Birleşik Krallık ulusal senkrotron tesisi Diamond’da tarandı. Alışılmadık biçimde, X-ışını görüntülerinde bazı mürekkep izleri görülebiliyordu. Araştırmacılar, belgede en az iki kez “tiksinti” anlamına gelen Antik Yunanca kelimeyi fark etti.
Antik papirüs, yaklaşık 2.000 yıl önce Pompeii’yi yok eden volkanik patlamada yandı. C: Vesuvius Challenge
Vesuvius Challenge ekibinden Sean Johnson, ayrıca Würzburg Üniversitesi’nden Marcel Roth ve Micha Nowak, papirüsün en iç kısmında metnin başlığı ve yazarını belirleyerek 60.000 dolarlık “ilk başlık” ödülünü kazandılar.
“Kötülükler Üzerine” ve “Philodemos” dışında, papirüste yer alan bir kitap numarasının alfayla (?) başlaması, bunun eserin ilk cildi olabileceğine işaret ediyor. Kötülükler Üzerine, kibir, açgözlülük, dalkavukluk ve ev yönetimi gibi konuları işleyen en az 10 ciltlik bir eser.
PHerc. 172’nin metin düzeni biraz alışılmadık. Şu ana kadar, bu papirüs, başlıkla aynı satırda kitap numarası içeren ilk örnek. Genel olarak yazarın adı, başlık ve kitap numarası her biri ortalanmış ayrı satırlara yazılır. Bu papirüsün neden farklı olduğu şu an için bilinmiyor, fakat bu durum metnin Kötülükler Üzerine adlı eserin bir taslak kopyası olabileceğine işaret ediyor olabilir. Ancak bu pek olası görünmüyor, çünkü başlık üstü ve altı süsleme çizgileriyle çerçevelenmiş durumda.
Yakında uzmanlar, papirüsler hakkında çok daha fazlasını öğrenmiş olacak. Mart ayında Diamond’da 18 papirüs tarandı ve bu hafta Avrupa Senkrotron Radyasyon Tesisi (Grenoble)’de 20 papirüs daha görüntülenecek.
Kentucky Üniversitesi’nden bilgisayar bilimci ve Vesuvius Challenge kurucularından Dr. Brent Seales şöyle diyor:
“Yeni taradığımız papirüslerin çoğunda mürekkep izleri görüyoruz ancak bunu henüz anlamlı metne dönüştüremedik. Şu anki engelimiz bu: Büyük hacimli tarama verisini düzgün şekilde bölümlenmiş, sanal olarak düzleştirilmiş ve geliştirerek, mürekkep izlerini gerçek metin olarak yorumlanabilir hale getirmek.”
McOsker, “Gelişmeler inanılmaz bir hızla ilerliyor… Tüm bu teknolojik atılımlar son üç ila beş yılda gerçekleşti ve klasik filoloji zaman ölçeğiyle karşılaştırıldığında bu, inanılması güç. Herculaneum kütüphanesinden elde ettiğimiz her şey bizim için tamamen yeni” diyor.
The Guardian. 6 Mayıs 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >