Blog
Üç İnsan Türünün Burada Ne Zaman Yaşadığını Artık Biliyoruz
Sibirya’daki Altay Dağları’nda bulunan Denisova Mağarası, Denisovalılar, Neandertaller ve Homo sapiens’in birlikte yaşamış olduğu dünyadaki tek yer olarak biliniyor.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Altay Dağları’ndaki mağara, Denisovalılar, Neandertaller ve Homo sapiens’in yaşamış olduğu dünyadaki tek yer olarak biliniyor.
Denisovalılar Denisova Mağarası’na 250.000 yıl önce gelmiş olabilirler. C: Wikimedia Commons
Sibirya’daki Altay Dağları’nda bulunan Denisova Mağarası, Denisovalılar, Neandertaller ve Homo sapiens’in birlikte yaşamış olduğu dünyadaki tek yer olarak biliniyor. Bu üç insan soyunun mağarada bıraktığı DNA izlerini analiz eden araştırmacılar, şimdi bu tarihöncesi merkezin kronolojisini yeniden oluşturarak her türün ne zaman mağaraya yerleştiğini ortaya koydu.
Ünlü mağara, Ana, Doğu ve Güney Bölmeleri olarak bilinen üç bölümden oluşuyor. Daha önce Ana ve Doğu bölmelerinde yapılan analizler, alanın tarihine dair bazı bilgiler sağlamıştı. Yeni bir çalışmanın yazarları ise şimdi bu tabloyu tamamlamak amacıyla Güney Bölmesi’ndeki eski insan ve hayvanlara ait mitokondriyal DNA’yı belgeledi.
Araştırmacılar toplamda 213 insan genetik materyali örneği elde etti. Bunların en eskisi, yaklaşık 250.000 yıl öncesine tarihlenen katmanlarda bulunan Denisovalı DNA’sıydı. Buna karşılık, Denisovalılara ait bilinen en eski fosiller ve taş aletler yaklaşık 200.000 yıllık, bu da bu soyu tükenmiş insanların, Neandertallerin Denisova Mağarası’na ilk kez yerleştiği dönemde hâlâ orada olduklarını gösteriyor.
Çalışma yazarlarına göre, Neandertallere ait ilk DNA izleri 200.000 yıl öncesinden hemen sonraya tarihleniyor, fakat bu türe ait fosillerin büyük kısmı 150.000 ila 80.000 yıl öncesine ait. Dikkat çekici bir şekilde, Güney Bölmesi’ndeki bulgular, mağaradaki 80.000 ila 50.000 yıl önceki döneme ait Denisovalı DNA’sı yoğunluğunu iki katından fazla artırıyor; bu da bu dönemde başka insan gruplarının da bölgede bulunduğunu gösteriyor.
Denisova Mağarasında bulunan bazı aletler. C: Wikimedia Commons
Bizim türümüze, yani modern insanlara gelince: Görünüşe göre Denisova Mağarası’na, Neandertallerin soyu tükendikten sonra, yani günümüzden 25.000 ila 20.000 yıl önce geldik. Güney Bölmesi’nde bulunan modern insan DNA izleri arasında, büyük olasılıkla kuzey Avrasya’dan gelen ve doğudan bu bölgeye ulaşan bir kadına ait geyik dişi kolyede tespit edilen iki örnek de bulunuyor.
Bu zaman çizelgesine dayanarak, araştırmacılar farklı insan türlerinin, Buzul Çağı iklimindeki dalgalanmalara bağlı olarak mağaraya girip çıktıklarını öne sürüyor. Örneğin araştırmacılar, “yaşam alanının son iki buzul arası dönemde Denisovalılar için en elverişsiz, Neandertaller içinse en uygun olduğunu” ifade ediyor.
Ancak Güney Bölmesi’ndeki hayvan DNA’sının analizi, Denisovalıların ortadan kaybolduğu dönemde mağaradaki fauna popülasyonunda büyük bir değişim yaşanmadığını gösteriyor. Bu da iklim değişikliğinin bu eski insan türünü bölgeden uzaklaştırmış olabileceği fikrine karşı çıkıyor. Araştırmacılar bunun yerine, “kaynaklar için rekabet veya modern insanlarla karşılaşmalar” nedeniyle Denisovalıların atalarının yaşadığı mağaradan dışlanmış olabileceğini öne sürüyor.
IFL Science. 23 Mayıs 2025.
Makale: Jacobs, Z., Zavala, E.I., Li, B. et al. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >